ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ ਅਨੁਵਾਦਕ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦ
ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ
ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ ਦੇ ਅਰਥ ਜਿੱਤ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਹਨ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਸੀ ।
ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ ਵਿੱਚ ਕੁਲ ਬਾਰਾਂ ਹਿਕਾਯਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੋ ਵਿਦਵਾਨ ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ
ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਬਹੁਤੇ ਕੇਵਲ ਪਹਿਲੀ
ਹਿਕਾਯਤ ਨੂੰ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ । ਸੋ ਅਸੀਂ ਵੀ ਕੇਵਲ ਪਹਿਲੀ ਹਿਕਾਯਤ
ਦਾ ਹੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ ।
ੴਹੁਕਮ ਸੱਤਿ
ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਹ ॥
ਸ੍ਰੀ ਮੁਖਵਾਕ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹੀ ੧੦॥
ਮੰਗਲਾ ਚਰਨ
ਕਮਾਲਿ ਕਰਾਮਾਤ ਕਾਯਮ ਕਰੀਮ ॥
ਰਜ਼ਾ ਬਖ਼ਸ਼ੋ ਰਾਜ਼ਿਕ ਰਿਹਾਕੁਨ ਰਹੀਮ ॥੧॥
ਕਾਮਲ, ਕਾਇਮ, ਦਾਇਮ ਦਾਤਾ, ਕਰਾਮਾਤ ਭੰਡਾਰਾ ।
ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ, ਰਿਜ਼ਕ ਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੇਵੇ, ਜਗ ਨੂੰ ਸਿਰਜਨਹਾਰਾ ।
ਅਮਾਂ ਬਖ਼ਸ਼ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਹ ਓ ਦਸਤਗੀਰ ॥
ਖ਼ਤਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਰੋਜ਼ੀ ਦਿਹੋ ਦਿਲ ਪਜ਼ੀਰ ॥੨॥
ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾਤਾ ਦਯਾ ਪੁੰਜ ਹੈ, ਹਰ ਇਕ ਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜਦਾ ।
ਰੋਜ਼ੀ ਹੁਕਮ ਦੇਣ ਜਦ ਲਗਦਾ, ਵਿਤਕਰਾ ਮੂਲ ਨਾ ਕਰਦਾ ।
ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹਿ ਖ਼ੂਬੀ ਦਿਹੋ ਰਹਨਮੂੰ ॥
ਕਿ ਬੇਗ਼ੂੰਨੋ ਬੇਚੂੰਨੋ ਚੂੰ ਬੇਨਮੂੰ ॥੩॥
ਸ਼ਾਹਨਸ਼ਾਹ, ਗੁਣ ਦਾਤਾ ਦਯਾਲੂ ਧਰਮ ਦਾ ਰਾਹ ਵਿਖਾਵੇ ।
ਤੇ ਖ਼ੁਦ ਰੰਗਾਂ, ਚਿਹਨ ਚੱਕਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਕਦੇ ਨਾ ਆਵੇ ।
ਨ ਸਾਜ਼ੋ ਨ ਬਾਜ਼ੋ ਨ ਫ਼ੌਜੋ ਨ ਫ਼ਰਸ਼ ॥
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਹਿ ਐਸ਼ਿ ਅਰਸ਼ ॥੪॥
ਸ਼ਾਜ਼ ਵਾਜ਼ ਤੇ ਫੌਜ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੋਂ ਰਹਿ ਕੇ ਸਦਾ ਉਚੇਰਾ ।
ਸਵਰਗੀ ਸੁਖ ਦੇਵੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ, ਸਜਨ ਸੁਹੇਲਾ ਮੇਰਾ ।
ਜਹਾਂ ਪਾਕੋ ਜ਼ਬਰਸਤ ਜ਼ਾਹਿਰ ਜ਼ਹੂਰ ॥
ਉਜ਼ਾਮੀ ਦਿਹੋ ਹਮ ਚੁ ਹਾਜ਼ਿਰ ਹਜ਼ੂਰ ॥੫॥
ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਆਰਾ, ਸਦਾ ਹਜ਼ੂਰ ਪਿਆਰਾ ।
ਖੁਲ੍ਹੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਦੇ ਦੇ ਵਿਗਸੇ, ਕਰਕੇ ਐਡ ਪਸਾਰਾ ।
ਅਤਾ ਬਖ਼ਸ਼ੋ ਪਾਕ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ॥
ਰਹੀਮ ਅਸਤ ਰੋਜ਼ੀ ਦਿਹੇ ਹਰ ਦਿਯਾਰ ॥੬॥
ਸਦਾ ਪਵਿਤਰ ਤੇ ਪਰੀ ਪੂਰਨ, ਜਗ ਦਾ ਪਾਲਣ ਹਾਰਾ ।
ਮਹਾਂ ਦਿਆਲੂ ਸਭ ਵਿੱਚ ਵੱਸ ਕੇ, ਫਿਰ ਭੀ ਰਹੇ ਨਿਆਰਾ ।
ਕਿ ਸਾਹਿਬ ਦਿਯਾਰ ਅਸਤੋ ਆਜ਼ਮ ਅਜ਼ੀਮ ॥
ਕਿ ਹੁਸਨੁਲ ਜਮਾਲ ਅਸਤੋ ਰਾਜ਼ਕ ਰਹੀਮ ॥੭॥
ਖੰਡਾਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾਂ ਦਾ ਮਾਲਿਕ, ਵੱਡਾ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ।
ਸੋਹਣਾ, ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਭੰਡਾਰਾ, ਪਰੇ ਅਸਾਡੇ ਖ਼ਿਆਲੋਂ ।
ਕਿ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਊਰ ਅਸਤ ਆਜਿਜ਼ ਨਿਵਾਜ਼ ॥
ਗ਼ਰੀਬੁਲ ਪ੍ਰਸਤੋ ਗ਼ਨੀਮੁਲ ਗੁਦਾਜ਼ ॥੮॥
ਵਡ ਦਾਨਾ, ਪ੍ਰਿਤ ਪਾਲਿਕ ਸਭ ਦਾ, ਗ਼ਰੀਬ ਨਿਵਾਜ਼ ਸੁਜਾਨਾ ।
ਰੰਕਾਂ ਨੂੰ ਪੂਜੇ, ਸਖ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ, ਸੋਧੇ ਬਣ ਮਰਦਾਨਾ ।
ਸ਼ਰੀਅਤ ਪ੍ਰਸਤੋ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਮ-ਆਬ ॥
ਹਕੀਕਤ ਸ਼ਨਾਸੋ ਨਬੀਉਲ ਕਿਤਾਬ ॥੯॥
ਧਰਮ ਪਾਲ, ਸੋਭਾ ਦਾ ਸੋਮਾ, ਕਰਦਾ ਸਦਾ ਉਜਾਲਾ ।
ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਵਾਲਾ, ਨਬੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਾਲਾ ।
ਕਿ ਦਾਨਿਸ਼ ਪਿਯੂਹ ਅਸਤ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਊਰ ॥
ਹਕੀਕਤ ਸ਼ਨਾਸ ਅਸਤੋ ਜ਼ਾਹਰ ਜ਼ਹੂਰ ॥੧੦॥
ਦਾਨਾਈ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਵਾਲਾ, ਅਕਲ ਸ਼ਊਰਾਂ ਵਾਲਾ ।
ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਕੇ ਸਚ ਸਿਆਣੇ, ਉਹ ਅਵਧੂਤ ਨਿਰਾਲਾ ।
ਸ਼ਨਾਸਿੰਦਹ-ਏ-ਇਲਮਿ ਆਲਮ ਖ਼ਦਾਇ ॥
ਕੁਸ਼ਾਇੰਦਹ-ਏ ਕਾਰਿ ਆਲਮ ਕੁਸ਼ਾਇ ॥੧੧॥
ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾਂ ਦਾ ਇਲਮ ਓਸ ਨੂੰ ਹੈ ਕਰਨੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ।
ਸਾਰੇ ਜੱਗ ਦੀ ਕਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਗੱਲੋਂ ਊਰਾ ।
ਗੁਜ਼ਾਰਿੰਦਹ-ਏ-ਕਾਰਿ ਆਲਮ ਕਬੀਰ ॥
ਸ਼ਨਾਸਿੰਦਹ-ਏ-ਇਲਮਿ ਆਲਮ ਅਮੀਰ ॥੧੨॥
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ, ਸਭ ਨੂੰ ਪਾਲੇ, ਸਭ ਲਈ ਰਿਜ਼ਕ ਪੁਚਾਵੇ ।
ਐਡਾ ਆਲਿਮ ਕਿ ਹਰ ਦਿਲ ਦੀ ਥਾਹ ਅੰਤਲੀ ਪਾਵੇ ।
ੴਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਹ ॥
ਦਾਸਤਾਨ ॥ ਹਿਕਾਯਤ ਪਹਿਲੀ ॥
ਮਰਾ ਏਤਬਾਰੇ ਬਰੀਂ ਕਸਮ ਨੇਸਤ ॥
ਕਿ ਏਜ਼ਦ ਗਵਾਹ ਅਸਤੋ ਯਜ਼ਦਾਂ ਯਕੇਸਤ ॥੧੩॥
ਏਸ ਕਸਮ ਦਾ ਰਤੀ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਨਾ ਇਤਬਾਰ ।
ਸਾਖੀ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਦਾ ਇਕ ਸੱਚਾ ਕਰਤਾਰ ।
ਨ ਕਤਰਹ ਮਰਾ ਏਤਬਾਰੇ ਬਰੋਸਤ ॥
ਕਿ ਬਖ਼ਸ਼ੀਉ ਦੀਵਾਂ ਹਮਹ ਕਿਜ਼ਬਗੋਸਤ ॥੧੪॥
ਮੇਰੇ ਬੇਇਤਬਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਰਕਾਰ ।
ਕਿਉਂਕਿ ਝੂਠਾ ਤੁਸਾਂ ਦਾ ਹੈ ਸਾਰਾ ਦਰਬਾਰ ।
ਕਸੇ ਕਉੋਲਿ ਕੁਰਆਂ ਕੁਨਦ ਏਤਬਾਰ ॥
ਹਮਾਂ ਰੋਜ਼ਿ ਆਖ਼ਿਰ ਸ਼ਵਦ ਮਰਦ ਖ਼੍ਵਾਰ ॥੧੫॥
ਜਿਸ ਨੇ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਤੇ ਹੈ ਕੀਤਾ ਇਤਬਾਰ ।
ਆਖ਼ਿਰ ਹੁੰਦਾ ਵੇਖਿਆ, ਮੈਂ ਉਸੇ ਨੂੰ ਖ਼ੁਆਰ ।
ਹੁਮਾ ਰਾ ਕਸੇ ਸਾਯਹ ਆਯਦ ਬਜ਼ੇਰ ॥
ਬਰੋ ਦਸਤ ਦਾਰਦ ਨ ਜ਼ਾਗੇ ਦਲੇਰ ॥੧੬॥
ਪਰ ਜਿਸ ਮਰਦ ਹੁਮਾ ਦੀ ਹੈ ਮਾਣੀ ਪਲ ਛਾਉਂ ।
ਕਦ ਪੰਜਾ ਪਾ ਸਕਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਲਾ ਕਾਉਂ ।
ਕਸੇ ਪੁਸ਼ਤ ਉਫ਼ਤਦ ਪਸੇ ਸ਼ੇਰਿ ਨਰ ॥
ਨ ਗੀਰਦ ਬੁਜ਼ੋ ਮੇਸ਼ੋ ਆਹੂ ਗੁਜ਼ਰ ॥੧੭॥
ਜਿਹੜਾ ਸ਼ੇਰ ਦਲੇਰ ਦੀ ਲੈਂਦਾ ਆਣ ਪਨਾਹ ।
ਉਸ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਦੋਂ ਇਜੜਾਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ।
ਕਸਮ ਮੁਸਹਫੇ ਖੁਫ਼ੀਯਹ ਗਰ ਈਂ ਖ਼ਰਮ ॥
ਨ ਫ਼ਉਜੇ ਅਜ਼ੀਂ ਜ਼ੇਰਿ ਸੁਮ ਅਫ਼ਗਨਮ ॥੧੮॥
ਜੇ ਮੈਂ ਲੁਕ ਵੀ ਦੇਂਵਦਾ ਜ਼ਾਮਨ ਪਾਕ ਕਲਾਮ ।
ਏਥੇ ਸੁਮ ਵੀ ਧਰਨ ਦਾ ਫੌਜ ਨਾ ਲੈਂਦੀ ਨਾਮ ।
ਗੁਰਸਨਹ ਚਿਹ ਕਾਰੇ ਚਿਹਲ ਨਰ ॥
ਕਿ ਦਹ ਲਕ ਬਰਾਯਦ ਬਰੋ ਬੇਖ਼ਬਰ ॥੧੯॥
ਭੁਖੇ ਚਾਲੀ ਆਦਮੀ ਕੀ ਦਿਖਲਾਂਦੇ ਤਾਣ ।
ਜਦ ਬਿਨ ਦੱਸੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਦਸ ਲਖ ਚੜ੍ਹੇ ਜਵਾਨ ।
ਕਿ ਪੈਮਾਂ ਸ਼ਿਕਨ ਬੇਦਰੰਗ ਆਮਦੰਦ ॥
ਮਿਯਾਂ ਤੇਗ਼ੋ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ਆਮਦੰਦ ॥੨੦॥
ਸਹੁੰ ਤੋੜੀ, ਹਥਿਆਰ ਲੈ ਕੁੱਦੇ ਵਿੱਚ ਮਦਾਨ ।
ਹੱਥੀਂ ਤੇਗ਼ਾਂ ਸੂਤੀਆਂ, ਗੋਲੀਆਂ ਤੀਰ ਵਸਾਣ ।
ਬ ਲਾਚਾਰਗੀ ਦਰਮਿਯਾਂ ਆਮਦਮ ॥
ਬ ਤਦਬੀਰਿ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ਆਮਦਮ ॥੨੧॥
ਹੋ ਕੇ ਅਤਿ ਲਾਚਾਰ ਮੈਂ ਜੰਗੀ ਸਾਜ ਸਜਾਇ ।
ਉਡਣੇ ਰੱਤ ਵਿੱਚ ਡੁਬਣੇ ਧਨੁਖੇ ਲਏ ਚੜ੍ਹਾਇ ।
ਚੁ ਕਾਰ ਅਜ਼ ਹਮਹ ਹੀਲਤੇ ਦਰ ਗੁਜ਼ਸ਼ਤ ॥
ਹਲਾਲ ਅਸਤ ਬੁਰਦਨ ਬ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰ ਦਸਤ ॥੨੨॥
ਜਦ ਹੀਲੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਸਭੇ ਹੀ ਮੁੱਕ ਜਾਣ ।
ਤਦੋਂ ਹਲਾਲ ਏ ਤੇਗ਼ ਦਾ ਦੇਣਾ ਤੋੜ ਮਿਆਨ ।
ਚਿਹ ਕਸਮੇ ਕੁਰਆਂ ਮਨ ਕੁਨਮ ਏਤਬਾਰ ॥
ਵਗਰਨਹ ਤੁ ਗੋਈ ਮਨ ਈਂ ਰਹ ਚਿਹਕਾਰ ॥੨੩॥
ਕੀ ਫਿਰ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਤੇ ਮੈਂ ਕਰਦਾ ਇਤਬਾਰ ।
ਤੇ ਮੇਰੇ ਲਈ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈਸੀ ਹੋਰ ਵਿਹਾਰ ।
ਨ ਦਾਨਮ ਕਿ ਈਂ ਮਰਦਿ ਰੋਬਾਹ ਪੇਚ ॥
ਗਰ ਹਰਗਿਜ਼ੀਂ ਰਹ ਨਯਾਰਦ ਬਹੇਚ ॥੨੪॥
ਪਤਾ ਨਾ ਲੂੰਬੜ-ਘੁਤੀਆਂ ਕਰਦਾ ਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗ ।
ਜਾਣਦਾ ਤੇ ਤਦ ਬਦਲਦਾ, ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣਾ ਢੰਗ ।
ਹਰ ਆਂ ਕਸ ਕਿ ਕਉਲੇ ਕੁਰਆਂ ਆਯਦਸ਼ ॥
ਨਜ਼ੋ ਬਸਤਨੋ ਕੁਸ਼ਤਨੀ ਬਾਯਦਸ਼ ॥੨੫॥
ਸੁਣਿਆ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਜੋ ਵੀ ਲੈਂਦਾ ਖਾ ।
ਬੰਨ੍ਹਣਾ ਕੋਹਣਾ ਮਾਰਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਰਵਾ ।
ਬਰੰਗੇ ਮਗਸ ਸਯਾਹਪੋਸ਼ ਆਮਦੰਦ ॥
ਬ ਯਕਬਾਰਗੀ ਦਰ ਖ਼ਰੋਸ਼ ਆਮਦੰਦ ॥੨੬॥
ਮੱਖੀਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਕਾਲੀਆਂ ਗਲੀਂ ਵਰਦੀਆਂ ਪਾ ।
ਫੌਜਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਆਈਆਂ ਰਣ ਵਿੱਚ ਧੂੜ ਧੁਮਾ ।
ਹਰ ਆਂ ਕਸ ਜ਼ਿ ਦੀਵਾਰ ਆਮਦ ਬਿਰੂੰ ॥
ਬਖ਼ੁਰਦਨ ਯਕੇ ਤੀਰ ਸ਼ੁਦ ਗ਼ਰਕਿ ਖ਼ੂੰ ॥੨੭॥
ਜੇ ਕੋਈ ਛੱਡ ਫਸੀਲ ਨੂੰ ਨਿਕਲ ਆਇਆ ਬਾਹਰ ।
ਉਹੋ ਤੀਰ ਪਰੁਚ ਕੇ ਡਿੱਗਾ ਹੋ ਲਾਚਾਰ ।
ਕਿ ਬੇਰੂੰ ਨਯਾਮਦ ਕਸੇ ਜ਼ਾਂ ਦਿਵਾਰ ॥
ਨ ਖ਼ੁਰਦੰਦ ਤੀਰੋ ਨ ਗਸ਼ਤੰਦ ਖ਼ਵਾਰ ॥੨੮॥
ਪਰ ਜਿਸ ਕੱਢੀ ਸਿਰੀ ਨਾ ਛੱਡ ਕੇ ਉਹ ਦੀਵਾਰ ।
ਨਾ ਉਸ ਖਾਧਾ ਤੀਰ ਹੀ, ਤੇ ਨਾ ਹੋਇਆ ਖ਼ੁਆਰ ।
ਚੁ ਦੀਦਮ ਕਿ ਨਾਹਰ ਬਿਯਾਮਦ ਬ ਜੰਗ ॥
ਚਸ਼ੀਦਮ ਯਕੇ ਤੀਰਿ ਮਨ ਬੇਦਰੰਗ ॥੨੯॥
ਜਦ ਮੈਂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਤਕਿਆ ਨਾਹਰ ਖ਼ਾਨ ।
ਉਡਿਆ ਮੇਰਾ ਤੀਰ ਤਦ ਉਸ ਦੇ ਲੈਣ ਪ੍ਰਾਣ ।
ਹਮ ਆਖ਼ਿਰ ਗੁਰੇਜ਼ਦ ਬਜਾਏ ਮੁਸਾਫ਼ ॥
ਬਸੇ ਖ਼ਾਨਹ ਖ਼ਰਦੰਦ ਬੇਰੂੰ ਗੁਜ਼ਾਫ਼ ॥੩੦॥
ਪਰ ਬੁਜ਼ਦਿਲਾਂ ਪਰੇ ਹੋ ਝਟ ਬਚਾ ਲਈ ਜਾਨ ।
ਗੱਪੀ ਜਾਪੇ ਓਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਕੁਲ ਪਠਾਣ ।
ਕਿ ਅਫ਼ਗਾਨ ਦੀਗਰ ਬਯਾਮਦ ਬਜੰਗ ॥
ਚੁ ਸੈਲਿ ਰਵਾਂ ਹਮਚੁ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ॥੩੧॥
ਫਿਰ ਇਕ ਹੋਰ ਅਫ਼ਗਾਨ ਨੇ ਆ ਦਿਤੀ ਲਲਕਾਰ ।
ਸ਼ੂਕੀ ਵਾਂਗ ਤੂਫ਼ਾਨ ਦੇ ਤੀਰਾਂ ਦੀ ਬੁਛਾੜ ।
ਬਸੇ ਹਮਲਹ ਕਰਦੰਦ ਬ ਮਰਦਾਨਗੀ ॥
ਹਮ ਅਜ਼ ਹੋਸ਼ਗੀ ਹਮ ਜ਼ਿ ਦੀਵਾਨਗੀ ॥੩੨॥
ਹੱਲੇ ਕਰ ਕਰ ਕੇ ਵਧੇ ਉਹ ਮਰਦਾਨਾ ਵਾਰ ।
ਹੋਸ਼ ਸਿਆਣਪ ਜੋਸ਼ ਦਾ ਨਾ ਕੋਈ ਹੱਦ ਸ਼ੁਮਾਰ ।
ਬਸੇ ਹਮਲਹ ਕਰਦੋ ਬਸੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਖ਼ਰਦ ॥
ਦੋ ਕਸ ਰਾ ਬਜਾਂ ਕਸ਼ਤ ਹਮ ਜਾਂ ਸਪੁਰਦ ॥੩੩॥
ਹੱਲੇ ਵੀ ਅਣਗਿਣਤ ਸਨ, ਘਾਓ ਵੀ ਸਨ ਢੇਰ ।
ਓਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਜੂਝ ਗਏ ਦੋ ਅਣਖੀਲੇ ਸ਼ੇਰ ।
ਕਿ ਆਂ ਖ਼ਵਾਜਹ ਮਰਦੂਦ ਸਾਯਹ ਦੀਵਾਰ ॥
ਨਯਾਮਦ ਬ ਮੈਦਾਂ ਬ ਮਰਦਾਨਹ ਵਾਰ ॥੩੪॥
ਕਰਕੇ ਉਹਲਾ ਕੰਧ ਦਾ ਜੇ ਖ਼ਾਜਾ ਮੁਰਦਾਰ ।
ਲੁਕਦਾ ਨਾ ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਪਿੜ ਮਰਦਾਨਾ ਵਾਰ ।
ਦਰੇਗ਼ਾ ਅਗਰ ਰੂਇ ਓ ਦੀਦਮੇ ॥
ਬ ਯਕ ਤੀਰ ਲਾਚਾਰ ਬਖ਼ਸ਼ੀਦਮੇ ॥੩੫॥
ਤਦ ਫਿਰ ਮੈਂ ਵੀ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਐਸਾ ਤੀਰ ।
ਜਿਹੜਾ ਉਸ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਪਲ ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਚੀਰ ।
ਹਮ ਆਖ਼ਿਰ ਬਸੇ ਜ਼ਖ਼ਮਿ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ॥
ਦੋ ਸੂਏ ਬਸੇ ਕੁਸ਼ਤਹ ਸ਼ੁਦ ਬੇਦਰੰਗ ॥੩੬॥
ਹੋਣ ਕਮਾਨਾਂ ਦੋਹਰੀਆਂ ਪਏ ਸ਼ੁੰਕਾਰਨ ਤੀਰ ।
ਜੂਝਣ ਡਿਗਣ ਧਰਤ ਤੇ ਤੜਫ ਦੁਵੱਲੋਂ ਬੀਰ ।
ਬਸੇ ਬਾਰ ਬਾਰੀਦ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ॥
ਜ਼ਿਮੀ ਗਸ਼ਤ ਹਮ ਚੂੰ ਗੁਲੇ ਲਾਲਹ ਰੰਗ ॥੩੭॥
ਬਾਣਾਂ ਦੀ ਬਰਖਾ ਵਹੇ, ਤੋੜਨ ਗੋਲੀਆਂ ਹੱਡ ।
ਰਹੇ ਨੇ ਬਿਦ ਬਿਦ ਸੂਰਮੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵੱਢ ।
ਸਰੋਪਾਇ ਅੰਬੋਹ ਚੰਦਾ ਸ਼ੁਦਹ ॥
ਕਿ ਮੈਦਾਂ ਪੁਰ ਅਜ਼ ਗੂਓ ਚੌਗਾਂ ਸ਼ੁਦਹ ॥੩੮॥
ਸਿਰ, ਧੜ, ਕਟੇ ਅੰਗ ਪਏ ਉਸਰੇ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰ ।
ਖਿਦੋ ਖੂਡੀਆਂ ਦਾ ਜਿਵੇਂ ਰਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਢੇਰ ।
ਤਰੰਕਾਰਿ ਤੀਰੋ ਤਫੰਗਿ ਕਮਾਂ ॥
ਬਰਾਮਦ ਯਕੇ ਹਾਓ ਹੂ ਅਜ਼ ਜਹਾਂ ॥੩੯॥
ਸਰ ਸਰ ਤੀਰ ਤੜਾਕ ਰਹੇ, ਕੜਕੜ ਕਰਨ ਕਮਾਨ ।
ਜਿਸ ਨੂੰ ਤਕ ਕੇ ਕਰ ਰਿਹਾ, ਹਾਹਾ ਕਾਰ ਜਹਾਨ ।
ਦਿਗਰ ਸ਼ੋਰਸ਼ਿ ਕੈਬਰਿ ਕੀਨਹ ਕੋਸ਼ ॥
ਜ਼ਿ ਮਰਦਾਨਿ ਮਰਦਾਂ ਬਿਰੂੰ ਰਫ਼ਤ ਹੋਸ਼ ॥੪੦॥
ਮਹਾਂ ਪ੍ਰਲੋ ਦੇ ਵਾਂਗ ਕੁਈ ਮੱਚੀ ਸ਼ੋਰ ਸ਼ਰਾਰ ।
ਜਿਸ ਨੇ ਦਿਤੀ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਕੁਲ ਹੋਸ਼ ਵਿਸਾਰ ।
ਹਮ ਆਖ਼ਿਰ ਚਿਹ ਮਰਦੀ ਕੁਨਦ ਕਾਰਜ਼ਾਰ ॥
ਕਿ ਬਰ ਚਿਹਲ ਤਨ ਆਯਦਸ਼ ਬੇ ਸ਼ੁਮਾਰ ॥੪੧॥
ਦੱਸ ਵਿਖਾਂਦੇ ਕੀ ਭਲਾ ਉਹ ਸਿੰਘ ਆਪਣਾ ਤਾਣ ।
ਜਦ ਕਿ ਚਾਲੀਆਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਲਖਾਂ ਮੁਗਲ ਪਠਾਣ ।
ਚਰਾਗ਼ਿ ਜਹਾਂ ਚੂੰ ਸ਼ੁਦਹ ਬੁਰਕਹ ਪੋਸ਼ ॥
ਸ਼ਹਿ ਸ਼ਬ ਬਰਾਮਦ ਹਮਹ ਜਲਵਹ ਜੋਸ਼ ॥੪੨॥
ਸੂਰਜ ਬੁਰਕਾ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾ ਅਸਤਾਚਲ ਵਲ
ਜਲਵੇ ਸੁਟਦੀ ਰਾਤ ਨੇ ਲਿਆ ਸਿੰਘਾਸਨ ਮੱਲ ।
ਹਰ ਆਂਕਸ ਬਕਉਲੇ ਕੁਹਾਂ ਆਯਦਸ਼ ॥
ਕਿ ਯਜ਼ਦਾਂ ਬਰੋ ਰਹਿਨੁਮਾ ਆਯਦਸ਼ ॥੪੩॥
ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ ਜੋ ਖਾ ਲਵੇ ਮੁੱਖੋਂ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ।
ਉਸ ਦਾ ਆਗੂ ਖ਼ੁਦ ਬਣੇ ਉਹ ਸੱਚਾ ਰਹਿਮਾਨ ।
ਨ ਪੇਚੀਦਹ ਮੂਏ ਨ ਰੰਜੀਦਹ ਤਨ ॥
ਕਿ ਬੇਰੂੰ ਖ਼ੁਦ ਆਵੁਰਦ ਦੁਸ਼ਮਨ ਸ਼ਿਕਨ ॥੪੪॥
ਵਿੰਗਾ ਵਾਲ ਨਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸਮ ਨਾ ਮੰਨੀ ਹਾਰ ।
ਭਾਜੜ ਪੈ ਗਈ ਆਪ ਹੀ ਲਸ਼ਕਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ।
ਨ ਦਾਨਮ ਕਿ ਈਂ ਮਰਦਿ ਪੈਮਾਂ ਸ਼ਿਕਨ ॥
ਕਿ ਦਉਲਤ ਪਰਸਤ ਅਸਤੋ ਈਂਮਾ ਫ਼ਿਕਨ ॥੪੫॥
ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਨਾ ਮਰਦ ਇਹ ਸਹੁੰ ਖਾ ਕੇ ਫਿਰ ਜਾਇ ।
ਮਾਇਆ ਪਿਛੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਦੇਣੋਂ ਨਾ ਸ਼ਰਮਾਇ ।
ਨ ਈਮਾਂ ਪਰਸਤੀ ਨ ਅਉਜ਼ਾਇ ਦੀਂ ॥
ਨ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਨਾਸੀ ਨ ਮੁਹੱਮਦ ਯਕੀਂ ॥੪੬॥
ਪਰ ਐਸੇ ਬੇਦੀਨ ਨੂੰ, ਹਰ ਥਾਂ ਧੱਕੇ ਪੈਣ ।
ਰੱਬ ਤੇ ਨਬੀ ਨਾ ਭੁਲ ਵੀ ਨੇੜੇ ਢੁਕਣ ਦੇਣ ।
ਹਰਆਂਕਸ ਕਿ ਈਮਾਂ ਪਰਸਤੀ ਕੁਨਦ ॥
ਨ ਪੈਮਾਂ ਖ਼ੁਦਸ਼ ਪੇਸ਼ੋ ਪਸਤੀ ਕੁਨਦ ॥੪੭॥
ਜੋ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹੈ ਧਰਮ ਦਾ, ਤੇ ਪ੍ਰਣ ਤੋੜ ਨਿਭਾਇ ।
ਉਹ ਨਾ ਹਾਰੇ ਸਿਦਕ ਤੋਂ, ਸਿਰ ਜਾਇ ਤਾਂ ਜਾਇ ।
ਕਿ ਈਂ ਮਰਦ ਰਾ ਜ਼ੱਰਹ ਏਤਬਾਰ ਨੇਸਤ ॥
ਕਿ ਕਸਮੇ ਕੁਰਾਨਸਤੁ ਯਜ਼ਦਾਂ ਯਕੇਸਤ ॥੪੮॥
ਮੈਂ ਖਾ ਕੇ ਸਹੁੰ ਰੱਬ ਦੀ, ਸਾਖੀ ਤੇ ਕੁਰਆਨ ।
ਆਖਾਂ ਕਿ ਇਹ ਮਰਦ ਹੈ, ਪੱਕਾ ਬੇਈਮਾਨ ।
ਚੁ ਕਸਮੇ ਕੁਰਾਂ ਸਦ ਕੁਨਦ ਇਖ਼ਤਿਯਾਰ ॥
ਮਰਾ ਕਤਰਹ ਨਾਯਦ ਅਜ਼ੋ ਏਤਬਾਰ ॥੪੯॥
ਚਾਹੇ ਹੁਣ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਮੁੜ ਮੁੜ ਕਸਮ ਉਠਾਇ ।
ਮੈਨੂੰ ਮਾਸਾ ਏਸ ਤੇ, ਕਦੇ ਯਕੀਨ ਨਾ ਆਇ ।
ਅਗਰਚਿਹ ਤੁਰਾ ਏਤਬਾਰ ਆਮਦੇ ॥
ਕਮਰ ਬਸਤਹ ਏ ਪੇਸ਼ਵਾ ਆਮਦੇ ॥੫੦॥
ਜੇ ਤੈਨੂੰ ਆ ਜਾਂਵਦਾ, ਮੇਰੇ ਤੇ ਇਤਬਾਰ ।
ਤਾਂ ਤੂੰ ਮਿਲਦੋਂ ਆਣ ਕੇ, ਹੋ ਕੇ ਸਿਰ ਦੇ ਭਾਰ ।
ਕਿ ਫ਼ਰਜ਼ ਅਸਤ ਬਰ ਸਰ ਤੁਰਾ ਈਂ ਸੁਖ਼ਨ ॥
ਕਿ ਕਉਲੇ ਖ਼ੁਦਾ ਅਸਤ ਕਸਮ ਅਸਤ ਮਨ ॥੫੧॥
ਕੀਤੀ ਓਸ ਜ਼ਬਾਨ ਦਾ ਹੈ ਤੈਂ ਉਤੇ ਭਾਰ ।
ਜੇ ਤੂੰ ਸੱਚਾ ਹੈਂ ਰਤੀ ਕਰ ਪੂਰਾ ਇਕਰਾਰ ।
ਅਗਰ ਹਜ਼ਰਤੇ ਖ਼ੁਦ ਸਿਤਾਦਹ ਸ਼ਵਦ ॥
ਬਜਾਨੋ ਦਿਲੇ ਕਾਰ ਵਾਜ਼ਿਹ ਸ਼ਵਦ ॥੫੨॥
ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਜ਼ਰਤ ਜੀ ਅੱਜ ਹੋਣ ।
ਤਦ ਤੇਰੀ ਇਹ ਨੀਚਤਾ ਕਦੇ ਨਾਹੀਂ ਲਕੋਣ ।
ਸ਼ੁਮਾ ਰਾ ਚੁ ਫ਼ਰਜ਼ ਅਸਤ ਕਾਰੇ ਕੁਨੀ ॥
ਬਮੂਜਬ ਨਵਿਸ਼ਤਹ ਸ਼ੁਮਾਰੇ ਕੁਨੀ ॥੫੩॥
ਤੇਰਾ ਹੁਣ ਵੀ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ, ਕਰਕੇ ਸਾਫ਼ ਵਿਹਾਰ ।
ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਪਾਪ ਨੂੰ, ਲੈ ਬਖ਼ਸ਼ਾ ਇਕ ਵਾਰ ।
ਨਵਿਸ਼ਤਹ ਰਸੀਦੋ ਬਗੁਫ਼ਤਹ ਜ਼ਬਾਂ ॥
ਬਿਬਾਯਦ ਕਿ ਈਂ ਕਾਰ ਰਾਹਤ ਰਸਾਂ ॥੫੪॥
ਲਿਖੇ ਜਾਂ ਕੀਤੇ ਕੌਲ ਨੂੰ, ਮਰਦ ਨਿਬਾਹੁੰਦੇ ਤੋੜ ।
ਫੜ ਕੇ ਬਾਂਹ ਅਨਾਥ ਦੀ, ਕਦੇ ਨਾ ਦੇਂਦੇ ਛੋੜ ।
ਹਮੂੰ ਮਰਦ ਬਾਯਦ ਸ਼ਵਦ ਸੁਖ਼ਨਵਰ ॥
ਨ ਸ਼ਿਕਮੇ ਦਿਗਰ ਦਰ ਦਹਾਨਿ ਦਿਗਰ ॥੫੫॥
ਮਰਦ ਉਹੀ ਪ੍ਰਣ-ਪਾਲ ਜੋ, ਪਰ ਉਹ ਪੱਕਾ ਚੋਰ ।
ਮੂੰਹ ਤੇ ਹੋਰ ਤੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਰਖੇ ਹਾਲ ਕੁਈ ਹੋਰ ।
ਕਿ ਕਾਜ਼ੀ ਮਰਾ ਗੁਫ਼ਤ ਬੇਹੂੰ ਨਯਮ ॥
ਅਗਰ ਰਾਸਤੀ ਖ਼ੁਦ ਬਿਯਾਰੀ ਕਦਮ ॥੫੬॥
ਮੈਂ ਹਾਂ ਉਹ ਕੁਝ ਕਹਿ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਰਸੂਲ ।
ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨਿਉਤਾ ਕਰੇ ਕਬੂਲ ।
ਤੁਰਾ ਗਰ ਬਬਾਯਦ ਕਉਲਿ ਕੁਰਾਂ ॥
ਬਨਿਜ਼ਦੇ ਸ਼ੁਮਾ ਰਾ ਰਸਾਨਮ ਹਮਾਂ ॥੫੭॥
ਤੈਨੂੰ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਤੇ ਜੇਕਰ ਹੈ ਇਤਬਾਰ ।
ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਸੇ ਦਾ ਅਸੀਂ ਦੇਂਦੇ ਹਾਂ ਇਕਰਾਰ ।
ਕਿ ਤਸ਼ਰੀਫ ਦਰ ਕਸਬਹ ਕਾਂਗੜ ਕੁਨਦ ॥
ਵਜ਼ਾਂ ਪਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਬਾਹਮ ਸ਼ਵਦ ॥੫੮॥
ਕਾਂਗੜ ਕਸਬੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਹ ਲੈ ਆਵੇ ਤਸ਼ਰੀਫ ।
ਆਪੋ ਦੇ ਵਿਚ ਮਿਲਣਗੇ, ਓਥੇ ਮਰਦ ਸ਼ਰੀਫ ।
ਨ ਜ਼ੱਰਹ ਦਰੀਂ ਰਾਹਿ ਖ਼ਤਰਹ ਤੁਰਾਸਤ ॥
ਹਮਹ ਕੌਮਿ ਬੈਰਾੜ ਹੁਕਮਿ ਮਰਾਸਤ ॥੫੯॥
ਜ਼ਰਾ ਨਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਾਪਰੂ ਏਥੇ ਐ ਸਰਕਾਰ ।
ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰੇ ਹੁਕਮ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਕੌਮ ਬਰਾੜ ।
ਬਿਯਾ ਤਾ ਸੁਖ਼ਨ ਖ਼ੁਦ ਜ਼ਬਾਨੀ ਕੁਨੇਮ ॥
ਬਰੂਏ ਸ਼ੁਮਾ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਕੁਨੇਮ ॥੬੦॥
ਆ ਹੋ ਕੇ ਮੂੰਹ ਰੂਬਰੂ ਆਪਾਂ ਕਰੀਏ ਗੱਲ ।
ਵੇਖ ਕਿ ਕਿਰਪਾ ਅਸਾਂ ਦੀ ਕੀ ਕੁਝ ਦੇਂਦੀ ਫੱਲ ।
ਯਕੇ ਅਸਪ ਸ਼ਾਇਸਤਹਏ ਯਕ ਹਜ਼ਾਰ ॥
ਬਿਯਾ ਤਾ ਬਗੀਰੀ ਬ ਮਨ ਈਂ ਦਿਯਾਰ ॥੬੧॥
ਸਾਜਾਂ ਨਾਲ ਮਹੇਲਿਆ ਘੋੜਾ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ।
ਲੈ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲਾਂਗੇ ਡਾਢੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ।
ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹਿ ਰਾ ਬੰਦਹੇ ਚਾਕਰੇਮ ॥
ਅਗਰ ਹੁਕਮ ਆਯਦ ਬਜਾ ਹਾਜ਼ਰੇਮ ॥੬੨॥
ਚਾਕਰ ਮੈਂ ਉਸ ਖਸਮ ਦਾ, ਜੋ ਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਹ ।
ਉਸ ਦੇ ਇਕ ਫ਼ਰਮਾਨ ਤੇ ਕਰੀਏ ਜਾਨ ਫ਼ਿਦਾ ।
ਅਗਰਚਿਹ ਬਿਆਯਦ ਬ ਫ਼ਰਮਾਨ ਮਨ ॥
ਹਜ਼ੂਰਤ ਬਿਯਾਯਮ ਹਮਹ ਜਾਨੁ ਤਨ ॥੬੩॥
ਸਚ ਮੁਚ ਪਾਵਾਂ ਓਸ ਦਾ ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ।
ਭੇਟਾ ਦੇ ਲਈ ਕਰ ਦਿਆਂ ਹਾਜ਼ਰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ।
ਅਗਰ ਤੂ ਬਯਜ਼ਦਾਂ ਪਰਸਤੀ ਕੁਨੀ ॥
ਬ ਕਾਰੇ ਮਰਾ ਈਂ ਨ ਸੁਸਤੀ ਕੁਨੀ ॥੬੪॥
ਜੇ ਕਰ ਰੱਬ ਨੂੰ ਮੰਨ ਕੇ ਹਈ ਰੁਸ਼ਨਾਇਆ ਦਿਲ ।
ਤਾਂ ਫਿਰ ਧੁੜਕੂ ਕੱਢ ਕੇ ਆ ਸਜਣਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ।
ਬਿਬਾਯਦ ਕਿ ਯਜ਼ਦਾਂ ਸ਼ਨਾਸੀ ਕੁਨੀ ॥
ਨ ਗ਼ੁਫ਼ਤਹ ਕਸਾਂ ਕਸ ਖ਼ਰਾਸ਼ੀ ਕੁਨੀ ॥੬੫॥
ਜੇ ਤੂੰ ਕੀਤੀ ਰੱਬ ਦੀ ਮਾਸਾ ਦਿਲੋਂ ਪਛਾਣ ।
ਤਾਂ ਫਿਰ ਹੱਕ, ਬੇ ਹੱਕ ਨੂੰ ਵੀ ਲਿਆ ਹੋਸੀ ਜਾਣ ।
ਤੁ ਮਸਨਦ ਨਸ਼ੀਂ ਸਰਵਰਿ ਕਾਇਨਾਤ ॥
ਕਿ ਅਜਬ ਅਸਤ ਇਨਸਾਫ਼ ਈਂ ਹਮ ਸਫ਼ਾਤ ॥੬੬॥
ਤੂੰ ਸਰਵਰ ਦੇ ਤਖ਼ਤ ਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਹੁਕਮ ਚਲਾਇੰ ।
ਪਰ ਜਿਹੜਾ ਏਂ ਕਰ ਰਿਹਾ, ਉਹ ਹੈ ਅਜਬ ਨਿਯਾਇੰ ।
ਕਿ ਅਜਬ ਅਸਤ ਇਨਸਾਫ਼ੋ ਦੀਂ ਪਰਵਰੀ ॥
ਕਿ ਹੈਫ਼ ਅਸਤ ਸਦ ਹੈਫ਼ ਈਂ ਸਰਵਰੀ ॥੬੭॥
ਅਚਰਜ ਦੀਨ ਇਨਸਾਫ਼ ਇਹ, ਅਚਰਜ ਉਸ ਦੀ ਮਿਹਰ ।
ਇਸ ਸਰਦਾਰੀ ਹੁਕਮ ਨੂੰ, ਹੈਫ਼ ਕਰਾਂ ਸੌ ਵੇਰ ।
ਕਿ ਅਜਬ ਅਸਤੁ ਅਜਬ ਅਸਤੁ ਤਕਵਾ ਸ਼ੁਮਾਂ ॥
ਬਜੁਜ਼ ਰਾਸਤੀ ਸੁਖ਼ਨ ਗੁਫ਼ਤਨ ਜ਼ਯਾਂ ॥੬੮॥
ਅਚਰਜ ਫ਼ਤਵੇ ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈਰਾਨ ।
ਪਰ ਮੈਂ ਤਕ ਕੇ ਝੂਠ ਨੂੰ ਨਾ ਰੋਹੜਾਂ ਈਮਾਨ ।
ਮਜ਼ਨ ਤੇਗ਼ ਬਰ ਖ਼ੂਨਿ ਕਸ ਬੇ ਦਰੇਗ਼ ॥
ਤੁਰਾ ਨੀਜ਼ ਖ਼ੂੰ ਚਰਖ ਰੇਜ਼ਦ ਬਤੇਗ਼ ॥੬੯॥
ਖ਼ੂਨ ਨਾ ਡੋਲ੍ਹੀਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਲੈ ਤਿਖੀ ਤਲਵਾਰ ।
ਨਾ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਲਹੂ ਵਿਚ ਵੀ ਭਿਜੇਗੀ ਧਾਰ ।
ਤੂ ਗਾਫ਼ਿਲ ਮਸ਼ਉ ਮਰਦ ਯਜ਼ਦਾਂ ਹਿਰਾਸ ॥
ਕਿ ਓ ਬੇਨਿਆਜ਼ ਅਸਤ ਓ ਬੇਸਿਪਾਸ ॥੭੦॥
ਮਾਣ ਅੰਦਰ ਭੁੱਲ ਰੱਬ ਨਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਰਤਾਰ ।
ਕਦੇ ਸਫ਼ਾਰਸ਼ ਸੁਨਣ ਲਈ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਏ ਤਿਆਰ ।
ਕਿ ਊ ਬੇ ਮੁਹਾਬ ਅਸਤ ਸ਼ਾਹਾਨਿ ਸ਼ਾਹ ॥
ਜ਼ਮੀਨੋ ਜ਼ਮਾਂ ਸੱਚਏ ਪਾਤਿਸ਼ਾਹ ॥੭੧॥
ਉਹ ਨਿਰਭੈ ਨਿਰੰਕਾਰ ਹੈ, ਸ਼ਾਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਸ਼ਾਹ ।
ਧਰਤ, ਅਕਾਸ਼, ਪਾਤਾਲ ਤੇ ਰਹਿਆ ਹੁਕਮ ਚਲਾ ।
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਏਜ਼ਦ ਜ਼ਮੀਨੋ ਜ਼ਮਾਂ ॥
ਕੁਨਿੰਦਹ ਅਸਤ ਹਰ ਕਸ ਮਕੀਨੋ ਮਕਾਂ ॥੭੨॥
ਮਾਲਕ ਧਰਤ ਅਕਾਸ਼ ਦਾ ਇਕ ਸੱਚਾ ਕਰਤਾਰ ।
ਇਕੋ ਫੁਰਨੇ ਨਾਲ ਜਿਸ ਰਚ ਦਿੱਤਾ ਸੰਸਾਰ ।
ਹਮ ਅਜ਼ ਪੀਰ ਮੋਰਹ ਹਮ ਅਜ਼ ਪੀਲਤਨ ॥
ਕਿ ਆਜਿਜ਼ ਨਿਵਾਜ਼ ਅਸਤੋ ਗਾਫ਼ਿਲ ਸ਼ਿਕਨ ॥੭੩॥
ਕੀੜੀਓਂ ਹਾਥੀ ਤੀਕ ਉਹ ਸਭ ਦੀ ਲੈਂਦਾ ਸਾਰ ।
ਆਜਜ਼ਾਂ ਤਾਈਂ ਉਬਾਰਦਾ, ਗਾਫ਼ਲਾਂ ਦਏ ਵਿਸਾਰ ।
ਕਿ ਊ ਰਾ ਚੁ ਇਸਮ ਅਸਤ ਆਜਿਜ਼ ਨਿਵਾਜ਼ ॥
ਕਿ ਊ ਬੇਸਿਪਾਸ ਅਸਤ ਓ ਬੇ ਨਿਯਾਜ਼ ॥੭੪॥
ਵੱਡਾ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਆਜਿਜ਼ ਗ਼ਰੀਬ ਨਿਵਾਜ਼ ।
ਰਹੇ ਸਫਾਰਸ਼ ਵੱਢੀ ਤੋਂ ਸਦਾ ਬੇ ਨਿਆਜ਼ ।
ਕਿ ਊ ਬੇ ਨਗੂੰ ਅਸਤ ਓ ਬੇਚਗੂੰ ॥
ਕਿ ਊ ਰਹਿਨੁਮਾ ਅਸਤੁ ਊ ਰਹਿਨਮੂੰ ॥੭੫॥
ਰੰਗਾਂ, ਚਿਹਨਾਂ ਚੱਕਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਕਦੇ ਨਾ ਆਏ ।
ਭੁਲਿਆਂ ਭਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਦਾ ਸਿੱਧੇ ਰਾਹੇ ਪਾਏ ।
ਕਿ ਬਰ ਸਰ ਤੁਰਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਕਸਮਿ ਕੁਰਾਂ ॥
ਬ ਗੁਫ਼ਤਹ ਸ਼ੁਮਹ ਕਾਰ ਖ਼ੂਬੀ ਰਸਾਂ ॥੭੬॥
ਖਾਧੀ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਤੂੰ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਲ ।
ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਕੌਲ ਨੂੰ ਕਰਕੇ ਸੱਚ ਵਿਖਾਲ ।
ਬਿਬਾਯਦ ਤੁ ਦਾਨਿਸ਼ ਪਰਸਤੀ ਕੁਨੀ ॥
ਬਕਾਰੇ ਸ਼ਮਾ ਚੀਰਹ ਦਸਤੀ ਕੁਨੀ ॥੭੭॥
ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਸਦ ਲਵੇਂ ਦਾਨਿਸ਼ਮੰਦ ਕਹਾਇ ।
ਤਿਆਗੇਂ ਜ਼ੁਲਮ ਅਨਰਥ ਨੂੰ, ਲੋੜੇਂ ਸੱਚ ਨਿਆਇ ।
ਚਿਹਾ ਸ਼ੁਦ ਕਿ ਚੂੰ ਬੱਚਗਾਂ ਕੁਸ਼ਤਹ ਚਾਰ ॥
ਕਿ ਬਾਕੀ ਬਮਾਂਦਸਤ ਪੇਚੀਦਹ ਮਾਰ ॥੭੮॥
ਕੀ ਹੋਇਆ ਜੇ ਜੂਝ ਗਏ ਬਾਂਕੇ ਚਾਰੇ ਲਾਲ ।
ਜਦ ਕਿ ਕਾਲੇ ਨਾਗ ਦਾ ਓਹੋ ਨਵਾਂ ਜਲਾਲ ।
ਚਿਹ ਮਰਦੀ ਕਿ ਅਖ਼ਗਰ ਖ਼ਮੋਸ਼ਾਂ ਕੁਨੀ ॥
ਕਿ ਆਤਿਸ਼ ਦਮਾਂ ਰਾ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਾ ਕੁਨੀ ॥੭੯॥
ਕੀ ਇਹ ਹਈ ਬਹਾਦਰੀ ਜੇ ਚੰਗਿਆੜ ਬੁਝਾਇ ।
ਭਾਂਬੜ ਅੰਬਰ ਚੁੰਮਦੇ, ਪਲ ਵਿਚ ਲਏ ਭੜਕਾਇ ।
ਚਿਹ ਖ਼ੁਸ਼ ਗੁਫ਼ਤ ਫਿਰਦੌਸੀਏ ਖ਼ੁਸ਼ ਜ਼ੁਬਾਂ ॥
ਸ਼ਿਤਾਬੀ ਬਵਦ ਕਾਰਿ ਆਹਰਮਨਾ ॥੮੦॥
'ਫਿਰਦੌਸੀ' ਮਹਾਂ ਕਵੀ ਨੇ ਬਿਲਕੁਲ ਕਹਿਆ ਸੱਚ ।
ਕਾਹਲ ਨਾਲ ਸ਼ਤਾਨ ਹੀ ਭੜ ਭੜ ਪੈਂਦਾ ਮੱਚ ।
ਕਿ ਮਾ ਬਾਰਗਹਿ ਹਜ਼ਰਤ ਆਯਦ ਸ਼ੁਮਾ ॥
ਅਜ਼ਾਂ ਰੋਜ਼ ਬਾਸ਼ੀ ਵ ਸ਼ਾਹਿਦ ਸ਼ੁਮਾਂ ॥੮੧॥
ਮੈਂ ਓਸੇ ਦਰਗਾਹ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੱਚ ਸੁਣਾਂ ।
ਜਿਥੋਂ ਆਇਆ ਉਹ ਨਬੀ ਜੋ ਤੁਧੁ ਹਈ ਗਵਾਹ ।
ਵਗਰਨਹ ਤੂ ਈਂ ਫ਼ਰਾਮੁਸ਼ ਕੁਨਦ ॥
ਤੁਰਾ ਹਮ ਫ਼ਰਾਮੋਸ਼ ਯਜ਼ਦਾਂ ਕੁਨਦ ॥੮੨॥
ਜੇ ਤੂੰ ਸੱਚ ਇਨਸਾਫ਼ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਅੱਜ ਵਿਸਾਰ ।
ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਵੀ ਭੁਲਸੀ ਉਹ ਸੱਚਾ ਕਰਤਾਰ ।
ਅਗਰ ਕਾਰਿ ਈਂ ਬਰ ਤੂ ਬਸਤੀ ਕਮਰ ॥
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਬਾਸ਼ਦ ਤੁਰਾ ਬਹਰਹ ਵਰ ॥੮੩॥
ਜੇ ਕਰ ਤੂੰ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ, ਕਸ ਕੇ ਬੱਧਾ ਲੱਕ ।
ਤੈਨੂੰ ਕਰੂ ਨਿਹਾਲ ਤਦ ਮੇਰਾ ਰੱਬ ਬੇਸ਼ਕ ।
ਕਿ ਈਂ ਕਾਰ ਨੇਕ ਅਸਤ ਦੀਂ ਪਰਵਰੀ ॥
ਚੁ ਯਜ਼ਦਾਂ ਸ਼ਨਾਸੀ ਬ ਜਾਂ ਬਰਤਰੀ ॥੮੪॥
ਇਹ ਨੇਕੀ ਦਾ ਕੰਮ ਉਹ ਜਿਸ ਤੋਂ ਸੌਰੇ ਦੀਨ ।
ਕਰੇ ਪਛਾਣ ਖ਼ੁਦਾ ਦੀ ਕਰਕੇ ਦਿਲੋਂ ਯਕੀਨ ।
ਤੁਰਾ ਮਨ ਨ ਦਾਨਮ ਕਿ ਯਜ਼ਦਾਂ ਸ਼ਨਾਸ ॥
ਬਰਾਮਦ ਜ਼ਿ ਤੂ ਕਾਰਹਾ ਦਿਲ ਖ਼ਰਾਸ਼ ॥੮੫॥
ਨਾ ਜਾਣਾ ਕਿ ਰੱਬ ਦੀ ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਪਛਾਣ ।
ਕਿਉਂਕਿ ਆਪਣੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਤੂੰ ਅੱਜ ਰੱਖੇਂ ਮਾਣ ।
ਸ਼ਨਾਸਦ ਹਮੀਂ ਤੂ ਨ ਯਜ਼ਦਾਂ ਕਰੀਮ ॥
ਨ ਖ਼ਵਾਹਦ ਹਮੀ ਤੂ ਬਦੌਲਤ ਅਜ਼ੀਮ ॥੮੬॥
ਤੈਨੂੰ ਕਦੀ ਪਛਾਣਸੀ ਨਾ ਉਹ ਪਾਕ ਖ਼ੁਦਾ ।
ਨਾ ਇਸ ਦੌਲਤ ਵੱਲ ਹੀ ਕਰਨੀ ਓਸ ਨਿਗਾਹ ।
ਅਗਰ ਸਦ ਕੁਰਾਂ ਰਾ ਬਖੁਰਦੀ ਕਸਮ ॥
ਮਰਾ ਏਤਬਾਰੇ ਨ ਈਂ ਜ਼ਰਹ ਦਮ ॥੮੭॥
ਜੇ ਕਰ ਤੂੰ ਸੌ ਵੇਰ ਵੀ ਖਾਵੇਂ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ।
ਤਾਂ ਮੈਂ ਮੰਨਾਂ ਸੱਚ ਨਾ, ਝੂਠ ਨਾ ਇਸ ਵਿਚ ਜਾਣ ।
ਹਜ਼ੂਰਤ ਨਿਆਯਮ ਨ ਈਂ ਰਹ ਸ਼ਵਮ ॥
ਅਗਰ ਸ਼ਹ ਬਖ਼ਵਾਨਦ ਮਨ ਆਂ ਜਾ ਰਵਮ ॥੮੮॥
ਨਾ ਮੈਂ ਧੋਖੇ ਵਿਚ ਆ, ਜਾਵਾਂ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਪਾਸ ।
ਕਿਉਂਕਿ ਨਾ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਆਸ ।
ਖ਼ੁਸ਼ਸ ਸ਼ਾਹਿ ਸ਼ਾਹਾਨ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ॥
ਕਿ ਚਾਲਾਕ ਦਸਤੁ ਅਸਤੁ ਚਾਬੁਕ ਰਕੇਬ ॥੮੯॥
ਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਅੱਜ ਸ਼ਾਹ ਹੈ ਸੋਹਣਾ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ।
ਮਹਾਂ ਚਲਾਕ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਉਹ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸਦਾ ਕਤੇਬ ।
ਚਿ ਹੁਸਨੁਲ ਜਮਾਲਸਤੁ ਰੌਸ਼ਨ ਜ਼ਮੀਰ ॥
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਮੁਲਕ ਅਸਤੁ ਸਾਹਿਬਿ ਅਮੀਰ ॥੯੦॥
ਰੌਸ਼ਨ ਉਹਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਹੈ, ਚਿਹਰੇ ਚਮਕੇ ਨੂਰ ।
ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਉਹ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਧਨੀਆਂ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ।
ਕਿ ਤਰਤੀਬ ਦਾਨਿਸ਼ ਬ ਤਦਬੀਰ ਤੇਗ਼ ॥
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦਿ ਦੇਗੋ ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਤੇਗ਼ ॥੯੧॥
ਸਿਆਣਾ, ਮਾਲਿਕ ਤੇਗ਼ ਦਾ, ਰਜ ਕੇ ਦਾਨਿਸ਼ਮੰਦ ।
ਕੀਤਾ ਦੇਗ਼ ਤੇ ਤੇਗ਼ ਨੇ ਰੁਤਬਾ ਜਿਦ੍ਹਾ ਬੁਲੰਦ ।
ਕਿ ਰੌਸ਼ਨ ਜ਼ਮੀਰ ਅਸਤੁ ਹੁਸਨੁਲ ਜਮਾਲ ॥
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਹੇ ਮੁਲਕੁ ਮਾਲ ॥੯੨॥
ਰੌਸ਼ਨ ਸਾਫ਼ ਜ਼ਮੀਰ ਹੈ, ਸੋਹਣੀ ਸ਼ਕਲ ਕਮਾਲ ।
ਖਾਦਮਾਂ ਨੂੰ ਸਦ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਮਿਲਖ, ਜਗੀਰਾਂ ਮਾਲ ।
ਕਿ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਬੀਰ ਅਸਤੁ ਦਰ ਜੰਗ ਕੋਹ ॥
ਮਲਾਯਕ ਸਿਫ਼ਤ ਚੂੰ ਸੁਰੱਯਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ॥੯੩॥
ਦਾਨੀ ਮਹਾਂ ਦਲੇਰ ਹੈ ਅੰਦਰ ਜੰਗ ਮਦਾਨ ।
ਉੱਚਾ ਵਾਂਗ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਨਿਰਾ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ ਜਾਣ ।
ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਆਲਮੀਂ ॥
ਕਿ ਦਾਰਾਇ ਦੌਰ ਅਸਤੁ ਦੂਰ ਅਸਤ ਦੀਂ ॥੯੪॥
ਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਹੈ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗ ।
ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਰਦਾਰ ਹੈ, ਪਰ ਦੀਨੋਂ ਹੈ ਨੰਗ ।
ਮਨਮ ਕੁਸ਼ਤਹਅਮ ਕੋਹਿਯਾਂ ਪੁਰਫਿਤਨ ॥
ਕਿ ਆਂ ਬੁਤ ਪਰਸਤੰਦੁ ਮਨ ਬੁਤਸ਼ਿਕਨ ॥੯੫॥
ਪੱਥਰ ਪੂਜ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦਾ ਮੈਂ ਸੋਧਣ ਹਾਰ ।
ਮੈਂ ਬੁੱਤ ਤੋੜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ, ਏਹੋ ਹੈ ਤਕਰਾਰ ।
ਬਬੀਂ ਗਰਦਸ਼ਿ ਬੇਵਫ਼ਾਏ ਜ਼ਮਾਂ ॥
ਪਸਿ ਪੁਸ਼ਤ ਉਫ਼ਤਦ ਰਸਾਨਦ ਜ਼ਿਯਾਂ ॥੯੬॥
ਸਦਾ ਵਫ਼ਾਓਂ ਸੱਖਣਾ ਸ਼ੋਹਦਾ ਇਹ ਅਸਮਾਨ ।
ਤੱਕ ਨਾ ਪਿੱਛੇ ਲੱਗ ਕੇ, ਕਿਵੇਂ ਕਰਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ।
ਬਬੀਂ ਕੁਦਰਤਿ ਨੇਕ ਯਜ਼ਦਾਨਿ ਪਾਕ ॥
ਕਿ ਅਜ਼ ਯਕ ਬ ਦਹ ਲੱਕ ਰਸਾਨਦ ਹਲਾਕ ॥੯੭॥
ਪਰ ਉਹ ਸੱਚੇ ਰੱਬ ਦੀ ਨੇਕੀ ਵੱਲ ਨਿਹਾਰ ।
ਜੋ ਦਸ ਲੱਖ ਮਰਵਾਂਵਦਾ ਇਕ ਪਾਸੋਂ ਕਰ ਖ਼ੁਆਰ ।
ਚਿਹ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੁਨਦ ਮਿਹਰਬਾਂ ਅਸ ਦੋਸਤ ॥
ਕਿ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਗੀ ਕਾਰ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਹ ਓਸਤ ॥੯੮॥
ਕੀ ਵੈਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਜਦ ਰਾਜ਼ੀ ਕਰਤਾਰ ।
ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਦਾ ਮਿਹਰਾਮਤ ਅਵਤਾਰ ।
ਰਿਹਾਈ ਦਿਹੋ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਦਿਹਦ ॥
ਜ਼ੁਬਾਂ ਰਾ ਬ ਸਿਫ਼ਤ ਆਸ਼ਨਾਈ ਦਿਹਦ ॥੯੯॥
ਮੁਕਤੀ ਦਾਤਾ ਦੱਸਦਾ ਆਗੂ ਬਣ ਕੇ ਰਾਹ ।
ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ ਜੀਭ ਤੇ ਆਪੀਂ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ।
ਖ਼ਸਮ ਰਾ ਚੁ ਕੋਰ ਊ ਕੁਨਦ ਵਕਤਿ ਕਾਰ ॥
ਯਤੀਮਾਂ ਬਿਰੂੰ ਮੇ ਬੁਰਦ ਬੇਅਜ਼ਾਰ ॥੧੦੦॥
ਕੰਮ ਦੇ ਵੇਲੇ ਕਰ ਦਵੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਅੱਖ ਕੋਰ ।
ਬਲਦੀ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਲਵੇ ਆਜਿਜ਼ ਨੂੰ ਵਿਚ ਫੋਰ ।
ਹਰਾਂ ਕਸ ਕਿ ਓ ਰਾਸਤਬਾਜ਼ੀ ਕੁਨਦ ॥
ਰਹੀਮੇ ਬਰੋ ਰਹਮ ਸਾਜ਼ੀ ਕੁਨਦ ॥੧੦੧॥
ਜੋ ਵੀ ਕਰਦਾ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਪਿਆਰ ।
ਉਸ ਤੇ ਕਰਦਾ ਰਹਿਮ ਹੈ, ਦਾਤਾ ਸਿਰਜਣ ਹਾਰ ।
ਕਸੇ ਖ਼ਿਦਮਤ ਆਯਦ ਬਸੇ ਕਲਬੋ ਜਾਂ ॥
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਬਖ਼ਸ਼ੀਦ ਬਰ ਵੈ ਅਮਾਂ ॥੧੦੨॥
ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹੇ ਕਰ ਕੇ ਦਿਲੋਂ ਯਕੀਨ ।
ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾਤੇ ਓਸ ਨੂੰ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਨ ।
ਚਿ ਦੁਸ਼ਮਨ ਬਹਾਂ ਹੀਲਹ ਸਾਜ਼ੀ ਕੁਨਦ ॥
ਕਿ ਬਰ ਵੈ ਖ਼ੁਦਾ ਰਹਮ ਸਾਜ਼ੀ ਸ਼ਵਦ ॥੧੦੩॥
ਕੀ ਵੈਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਬਣ ਕੇ ਮਹਾਂ ਮਕਾਰ ।
ਜਦ ਅਗਵਾਈ ਰੱਬ ਦੀ ਹੱਥ ਪਕੜਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ।
ਅਗਰ ਯਕ ਬਰਾਯਦ ਦਹੋ ਦਹ ਹਜ਼ਾਰ ॥
ਨਿਗਹਬਾਨ ਊ ਰਾ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਦਗਾਰ ॥੧੦੪॥
ਜੇ ਇਕ ਉਤੇ ਚੜ੍ਹ ਪਵੇ ਇਕ ਲੱਖ ਘੋੜ ਸਵਾਰ ।
ਤਾਂ ਰਾਖਾ ਬਣ ਜਾਂਵਦਾ ਆਲਮ ਦਾ ਸਰਦਾਰ ।
ਤੁਰਾ ਗਰ ਨਜ਼ਰ ਹਸਤ ਲਸ਼ਕਰ ਵ ਜ਼ਰ ॥
ਕਿ ਮਾ ਰਾ ਨਿਗਹ ਅਸਤੁ ਯਜ਼ਦਾਂ ਸ਼ੁਕਰ ॥੧੦੫॥
ਜੇ ਤੈਨੂੰ ਜ਼ਰ ਫ਼ੌਜ ਤੇ ਡਾਢਾ ਦਿਲੋਂ ਗੁਮਾਨ ।
ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਅੱਖ ਓਸ ਤੇ ਜੋ ਜਗ ਦਾ ਭਗਵਾਨ ।
ਕਿ ਊ ਰਾ ਗ਼ਰੂਰ ਅਸਤ ਬਰ ਮੁਲਕੁ ਮਾਲ ॥
ਵ ਮਾ ਰਾ ਪਨਾਹ ਅਸਤੁ ਯਜ਼ਦਾਂ ਅਕਾਲ ॥੧੦੬॥
ਤੈਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਗ਼ਰੂਰ ਜੇ ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸ਼ਾਹ ।
ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਹੈ ਲੈ ਲਈ ਰੱਬ ਦੀ ਦਿਲੋਂ ਪਨਾਹ ।
ਤੂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਮਸ਼ੌ ਜੀ ਸਿਪੰਜੀ ਸਰਾਇ ॥
ਕਿ ਆਲਮ ਬਗ਼ਜ਼ਰਦ ਸਰੇ ਜਾ ਬਜਾਇ ॥੧੦੭॥
ਗ਼ਾਫ਼ਲ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠ ਨਾ ਇਹ ਜਗ ਵਾਂਗ ਸਰਾਇ ।
ਕੇਤੇ ਆਏ ਟੁਰ ਗਏ ਆਪਣਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿਖਾਇ ।
ਬਬੀਂ ਗ਼ਰਦਸ਼ਿ ਬੇਵਫ਼ਾਈ ਜ਼ਮਾਂ ॥
ਕਿ ਬਰ ਹਰ ਬਿਗ਼ੁਜ਼ਸ਼ਤ ਮਕੀਨੋ ਮਕਾਂ ॥੧੦੮॥
ਏਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ਸੰਦੜੀ ਗਰਦਸ਼ ਵਲ ਨਿਹਾਰ ।
ਜੋ ਨਾ ਦੇਂਦਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਏਥੇ ਲੈਣ ਕਰਾਰ ।
ਤੂ ਗਰ ਜ਼ਬਰ ਆਜਜ਼ ਖ਼ਰਾਸ਼ੀ ਮਕੁਨ ॥
ਕਸਮ ਰਾ ਬ ਤੇਸ਼ਹ ਤਰਾਸ਼ੀ ਮਕੁਨ ॥੧੦੯॥
ਆਜਿਜ਼ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬ ਤੇ ਨਾ ਤੂੰ ਜ਼ੋਰ ਦਿਖਾ ।
ਮਰਦਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਕਦੇ ਤੇ ਕੀਤੇ ਕੌਲ ਨਿਭਾ ।
ਚੁਹਕ ਯਾਰ ਬਾਸ਼ਦ ਚਿ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੁਨਦ ॥
ਅਗਰ ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਰਾ ਬਸਦ ਤਨ ਕੁਨਦ ॥੧੧੦॥
ਵੈਰੀ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਜੇ ਰਾਖਾ ਹੋਏ ਯਾਰ ।
ਉਸ ਦੀ ਤੱਕਣੀ ਸਾਹਮਣੇ ਸਭ ਦੁਸ਼ਮਣੀਆਂ ਖ਼ੁਆਰ ।
ਖ਼ਸਮ ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਗਰ ਹਜ਼ਾਰ ਆਵੁਰਦ ॥
ਨ ਯਕ ਮੂਇ ਊ ਰਾ ਅਜ਼ਾਰ ਆਵੁਰਦ ॥੧੧੧॥
ਚਾਹੇ ਵੈਰੀ ਕਰਨ ਪਏ ਬਿਦ ਬਿਦ ਵੈਰ ਹਜ਼ਾਰ ।
ਵਾਲ ਨਾ ਵਿੰਗਾ ਕਰ ਸਕਣ ਜੇ ਦੋਸਤ ਕਰਤਾਰ ।
ਅਗੰਜੋ ਅਭੰਜੋ ਅਰੂਪੋ ਅਰੇਖ ॥
ਅਗਾਧੋ ਅਬਾਧੋ ਅਭਰਮੋ ਅਲੇਖ ॥੧੧੨॥
ਗਿਣਤੀ ਰਹਿਤ ਅਭੰਜ ਪ੍ਰਭ ਜਿਸ ਦਾ ਰੂਪ ਨਾ ਰੇਖ ।
ਬੰਧਨ ਮੁਕਤ ਬੇਅੰਤ ਹੈ ਭਰਮੋ ਰਹਿਤ ਅਲੇਖ ।
ਅਰਾਗੋ ਅਰੂਪੋ ਅਰੇਖੋ ਅਰੰਗ ॥
ਅਜਨਮੋ ਅਬਰਨੋ ਅਭੂਤੋ ਅਭੰਗ ॥੧੧੩॥
ਰਾਗ, ਰੂਪ, ਰੰਗ, ਰੇਖ ਤੋਂ ਨਿਆਰਾ ਰਹੇ ਨਿਸੰਗ ।
ਜਨਮਾਂ ਵਰਨਾਂ ਵਿਚ ਨਾ, ਸੂਖਮ ਸਦਾ ਅਭੰਗ ।
ਅਛੇਦੋ ਅਭੇਦੋ ਅਕਰਮੋ ਅਕਾਮ ॥
ਅਖੇਦੋ ਅਭੇਦੋ ਅਭਰਮੋ ਅਭਾਮ ॥੧੧੪॥
ਅਛੇਦ, ਅਭੇਦ, ਅਕਰਨ ਹੈ, ਕਰਮੋਂ ਰਹਿਤ ਅਕਾਮ ।
ਖੇਦ ਨਾ ਭੇਦ ਨਾ ਭਰਮ ਹੈ, ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ।
ਅਰੇਖੋ ਅਭੇਖੋ ਅਲੇਖੋ ਅਭੰਗ ॥
ਖ਼ੁਦਾਵੰਦ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਹੇ ਰੰਗ ਰੰਗ ॥੧੧੫॥
ਨਾ ਉਸ ਰੇਖ ਨਾ ਭੇਖ ਕੁਈ ਸਦਾ ਅਲੇਖ ਅਭੰਗ ।
ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਦਾਤਾ ਦੇ ਅਜਬ ਮੈਂ ਤੱਕੇ ਇਹ ਰੰਗ ।
(ਨੋਟ=ਕਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ੧੧੨-੧੧੫ ਬੰਦ ਦੂਜੀ ਹਿਕਾਯਤ
ਦੇ ਨਾਲ ਦਿੱਤੇ ਹਨ)
ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ
ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੇ ਚੋਣਵੇਂ ਬੰਦਾਂ ਦਾ ਹੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ ।
ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਹ ॥
ਮਰਾ ਏਤਬਾਰੇ ਬਰੀਂ ਕਸਮ ਨੇਸਤ ॥
ਕਿ ਏਜ਼ਦ ਗਵਾਹ ਅਸਤੋ ਯਜ਼ਦਾਂ ਯਕੇਸਤ ॥੧੩॥
ਮੇਰਾ ਨਹੀਂ ਇਤਬਾਰ ਔਰੰਗੇ ਤੇਰੀਆਂ ਕਸਮਾਂ ਉੱਤੇ ।
ਸ਼ਾਹਿਦ ਇੱਕ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਹੈ ਝੂਠੇ ਤੇਰੇ ਬੁੱਤੇ ।
ਨ ਕਤਰਹ ਮਰਾ ਏਤਬਾਰੇ ਬਰੋਸਤ ॥
ਕਿ ਬਖ਼ਸ਼ੀਉ ਦੀਵਾਂ ਹਮਹ ਕਿਜ਼ਬਗੋਸਤ ॥੧੪॥
ਤੇਰੇ ਜਹੇ ਇਹ ਝੂਠੇ ਤੇਰੇ ਅਫ਼ਸਰ ਸਾਰੇ ਸਮਝੇ ।
ਰੱਤੀ ਨਹੀਂ ਭਰੋਸਾ ਮੈਨੂੰ ਬੇਇਤਬਾਰੇ ਸਮਝੇ ।
ਕਸੇ ਕਉੋਲਿ ਕੁਰਆਂ ਕੁਨਦ ਏਤਬਾਰ ॥
ਹਮਾਂ ਰੋਜ਼ਿ ਆਖ਼ਿਰ ਸ਼ਵਦ ਮਰਦ ਖ਼੍ਵਾਰ ॥੧੫॥
ਕੀਤੀ ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਤੇਰੀ ਤੇ ਜੋ ਇਤਬਾਰ ਲਿਆਵੇ ।
ਆਖ਼ਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਓਹ ਆਦਮੀ ਖ਼ਵਾਰ ਹੋਇ ਪਛਤਾਵੇ ।
ਹੁਮਾ ਰਾ ਕਸੇ ਸਾਯਹ ਆਯਦ ਬਜ਼ੇਰ ॥
ਬਰੋ ਦਸਤ ਦਾਰਦ ਨ ਜ਼ਾਗੇ ਦਲੇਰ ॥੧੬॥
ਦੇਖ ਔਰੰਗੇ, ਕੋਈ ਹੁਮਾ ਦੇ ਸਾਯਾ ਥੱਲੇ ਹੋਵੇ ।
ਕਾਉਂ ਦਲੇਰ ਹੋਇ ਹੱਥ ਪਾਵੇ ਕੀਹ ਉਸਦਾ ਦੱਸ ਖੋਹਵੇ ।
ਕਸੇ ਪੁਸ਼ਤ ਉਫ਼ਤਦ ਪਸੇ ਸ਼ੇਰਿ ਨਰ ॥
ਨ ਗੀਰਦ ਬੁਜ਼ੋ ਮੇਸ਼ੋ ਆਹੂ ਗੁਜ਼ਰ ॥੧੭॥
ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਤ ਪਨਾਹ ਤੇ ਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦਰ ਆਵੇ ।
ਭੇਡ, ਬੱਕਰੀ, ਹਰਨੀ ਉਸਦੇ ਨੇੜੇ ਮੂਲ ਨ ਜਾਵੇ ।
ਗੁਰਸਨਹ ਚਿਹ ਕਾਰੇ ਚਿਹਲ ਨਰ ॥
ਕਿ ਦਹ ਲਕ ਬਰਾਯਦ ਬਰੋ ਬੇਖ਼ਬਰ ॥੧੯॥
ਪੇਟੋਂ ਭੁੱਖੇ ਬੰਦੇ ਚਾਲੀ ਦੱਸ ਓਥੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ।
ਦਸ ਲੱਖ ਫ਼ੌਜ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਆ ਪਈ ਬਿਨਾਂ ਖ਼ਬਰ ਦੇ ।
ਕਿ ਪੈਮਾਂ ਸ਼ਿਕਨ ਬੇਦਰੰਗ ਆਮਦੰਦ ॥
ਮਿਯਾਂ ਤੇਗ਼ੋ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ਆਮਦੰਦ ॥੨੦॥
ਉਹ ਇਕਰਾਰ ਤੋੜਨੇ ਵਾਲੇ ਝਟਾ ਪੱਟ ਚੜ੍ਹ ਆਏ ।
ਤੇਗ਼ਾਂ ਤੀਰ ਤੁਫ਼ੰਗਾਂ ਦੇ ਆ ਓਹਨਾਂ ਮੀਂਹ ਬਰਸਾਏ ।
ਬ ਲਾਚਾਰਗੀ ਦਰਮਿਯਾਂ ਆਮਦਮ ॥
ਬ ਤਦਬੀਰਿ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ਆਮਦਮ ॥੨੧॥
ਹੋਇ ਲਾਚਾਰ ਅੰਤ ਨੂੰ ਮੈਂ ਭੀ ਵਿੱਚ ਮੈਦਾਨੇ ਆਯਾ ।
ਨਾਲ ਤਰੀਕੇ ਮੈਂ ਭੀ ਅਪਣੇ ਧਨਖ਼ ਤਈਂ ਹੱਥ ਪਾਯਾ ।
ਚੁ ਕਾਰ ਅਜ਼ ਹਮਹ ਹੀਲਤੇ ਦਰ ਗੁਜ਼ਸ਼ਤ ॥
ਹਲਾਲ ਅਸਤ ਬੁਰਦਨ ਬ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰ ਦਸਤ ॥੨੨॥
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕੰਮ ਚਾਰੇ ਬੰਨੇ ਸਭ ਹੀਲੇ ਟੱਪ ਜਾਵੇ ।
ਹੈ ਹਲਾਲ ਤਦ ਤੇਗ਼ ਪਕੜਨੀ ਰਾਜਨੀਤ ਫ਼ਰਮਾਵੇ ।
ਚਿਹ ਕਸਮੇ ਕੁਰਆਂ ਮਨ ਕੁਨਮ ਏਤਬਾਰ ॥
ਵਗਰਨਹ ਤੁ ਗੋਈ ਮਨ ਈਂ ਰਹ ਚਿਹਕਾਰ ॥੨੩॥
ਤੇਰੀ ਸੌਂਹ ਕੁਰਾਨ ਉੱਤੇ ਜੇ ਨ ਇਤਬਾਰ ਰਖਾਉਂਦਾ ।
ਤੂੰ ਹੀ ਦਸ ਫਿਰ ਏਸ ਰਾਸਤੇ ਮੈਂ ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ।
ਨ ਦਾਨਮ ਕਿ ਈਂ ਮਰਦਿ ਰੋਬਾਹ ਪੇਚ ॥
ਗਰ ਹਰਗਿਜ਼ੀਂ ਰਹ ਨਯਾਰਦ ਬਹੇਚ ॥੨੪॥
ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਮਰਦ ਇਹ ਦਾਉ ਲੂੰਬੜੀ ਖੇਡੇ ।
ਜੇ ਜਾਣਦਾ, ਤੇਰੇ ਦਾ ਤੋਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹਟ ਪਰੇਡੇ ।
ਬਰੰਗੇ ਮਗਸ ਸਯਾਹਪੋਸ਼ ਆਮਦੰਦ ॥
ਬ ਯਕਬਾਰਗੀ ਦਰ ਖ਼ਰੋਸ਼ ਆਮਦੰਦ ॥੨੬॥
ਜੇ ਮੈਂ ਆਯਾ ਮੱਖੀਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਕਾਲੇ ਕਪੜਿਆਂ ਵਾਲੇ ।
ਇਕੋ ਵਾਰੀ ਆਣ ਪਏ ਉਹ ਸ਼ੋਰ ਮਚਾਂਦੇ ਕਾਹਲੇ ।
ਹਰ ਆਂ ਕਸ ਜ਼ਿ ਦੀਵਾਰ ਆਮਦ ਬਿਰੂੰ ॥
ਬਖ਼ੁਰਦਨ ਯਕੇ ਤੀਰ ਸ਼ੁਦ ਗ਼ਰਕਿ ਖ਼ੂੰ ॥੨੭॥
ਜਿਹੜਾ ਓਥੇ ਲੰਘ ਦੀਵਾਰੋਂ ਵਿੱਚ ਮੈਦਾਨੇ ਆਯਾ ।
ਮੇਰੇ ਇਕਸੇ ਤੀਰ ਓਸਨੂੰ ਲਹੂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਡੁਬਾਯਾ ।
ਕਿ ਬੇਰੂੰ ਨਯਾਮਦ ਕਸੇ ਜ਼ਾਂ ਦਿਵਾਰ ॥
ਨ ਖ਼ੁਰਦੰਦ ਤੀਰੋ ਨ ਗਸ਼ਤੰਦ ਖ਼ਵਾਰ ॥੨੮॥
ਜਿਹੜਾ ਓਸ ਦੀਵਾਰੋਂ ਛੇਤੀ ਲੰਘ ਅਗਾਂਹ ਨ ਹੋਯਾ ।
ਨ ਤੇ ਉਹ ਖ਼ਵਾਰ ਹੋਯਾ ਸੀ ਨ ਸੀ ਤੀਰ ਪਰੋਯਾ ।
ਚੁ ਦੀਦਮ ਕਿ ਨਾਹਰ ਬਿਯਾਮਦ ਬ ਜੰਗ ॥
ਚਸ਼ੀਦਮ ਯਕੇ ਤੀਰਿ ਮਨ ਬੇਦਰੰਗ ॥੨੯॥
ਜਦ ਮੈਂ ਡਿੱਠਾ ਨਾਹਰ ਖ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਦੇ ਆਯਾ ।
ਇੱਕੋ ਤੀਰ ਮੇਰਾ ਉਸ ਖਾਧਾ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਚਲਾਯਾ ।
ਹਮ ਆਖ਼ਿਰ ਗੁਰੇਜ਼ਦ ਬਜਾਏ ਮੁਸਾਫ਼ ॥
ਬਸੇ ਖ਼ਾਨਹ ਖ਼ਰਦੰਦ ਬੇਰੂੰ ਗੁਜ਼ਾਫ਼ ॥੩੦॥
ਬਾਕੀ ਥਾਉਂ ਲੜਾਈ ਵਾਲੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਪਿਛਾਹਾਂ ਨੱਠੇ ।
ਬਾਹਰ ਪਠਾਨ ਮਾਰਦੇ ਗੱਪਾਂ ਹੋ ਹੋ ਸਨ ਜੋ ਕੱਠੇ ।
ਕਿ ਅਫ਼ਗਾਨ ਦੀਗਰ ਬਯਾਮਦ ਬਜੰਗ ॥
ਚੁ ਸੈਲਿ ਰਵਾਂ ਹਮਚੁ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ॥੩੧॥
ਵਿੱਚ ਮੈਦਾਨ ਪਠਾਨ ਦੂਸਰੇ ਆ ਕੇ ਸ਼ੋਰ ਮਚਾਯਾ ।
ਹੜ੍ਹ ਪਹਾੜੋਂ ਤੀਰ ਕਮਾਨੋਂ ਗੋਲੀ ਵਾਂਗੂੰ ਆਯਾ ।
ਬਸੇ ਹਮਲਹ ਕਰਦੋ ਬਸੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਖ਼ਰਦ ॥
ਦੋ ਕਸ ਰਾ ਬਜਾਂ ਕਸ਼ਤ ਹਮ ਜਾਂ ਸਪੁਰਦ ॥੩੩॥
ਬਹੁਤੇ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਉਸ ਨੇ ਬਹੁਤੀਆਂ ਸੱਟਾਂ ਖਾ ਕੇ ।
ਦੂੰਹ ਜਣਯਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲਈ ਉਸ ਅਪਨੀ ਜਾਨ ਗੁਵਾਕੇ ।
ਕਿ ਆਂ ਖ਼ਵਾਜਹ ਮਰਦੂਦ ਸਾਯਹ ਦੀਵਾਰ ॥
ਨਯਾਮਦ ਬ ਮੈਦਾਂ ਬ ਮਰਦਾਨਹ ਵਾਰ ॥੩੪॥
ਉਹ ਫਿਟਕਾਰਯਾ ਹੋਯਾ ਖ਼ਵਾਜਾ ਓਹਲੇ ਰਿਹਾ ਦੀਵਾਰੋਂ ।
ਵਿੱਚ ਮੈਦਾਨ ਨ ਮਰਦਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਆਯਾ ਡਰਦਾ ਮਾਰੋਂ ।
ਦਰੇਗ਼ਾ ਅਗਰ ਰੂਇ ਓ ਦੀਦਮੇ ॥
ਬ ਯਕ ਤੀਰ ਲਾਚਾਰ ਬਖ਼ਸ਼ੀਦਮੇ ॥੩੫॥
ਹੈ ਅਫ਼ਸੋਸ ! ਜੇ ਉਹ ਭੀ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੂੰਹ ਦਿਖਾਂਦਾ ।
ਔਖਾ ਸੌਖਾ ਇੱਕ ਤੀਰ ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਪਾਸ ਪੁਚਾਂਦਾ ।
ਹਮ ਆਖ਼ਿਰ ਬਸੇ ਜ਼ਖ਼ਮਿ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ॥
ਦੋ ਸੂਏ ਬਸੇ ਕੁਸ਼ਤਹ ਸ਼ੁਦ ਬੇਦਰੰਗ ॥੩੬॥
ਓੜਕ ਨੂੰ ਖਾ ਤੀਰ ਗੋਲੀਆਂ ਬਹੁਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਏ ।
ਇਕ ਘੜੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੁਪਾਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸੂਰਮੇ ਮੋਏ ।
ਬਸੇ ਬਾਰ ਬਾਰੀਦ ਤੀਰੋ ਤੁਫ਼ੰਗ ॥
ਜ਼ਿਮੀ ਗਸ਼ਤ ਹਮ ਚੂੰ ਗੁਲੇ ਲਾਲਹ ਰੰਗ ॥੩੭॥
ਵਰ੍ਹੀਆਂ ਤੀਰ ਗੋਲੀਆਂ ਓਥੇ ਕੁਝ ਹਿਸਾਬ ਨ ਆਯਾ ।
ਪੋਸਤ ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਾਂਗੂੰ ਧਰਤੀ ਸੂਹਾ ਰੰਗ ਬਣਾਯਾ ।
ਸਰੋਪਾਇ ਅੰਬੋਹ ਚੰਦਾ ਸ਼ੁਦਹ ॥
ਕਿ ਮੈਦਾਂ ਪੁਰ ਅਜ਼ ਗੂਓ ਚੌਗਾਂ ਸ਼ੁਦਹ ॥੩੮॥
ਸਿਰ ਲੱਤਾਂ ਤੇ ਬਾਹਾਂ ਸਨ ਇਉਂ ਕੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੈਦਾਨੇ ।
ਖਿੱਦੂ ਖੂੰਡੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਉਹ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿਮੀਂ ਸਿਆਨੇ ।
ਤਰੰਕਾਰਿ ਤੀਰੋ ਤਫੰਗਿ ਕਮਾਂ ॥
ਬਰਾਮਦ ਯਕੇ ਹਾਓ ਹੂ ਅਜ਼ ਜਹਾਂ ॥੩੯॥
ਸੜਕਨ ਤੀਰ ਕਮਾਨਾ ਕੜਕਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜਹਾਨ ਡਰਾਯਾ ।
ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਰ ਮੱਚਯਾ ਬਹੁਤਾ ਰੌਲਾ ਪਾਯਾ ।
ਦਿਗਰ ਸ਼ੋਰਸ਼ਿ ਕੈਬਰਿ ਕੀਨਹ ਕੋਸ਼ ॥
ਜ਼ਿ ਮਰਦਾਨਿ ਮਰਦਾਂ ਬਿਰੂੰ ਰਫ਼ਤ ਹੋਸ਼ ॥੪੦॥
ਵੈਰ ਵਧਾਵਨ ਵਾਲਯਾਂ ਉੱਤੇ ਤੀਰ ਛੱਡੇ ਵਿੱਚ ਜੋਸ਼ਾਂ ।
ਬੜੇ ਬਹਾਦਰ ਮਰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਡ ਗਈਆਂ ਸਭ ਹੋਸ਼ਾਂ ।
ਹਮ ਆਖ਼ਿਰ ਚਿਹ ਮਰਦੀ ਕੁਨਦ ਕਾਰਜ਼ਾਰ ॥
ਕਿ ਬਰ ਚਿਹਲ ਤਨ ਆਯਦਸ਼ ਬੇ ਸ਼ੁਮਾਰ ॥੪੧॥
ਆਖ਼ਰ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਕਿਤਨੀ ਸੂਰਮਤਾ ਦਿਖਲਾਂਦੇ ।
ਚਾਲੀਆਂ ਸਿੰਘਾਂ ਉੱਪਰ ਵੈਰੀ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਆ ਜਾਂਦੇ ।
ਚਰਾਗ਼ਿ ਜਹਾਂ ਚੂੰ ਸ਼ੁਦਹ ਬੁਰਕਹ ਪੋਸ਼ ॥
ਸ਼ਹਿ ਸ਼ਬ ਬਰਾਮਦ ਹਮਹ ਜਲਵਹ ਜੋਸ਼ ॥੪੨॥
ਓੜਕ ਦੀਵੇ ਏਸ ਜਹਾਂ ਦੇ ਲਾਂਭੇ ਮੂੰਹ ਛੁਪਾਯਾ ।
ਚਮਕ ਦਮਕ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਤ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮੁੜ ਆਯਾ ।
ਹਰ ਆਂਕਸ ਬਕਉਲੇ ਕੁਹਾਂ ਆਯਦਸ਼ ॥
ਕਿ ਯਜ਼ਦਾਂ ਬਰੋ ਰਹਿਨੁਮਾ ਆਯਦਸ਼ ॥੪੩॥
ਹੁਕਮ ਰੱਬ ਦਾ ਮੰਨੇ ਜਿਹੜਾ ਸੌਂਹ ਖਾ ਤੋੜ ਨਿਭਾਵੇ ।
ਰੱਬ ਓਸਦਾ ਸਦਾ ਸਹਾਈ ਸੌਖਾ ਰਾਹ ਦਿਖਾਵੇ ।
ਨ ਪੇਚੀਦਹ ਮੂਏ ਨ ਰੰਜੀਦਹ ਤਨ ॥
ਕਿ ਬੇਰੂੰ ਖ਼ੁਦ ਆਵੁਰਦ ਦੁਸ਼ਮਨ ਸ਼ਿਕਨ ॥੪੪॥
ਵਾਲ ਨਾ ਵਿੰਗਾ ਹੋਯਾ ਮੇਰਾ ਨ ਤਨ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਆਯਾ ।
ਦੁਸ਼ਮਨ ਦੇ ਦਲ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਆਪੇ ਬਾਹਰ ਕਢਾਯਾ ।
ਨ ਦਾਨਮ ਕਿ ਈਂ ਮਰਦਿ ਪੈਮਾਂ ਸ਼ਿਕਨ ॥
ਕਿ ਦਉਲਤ ਪਰਸਤ ਅਸਤੋ ਈਂਮਾ ਫ਼ਿਕਨ ॥੪੫॥
ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਇਹ ਹਨ ਅਹਿਦ ਤੋੜਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਮਾਯਾ ਦੇ ਇਹ ਬੱਚੇ ਬਣ ਕੇ ਧਰਮ ਛੋੜਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਨ ਈਮਾਂ ਪਰਸਤੀ ਨ ਅਉਜ਼ਾਇ ਦੀਂ ॥
ਨ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਨਾਸੀ ਨ ਮੁਹੱਮਦ ਯਕੀਂ ॥੪੬॥
ਨਹੀਂ ਧਰਮ ਤੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲਾ ਨ ਕੋਈ ਧਰਮ ਤਰੀਕਾ ।
ਨਹੀਂ ਯਕੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਨ ਰੱਬ ਨਜ਼ੀਕਾ ।
ਹਰਆਂਕਸ ਕਿ ਈਮਾਂ ਪਰਸਤੀ ਕੁਨਦ ॥
ਨ ਪੈਮਾਂ ਖ਼ੁਦਸ਼ ਪੇਸ਼ੋ ਪਸਤੀ ਕੁਨਦ ॥੪੭॥
ਜਿਹੜਾ ਧਰਮੀ ਬੰਦਾ ਹੋਵੇ ਹੈ ਝੂਠੋਂ ਉਹ ਡਰਦਾ ।
ਮੂੰਹ ਦੇ ਕੀਤੇ ਬਚਨਾਂ ਤਾਈਂ ਅਗ੍ਹਾਂ ਪਿਛ੍ਹਾਂ ਨ ਕਰਦਾ ।
ਕਿ ਈਂ ਮਰਦ ਰਾ ਜ਼ੱਰਹ ਏਤਬਾਰ ਨੇਸਤ ॥
ਕਿ ਕਸਮੇ ਕੁਰਾਨਸਤੁ ਯਜ਼ਦਾਂ ਯਕੇਸਤ ॥੪੮॥
ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਰੱਬ ਦੀ ਸੌਂਹ ਖਾ ਜੋ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾਵੇ ।
ਕਿਹੜਾ ਮਰਦ ਰਤੀ ਭੀ ਉਸਤੇ ਫਿਰ ਇਤਬਾਰ ਲਿਆਵੇ ।
ਚੁ ਕਸਮੇ ਕੁਰਾਂ ਸਦ ਕੁਨਦ ਇਖ਼ਤਿਯਾਰ ॥
ਮਰਾ ਕਤਰਹ ਨਾਯਦ ਅਜ਼ੋ ਏਤਬਾਰ ॥੪੯॥
ਕਸਮ ਕੁਰਾਨ ਜੈਸੀਆਂ ਹੁਣ ਤੂੰ ਸੈ ਸੁਗੰਦਾਂ ਖਾਵੇਂ ।
ਦਿਲ ਮੇਰੇ ਤੇ ਰੱਤੀ ਜਿੰਨਾ ਨਹਿੰ ਇਤਬਾਰ ਜਮਾਵੇਂ ।
ਅਗਰਚਿਹ ਤੁਰਾ ਏਤਬਾਰ ਆਮਦੇ ॥
ਕਮਰ ਬਸਤਹ ਏ ਪੇਸ਼ਵਾ ਆਮਦੇ ॥੫੦॥
ਕਸਮ ਆਪਨੀ ਉੱਤੇ ਜੇ ਤੂੰ ਖ਼ੁਦ ਇਤਬਾਰ ਰਖਾਉਂਦਾ ।
ਕਮਰ ਕੱਸ ਕੇ ਮੇਰੇ ਤਾਈਂ ਅੱਗੋਂ ਮਿਲਣੇ ਆਉਂਦਾ ।
ਨਵਿਸ਼ਤਹ ਰਸੀਦੋ ਬਗੁਫ਼ਤਹ ਜ਼ਬਾਂ ॥
ਬਿਬਾਯਦ ਕਿ ਈਂ ਕਾਰ ਰਾਹਤ ਰਸਾਂ ॥੫੪॥
ਚਿੱਠੀ ਪੁੱਜੇ, ਨਾਲੇ ਇਹ ਕੁਝ ਕਹੇ ਜ਼ਬਾਨੀ ਗੱਲਾਂ ।
ਸੁਣ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਸੁਖ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚੱਲਾਂ ।
ਹਮੂੰ ਮਰਦ ਬਾਯਦ ਸ਼ਵਦ ਸੁਖ਼ਨਵਰ ॥
ਨ ਸ਼ਿਕਮੇ ਦਿਗਰ ਦਰ ਦਹਾਨਿ ਦਿਗਰ ॥੫੫॥
ਮਰਦ ਓਹੋ ਜੋ ਗੱਲ ਦਾ ਪੱਕਾ ਮਜ਼ਾ ਸਚਾਈ ਚੱਖੇ ।
ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਹੋਰ ਨ ਹੋਵੇ ਓਹਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਨ ਰੱਖੇ ।
ਕਿ ਕਾਜ਼ੀ ਮਰਾ ਗੁਫ਼ਤ ਬੇਹੂੰ ਨਯਮ ॥
ਅਗਰ ਰਾਸਤੀ ਖ਼ੁਦ ਬਿਯਾਰੀ ਕਦਮ ॥੫੬॥
ਕਾਜ਼ੀ ਤੇਰੇ ਸੀ ਗੱਲ ਆਖੀ ਸ਼ਾਹ ਨਹੀਂ ਕਸਮੋਂ ਬਾਹਿਰ ।
ਜੇ ਸੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ਆਪੋ ਆ ਜਾਹ ਕਦਮ ਉਠਾ ਕੇ ਜ਼ਾਹਿਰ ।
ਤੁਰਾ ਗਰ ਬਬਾਯਦ ਕਉਲਿ ਕੁਰਾਂ ॥
ਬਨਿਜ਼ਦੇ ਸ਼ੁਮਾ ਰਾ ਰਸਾਨਮ ਹਮਾਂ ॥੫੭॥
ਤੂੰ ਕਲਾਮ ਕੁਰਾਨ ਤਾਈਂ ਹੈਂ ਜੇਕਰ ਮੰਨਣਹਾਰਾ ।
ਤੇਰੇ ਪਾਸ ਮੈਂ ਓਹੋ ਭੇਜਾਂ ਕਸਮ ਕੁਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਾਹਰਾ ।
ਕਿ ਤਸ਼ਰੀਫ ਦਰ ਕਸਬਹ ਕਾਂਗੜ ਕੁਨਦ ॥
ਵਜ਼ਾਂ ਪਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਬਾਹਮ ਸ਼ਵਦ ॥੫੮॥
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਤੂੰ ਜੇ ਕਰ ਕਸਬੇ ਕਾਂਗੜ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਵੇਂ ।
ਆਪਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੇਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਵੈਰ ਵਿਰੋਧ ਮਿਟਾਵੇਂ ।
ਨ ਜ਼ੱਰਹ ਦਰੀਂ ਰਾਹਿ ਖ਼ਤਰਹ ਤੁਰਾਸਤ ॥
ਹਮਹ ਕੌਮਿ ਬੈਰਾੜ ਹੁਕਮਿ ਮਰਾਸਤ ॥੫੯॥
ਤੈਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਏਸ ਰਾਹਿ ਵਿੱਚ ਰੱਤੀ ਭੀ ਨਹੀਂ ਭੱਲੇ ।
ਸਾਰੀ ਕੌਮ ਬੈਰਾੜਾਂ ਦੀ ਇਹ ਹੁਕਮ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਚੱਲੇ ।
ਬਿਯਾ ਤਾ ਸੁਖ਼ਨ ਖ਼ੁਦ ਜ਼ਬਾਨੀ ਕੁਨੇਮ ॥
ਬਰੂਏ ਸ਼ੁਮਾ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਕੁਨੇਮ ॥੬੦॥
ਆ ਤੂੰ ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਗੱਲਾਂ ਕੁਝ ਕਰੀਏ ਬੈਠ ਜ਼ਬਾਨੀ ।
ਇਹ ਭੀ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਸੁਣ ਲੈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ।
ਯਕੇ ਅਸਪ ਸ਼ਾਇਸਤਹਏ ਯਕ ਹਜ਼ਾਰ ॥
ਬਿਯਾ ਤਾ ਬਗੀਰੀ ਬ ਮਨ ਈਂ ਦਿਯਾਰ ॥੬੧॥
ਇੱਕ ਗੱਲ ਮੇਰੇ ਲਈ ਜੇ ਘੋੜਾ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਲਿਆਵੇਂ ।
ਉਸਦੇ ਬਦਲੇ ਮੁਲਕ ਜੰਗਲ ਦਾ ਮੇਰੇ ਪਾਸੋਂ ਪਾਵੇਂ ।
ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹਿ ਰਾ ਬੰਦਹੇ ਚਾਕਰੇਮ ॥
ਅਗਰ ਹੁਕਮ ਆਯਦ ਬਜਾ ਹਾਜ਼ਰੇਮ ॥੬੨॥
ਮੈਂ ਭੀ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਦਾ ਚਾਕਰ ਇੱਕ ਸਦਾਵਾਂ ।
ਓਸਦੀ ਆਗਯਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਹਾਜ਼ਰ ਤਨ ਮਨ ਤੋਂ ਹੋ ਜਾਵਾਂ ।
ਅਗਰਚਿਹ ਬਿਆਯਦ ਬ ਫ਼ਰਮਾਨ ਮਨ ॥
ਹਜ਼ੂਰਤ ਬਿਯਾਯਮ ਹਮਹ ਜਾਨੁ ਤਨ ॥੬੩॥
ਜੇ ਫ਼ੁਰਮਾਨ ਓਸਦਾ, ਤੇਰੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਲਈ ਆਯਾ ।
ਤਨ ਮਨ ਤੋਂ ਮੈਂ ਤੈਥੇ ਆਵਾਂ ਤੈਨੂੰ ਸੱਚ ਸੁਨਾਯਾ ।
ਅਗਰ ਤੂ ਬਯਜ਼ਦਾਂ ਪਰਸਤੀ ਕੁਨੀ ॥
ਬ ਕਾਰੇ ਮਰਾ ਈਂ ਨ ਸੁਸਤੀ ਕੁਨੀ ॥੬੪॥
ਓਸੇ ਰੱਬ ਦੀ ਜੇਕਰ ਪੂਜਾ ਕਰਨੇ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇਂ ।
ਸੁਸਤੀ ਕਰੇਂ ਨ ਆਵਣ ਦੇ ਵਿੱਚ ਝਬਦੇ ਆਣ ਖਲੋਵੇਂ ।
ਬਿਬਾਯਦ ਕਿ ਯਜ਼ਦਾਂ ਸ਼ਨਾਸੀ ਕੁਨੀ ॥
ਨ ਗ਼ੁਫ਼ਤਹ ਕਸਾਂ ਕਸ ਖ਼ਰਾਸ਼ੀ ਕੁਨੀ ॥੬੫॥
ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ ਓਸੇ ਰੱਬ ਦੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਦੇ ਆਵੇਂ ।
ਲੋਕਾਂ ਆਖੇ ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਐਵੇਂ ਛਿੱਲ ਨ ਲਾਹਵੇਂ ।
ਕਿ ਅਜਬ ਅਸਤ ਇਨਸਾਫ਼ੋ ਦੀਂ ਪਰਵਰੀ ॥
ਕਿ ਹੈਫ਼ ਅਸਤ ਸਦ ਹੈਫ਼ ਈਂ ਸਰਵਰੀ ॥੬੭॥
ਦੀਨ ਇਨਸਾਫ਼ ਪਾਲਨਾ ਕਰਨੀ ਅਜਬ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੇਰੀ ।
ਐਸੀ ਜੁੱਮੇਵਾਰੀ ਉੱਤੇ ਹੈ ਲਾਹਨਤ ਲੱਖ ਵੇਰੀ ।
ਮਜ਼ਨ ਤੇਗ਼ ਬਰ ਖ਼ੂਨਿ ਕਸ ਬੇ ਦਰੇਗ਼ ॥
ਤੁਰਾ ਨੀਜ਼ ਖ਼ੂੰ ਚਰਖ ਰੇਜ਼ਦ ਬਤੇਗ਼ ॥੬੯॥
ਨ ਤਲਵਾਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਾਰਨ ਲਈ ਬੇਧੜਕ ਚਲਾਈਂ ।
ਉਹ ਅਸਮਾਨੀ ਤੇਗ਼ ਤੈਨੂੰ ਭੀ ਮਾਰੇਗੀ ਦਿਲ ਲਾਈਂ ।
ਤੂ ਗਾਫ਼ਿਲ ਮਸ਼ਉ ਮਰਦ ਯਜ਼ਦਾਂ ਹਿਰਾਸ ॥
ਕਿ ਓ ਬੇਨਿਆਜ਼ ਅਸਤ ਓ ਬੇਸਿਪਾਸ ॥੭੦॥
ਗ਼ਾਫ਼ਲ ਨ ਹੋ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਤੂੰ ਡਰੀਂ ਖ਼ੁਦਾ ਦੇ ਪਾਸੋਂ ।
ਬੇ ਪਰਵਾਹ ਉਹ ਬਿਨਾ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਤੇਰੇ ਬਾਹਰ ਕਿਆਸੋਂ ।
ਕਿ ਊ ਰਾ ਚੁ ਇਸਮ ਅਸਤ ਆਜਿਜ਼ ਨਿਵਾਜ਼ ॥
ਕਿ ਊ ਬੇਸਿਪਾਸ ਅਸਤ ਓ ਬੇ ਨਿਯਾਜ਼ ॥੭੪॥
ਗ਼ਰੀਬ ਨਿਵਾਜ਼ ਨਾਮ ਹੈ ਓਹਦਾ ਦੀਨਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ।
ਫਸਦਾ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਨਾਹੀਂ ਬੇ-ਪਰਵਾਹੀ ਵਾਲਾ ।
ਚਿਹਾ ਸ਼ੁਦ ਕਿ ਚੂੰ ਬੱਚਗਾਂ ਕੁਸ਼ਤਹ ਚਾਰ ॥
ਕਿ ਬਾਕੀ ਬਮਾਂਦਸਤ ਪੇਚੀਦਹ ਮਾਰ ॥੭੮॥
ਕੀਹ ਹੋਯਾ ਜੇ ਚਾਰੇ ਬੱਚੇ ਘੇਰ ਤੁਸਾਂ ਹਨ ਮਾਰੇ ।
ਕੁੰਡਲੀਆ ਸੱਪ ਜੀਊਂਦਾ ਪਿੱਛੇ ਖ਼ੌਫ਼ ਤੁਸਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੇ ।
ਚਿਹ ਮਰਦੀ ਕਿ ਅਖ਼ਗਰ ਖ਼ਮੋਸ਼ਾਂ ਕੁਨੀ ॥
ਕਿ ਆਤਿਸ਼ ਦਮਾਂ ਰਾ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਾ ਕੁਨੀ ॥੭੯॥
ਕਾਹਦੀ ਹੈ ਇਹ ਸੂਰਮਤਾ ਚੰਗਯਾੜਯਾਂ ਤਾਈਂ ਬੁਝਾਵੇਂ ।
ਬਲਦੀ ਅੱਗ ਤਈਂ ਤੂੰ ਉਲਟਾ ਬਾਲਣ ਪਾ ਭੜਕਾਵੇਂ ।
ਚਿਹ ਖ਼ੁਸ਼ ਗੁਫ਼ਤ ਫਿਰਦੌਸੀਏ ਖ਼ੁਸ਼ ਜ਼ੁਬਾਂ ॥
ਸ਼ਿਤਾਬੀ ਬਵਦ ਕਾਰਿ ਆਹਰਮਨਾ ॥੮੦॥
ਫ਼ਿਰਦੌਸੀ ਨੇ ਸੋਹਣਾ ਲਿਖਿਆ ਸਭ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਭਾਯਾ ।
ਕਾਹਲੀ ਕਰਨੀ ਕੰਮ ਰਾਕਸ਼ਾਂ ਉਸਨੇ ਹੈ ਫ਼ਰਮਾਯਾ ।
ਤੁਰਾ ਮਨ ਨ ਦਾਨਮ ਕਿ ਯਜ਼ਦਾਂ ਸ਼ਨਾਸ ॥
ਬਰਾਮਦ ਜ਼ਿ ਤੂ ਕਾਰਹਾ ਦਿਲ ਖ਼ਰਾਸ਼ ॥੮੫॥
ਰੱਬ ਪਛਾਨਣ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਤੈਨੂੰ ਮੈਂ ਨ ਜਾਣਾ ।
ਬਹੁਤੇ ਕੰਮ ਹੋਇ ਦੁਖਦਾਈ ਤੈਥੋਂ, ਖ਼ਾਸ ਪਛਾਣਾ ।
ਅਗਰ ਸਦ ਕੁਰਾਂ ਰਾ ਬਖੁਰਦੀ ਕਸਮ ॥
ਮਰਾ ਏਤਬਾਰੇ ਨ ਈਂ ਜ਼ਰਹ ਦਮ ॥੮੭॥
ਜੇਕਰ ਹੁਣ ਕੁਰਾਨ ਦੀਆਂ ਤੂੰ ਸੌ ਸੁਗੰਦਾਂ ਖਾਵੇਂ ।
ਰੱਤੀ ਨਹੀਂ ਇਤਬਾਰ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਝੂਠਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇਂ ।
ਹਜ਼ੂਰਤ ਨਿਆਯਮ ਨ ਈਂ ਰਹ ਸ਼ਵਮ ॥
ਅਗਰ ਸ਼ਹ ਬਖ਼ਵਾਨਦ ਮਨ ਆਂ ਜਾ ਰਵਮ ॥੮੮॥
ਤੇਰੇ ਪਾਸ ਨ ਆਵਾਂਗਾ ਮੈਂ ਨ ਇਤਬਾਰ ਰਖਾਵਾਂ ।
ਜੇ ਤੂੰ ਏਧਰ ਚਾਹਿੰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮੈਂ ਓਧਰ ਨ ਜਾਵਾਂ ।
ਮਨਮ ਕੁਸ਼ਤਹਅਮ ਕੋਹਿਯਾਂ ਪੁਰਫਿਤਨ ॥
ਕਿ ਆਂ ਬੁਤ ਪਰਸਤੰਦੁ ਮਨ ਬੁਤਸ਼ਿਕਨ ॥੯੫॥
ਪੱਥਰ ਪੂਜ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤਾਈਂ ਮਾਰ ਮੈਂ ਰੋੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ।
ਉਹ ਬੁੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਜਣ ਵਾਲੇ ਮੈਂ ਹਾਂ ਤੋੜਨ ਵਾਲਾ ।
ਚਿਹ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੁਨਦ ਮਿਹਰਬਾਂ ਅਸ ਦੋਸਤ ॥
ਕਿ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਗੀ ਕਾਰ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦਹ ਓਸਤ ॥੯੮॥
ਮਿਹਰਬਾਨ ਹੋਇ ਦੋਸਤ ਜਿਸ ਤੇ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੀਹ ਵਿਗਾੜੇ ।
ਮਿਤਰ ਅਸਾਡੇ ਦਾ ਕੰਮ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਸਦਾ ਪਯਾਰੇ ।
ਖ਼ਸਮ ਰਾ ਚੁ ਕੋਰ ਊ ਕੁਨਦ ਵਕਤਿ ਕਾਰ ॥
ਯਤੀਮਾਂ ਬਿਰੂੰ ਮੇ ਬੁਰਦ ਬੇਅਜ਼ਾਰ ॥੧੦੦॥
ਕੰਮ ਪਏ ਓਹ ਵੈਰੀ ਤਾਈਂ ਤੁਰਤ ਅੰਨ੍ਹਯਾਂ ਕਰਦਾ ।
ਮਾੜਯਾਂ ਤਾਈਂ ਬਿਨ ਤਕਲੀਫ਼ੋਂ ਹੈ ਬਾਹਿਰ ਕੱਢ ਖੜਦਾ ।
ਚਿ ਦੁਸ਼ਮਨ ਬਹਾਂ ਹੀਲਹ ਸਾਜ਼ੀ ਕੁਨਦ ॥
ਕਿ ਬਰ ਵੈ ਖ਼ੁਦਾ ਰਹਮ ਸਾਜ਼ੀ ਸ਼ਵਦ ॥੧੦੩॥
ਤਾਕਤ ਵੈਰੀ ਦੀ ਕੀ, ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਕਰ ਲਏ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ।
ਰਾਹੇ ਪਾਵਣ ਵਾਲਾ ਉਸਤੇ ਜੇ ਹੋਵੇ ਰੱਬ ਰਾਜ਼ੀ ।
ਅਗਰ ਯਕ ਬਰਾਯਦ ਦਹੋ ਦਹ ਹਜ਼ਾਰ ॥
ਨਿਗਹਬਾਨ ਊ ਰਾ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਦਗਾਰ ॥੧੦੪॥
ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਦੇ ਉੱਪਰ ਆ ਪਏ ਵੈਰੀ ਲੱਖ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ।
ਪਰਵਦਗਾਰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ, ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਰੱਖਣਹਾਰਾ ।
ਤੁਰਾ ਗਰ ਨਜ਼ਰ ਹਸਤ ਲਸ਼ਕਰ ਵ ਜ਼ਰ ॥
ਕਿ ਮਾ ਰਾ ਨਿਗਹ ਅਸਤੁ ਯਜ਼ਦਾਂ ਸ਼ੁਕਰ ॥੧੦੫॥
ਦੌਲਤ ਲਸ਼ਕਰ ਦਾ ਦਿਲ ਤੇਰੇ ਹੈ ਗੁਮਾਨ ਜੇ ਭਾਰਾ ।
ਸ਼ੁਕਰ ਰੱਬ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਦ ਹੀ ਲੱਗਾ ਧਯਾਨ ਹਮਾਰਾ ।
ਕਿ ਊ ਰਾ ਗ਼ਰੂਰ ਅਸਤ ਬਰ ਮੁਲਕੁ ਮਾਲ ॥
ਵ ਮਾ ਰਾ ਪਨਾਹ ਅਸਤੁ ਯਜ਼ਦਾਂ ਅਕਾਲ ॥੧੦੬॥
ਜੇਕਰ ਤੈਨੂੰ ਮਾਲ ਮੁਲਕ ਦਾ ਹੈ ਹੰਕਾਰ ਉਹ ਭਾਰਾ ।
ਸਾਨੂੰ ਓਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਚੱਤੇ ਪਹਿਰ ਸਹਾਰਾ ।
ਤੂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਮਸ਼ੌ ਜੀ ਸਿਪੰਜੀ ਸਰਾਇ ॥
ਕਿ ਆਲਮ ਬਗ਼ਜ਼ਰਦ ਸਰੇ ਜਾ ਬਜਾਇ ॥੧੦੭॥
ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨ ਦੇ ਏਸ ਟਿਕਾਣੇ ਉੱਪਰ ਨ ਭੁੱਲ ਬਹਿਨਾ ।
ਚਲਯਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੱਗ ਸਾਰਾ ਬੈਠ ਕਿਸੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਨਾ ।
ਬਬੀਂ ਗ਼ਰਦਸ਼ਿ ਬੇਵਫ਼ਾਈ ਜ਼ਮਾਂ ॥
ਕਿ ਬਰ ਹਰ ਬਿਗ਼ੁਜ਼ਸ਼ਤ ਮਕੀਨੋ ਮਕਾਂ ॥੧੦੮॥
ਹੇ ਬਚਨਾਂ ਦੇ ਕੱਚੇ ! ਦੇਖੀਂ ਚੱਕਰ ਇਹ ਜ਼ਮਾਨਾਂ ।
ਸਭਨਾਂ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਲੰਘ ਜਾਂਦਾ ਕਰਦਾ ਨਾਸ਼ ਨਾਦਾਨਾਂ ।
ਤੂ ਗਰ ਜ਼ਬਰ ਆਜਜ਼ ਖ਼ਰਾਸ਼ੀ ਮਕੁਨ ॥
ਕਸਮ ਰਾ ਬ ਤੇਸ਼ਹ ਤਰਾਸ਼ੀ ਮਕੁਨ ॥੧੦੯॥
ਮਾਰ ਨ, ਜੇ ਤੂੰ ਜ਼ੋਰ ਵਾਲਾ ਹੈਂ, ਪਕੜ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਤਾਈਂ ।
ਧਰਮ ਆਪਨੇ ਤਾਈਂ ਕੱਟੀਂ ਨਾਲ ਕੁਹਾੜੇ ਨਾਹੀਂ ।
ਚੁਹਕ ਯਾਰ ਬਾਸ਼ਦ ਚਿ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੁਨਦ ॥
ਅਗਰ ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਰਾ ਬਸਦ ਤਨ ਕੁਨਦ ॥੧੧੦॥
ਮੱਦਦਗਾਰ ਹੋਵੇ ਰੱਬ ਜਿਸਦਾ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੀਹ ਕਰ ਸੱਕੇ ।
ਸੈ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਕਰਕੇ ਕੱਠੇ ਪਿਆ ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਤੱਕੇ ।
ਖ਼ਸਮ ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਗਰ ਹਜ਼ਾਰ ਆਵੁਰਦ ॥
ਨ ਯਕ ਮੂਇ ਊ ਰਾ ਅਜ਼ਾਰ ਆਵੁਰਦ ॥੧੧੧॥
ਮੱਦਦਗਾਰ ਹੋਵੇ ਰੱਬ ਜਿਸਦਾ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੀਹ ਕਰ ਸੱਕੇ ।
ਸੈ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਕਰਕੇ ਕੱਠੇ ਪਿਆ ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਤੱਕੇ ।
ਹਕਾਇਤ ਦੂਜੀ
ਅਗੰਜੋ ਅਭੰਜੋ ਅਰੂਪੋ ਅਰੇਖ ॥
ਅਗਾਧੋ ਅਬਾਧੋ ਅਭਰਮੋ ਅਲੇਖ ॥੧੧੨॥
ਉਹ ਅਬਿਨਾਸ਼ੀ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਤੇ ਰੂਪ ਰੇਖ ਤੋਂ ਨਿਆਰਾ ।
ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਅਗਾਧ ਨ ਆਵੇ ਭੈ ਭਰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰਾ ।
