Guru Amar Das Ji
ਗੁਰੂ ਅਮਰ ਦਾਸ ਜੀ

Punjabi Writer
  

Salok Guru Amar Das Ji

ਸਲੋਕ ਗੁਰੂ ਅਮਰ ਦਾਸ ਜੀ

1. ਰਾਗਾ ਵਿਚਿ ਸ੍ਰੀਰਾਗੁ ਹੈ

ਰਾਗਾ ਵਿਚਿ ਸ੍ਰੀਰਾਗੁ ਹੈ ਜੇ ਸਚਿ ਧਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥
ਸਦਾ ਹਰਿ ਸਚੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਨਿਹਚਲ ਮਤਿ ਅਪਾਰੁ ॥
ਰਤਨੁ ਅਮੋਲਕੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰੁ ॥
ਜਿਹਵਾ ਸਚੀ ਮਨੁ ਸਚਾ ਸਚਾ ਸਰੀਰ ਅਕਾਰੁ ॥
ਨਾਨਕ ਸਚੈ ਸਤਿਗੁਰਿ ਸੇਵਿਐ ਸਦਾ ਸਚੁ ਵਾਪਾਰੁ ॥1॥83॥

(ਸਚਿ=ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਵਿਚ, ਮਨਿ=
ਮਨ ਵਿਚ, ਅਕਾਰੁ=ਸਰੂਪ, ਸਰੀਰੁ ਅਕਾਰੁ=ਮਨੁੱਖਾ
ਸਰੀਰ, ਸਚਾ=ਸਫਲ, ਸਤਿਗੁਰਿ ਸੇਵਿਐ=ਜੇ ਗੁਰੂ ਦੀ
ਦੱਸੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀਏ)

2. ਹੋਰੁ ਬਿਰਹਾ ਸਭ ਧਾਤੁ ਹੈ

ਹੋਰੁ ਬਿਰਹਾ ਸਭ ਧਾਤੁ ਹੈ ਜਬ ਲਗੁ ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਹੋਇ ॥
ਇਹੁ ਮਨੁ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿਆ ਵੇਖਣੁ ਸੁਨਣੁ ਨ ਹੋਇ ॥
ਸਹ ਦੇਖੇ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਊਪਜੈ ਅੰਧਾ ਕਿਆ ਕਰੇਇ ॥
ਨਾਨਕ ਜਿਨਿ ਅਖੀ ਲੀਤੀਆ ਸੋਈ ਸਚਾ ਦੇਇ ॥2॥83॥

(ਬਿਰਹਾ=ਪਿਆਰ, ਧਾਤੁ=ਮਾਇਆ, ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰੀਤਿ=ਮਾਲਕ
ਦਾ ਪਿਆਰ, ਸਹ=ਖਸਮ, ਜਿਨਿ=ਜਿਸ ਨੇ, ਸਚਾ=ਸਦਾ-ਥਿਰ
ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ, ਸੱਚਾ)

3. ਗੁਰ ਸਭਾ ਏਵ ਨ ਪਾਈਐ

ਗੁਰ ਸਭਾ ਏਵ ਨ ਪਾਈਐ ਨਾ ਨੇੜੈ ਨਾ ਦੂਰਿ ॥
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰੁ ਤਾਂ ਮਿਲੈ ਜਾ ਮਨੁ ਰਹੈ ਹਦੂਰਿ ॥2॥84॥

(ਗੁਰ ਸਭਾ=ਗੁਰੁ ਦਾ ਸੰਗ, ਏਵ=ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਦੂਰਿ=
ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ,ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ,ਯਾਦ ਵਿਚ)

4. ਕਲਉ ਮਸਾਜਨੀ ਕਿਆ ਸਦਾਈਐ

ਕਲਉ ਮਸਾਜਨੀ ਕਿਆ ਸਦਾਈਐ ਹਿਰਦੈ ਹੀ ਲਿਖਿ ਲੇਹੁ ॥
ਸਦਾ ਸਾਹਿਬ ਕੈ ਰੰਗਿ ਰਹੈ ਕਬਹੂੰ ਨ ਤੂਟਸਿ ਨੇਹੁ ॥
ਕਲਉ ਮਸਾਜਨੀ ਜਾਇਸੀ ਲਿਖਿਆ ਭੀ ਨਾਲੇ ਜਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਸਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਜਾਇਸੀ ਜੋ ਧੁਰਿ ਛੋਡੀ ਸਚੈ ਪਾਇ ॥1॥84॥

(ਕਲਉ=ਕਲਮ, ਮਸਾਜਨੀ=ਦਵਾਤ, ਰੰਗਿ=ਪਿਆਰ ਵਿਚ,
ਸਹ ਪ੍ਰੀਤਿ=ਖਸਮ ਦਾ ਪਿਆਰ, ਧੁਰਿ=ਧੁਰ ਤੋਂ,ਆਪਣੇ ਦਰ
ਤੋਂ, ਸਚੈ=ਸਦਾ-ਥਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ, ਪਾਇ ਛੋਡੀ=ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ)

5. ਨਦਰੀ ਆਵਦਾ ਨਾਲਿ ਨ ਚਲਈ

ਨਦਰੀ ਆਵਦਾ ਨਾਲਿ ਨ ਚਲਈ ਵੇਖਹੁ ਕੋ ਵਿਉਪਾਇ ॥
ਸਤਿਗੁਰਿ ਸਚੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਸਚਿ ਰਹਹੁ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਸਬਦੀ ਸਚੁ ਹੈ ਕਰਮੀ ਪਲੈ ਪਾਇ ॥2॥84॥

(ਕੋ=ਕੋਈ ਭੀ ਮਨੁੱਖ, ਵਿਉਪਾਇ=ਨਿਰਣਾ ਕਰ ਕੇ,
ਸਤਿਗੁਰਿ=ਗੁਰੂ ਨੇ, ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ=ਪੱਕਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਸਬਦੀ=
ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ, ਕਰਮੀ=ਮਿਹਰ ਨਾਲ, ਪਲੈ ਪਾਇ=
ਮਿਲਦਾ ਹੈ)

6. ਕਲਮ ਜਲਉ ਸਣੁ ਮਸਵਾਣੀਐ

ਕਲਮ ਜਲਉ ਸਣੁ ਮਸਵਾਣੀਐ ਕਾਗਦੁ ਭੀ ਜਲਿ ਜਾਉ ॥
ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਜਲਿ ਬਲਉ ਜਿਨਿ ਲਿਖਿਆ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ॥
ਨਾਨਕ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਕਮਾਵਣਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਇ ॥1॥84॥

(ਜਲਉ=ਸੜ ਜਾਏ, ਸਣੁ=ਸਮੇਤ, ਜਲਿ ਬਲਉ=ਸੜ ਬਲ ਲਾਏ,
ਜਿਨਿ=ਜਿਸ ਨੇ, ਭਾਉ=ਪਿਆਰ, ਦੂਜਾ ਭਾਉ=ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ
ਦੂਜੇ ਦਾ ਪਿਆਰ,ਮਾਇਆ ਦਾ ਪਿਆਰ)

7. ਹੋਰੁ ਕੂੜੁ ਪੜਣਾ ਕੂੜੁ ਬੋਲਣਾ

ਹੋਰੁ ਕੂੜੁ ਪੜਣਾ ਕੂੜੁ ਬੋਲਣਾ ਮਾਇਆ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ॥
ਨਾਨਕ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਕੋ ਥਿਰੁ ਨਹੀ ਪੜਿ ਪੜਿ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥2॥84॥

(ਕੂੜੁ=ਨਾਸਵੰਤ,ਵਿਅਰਥ)

8. ਹਉ ਹਉ ਕਰਤੀ ਸਭ ਮੁਈ

ਹਉ ਹਉ ਕਰਤੀ ਸਭ ਮੁਈ ਸੰਪਉ ਕਿਸੈ ਨ ਨਾਲਿ ॥
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਦੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸਭ ਜੋਹੀ ਜਮਕਾਲਿ ॥
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ ਸਾਚਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ॥1॥84॥

(ਸਭ=ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਮੁਈ=ਦੁਖੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਹਉ ਹਉ
ਕਰਤੀ=ਅਹੰਕਾਰ ਕਰ ਕਰ ਕੇ, ਸੰਪਉ=ਧਨ, ਦੂਜੈ ਭਾਇ=
ਮਾਇਆ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿਚ, ਜੋਹੀ=ਤੱਕੀ, ਕਾਲਿ=ਕਾਲਿ ਨੇ,
ਸਮਾਲਿ-ਸਾਂਭ ਕੇ)

9. ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਣੈ ਬਹੁਤਾ ਰੋਵੈ

ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਣੈ ਬਹੁਤਾ ਰੋਵੈ ॥
ਅੰਦਰਿ ਧੋਖਾ ਨੀਦ ਨ ਸੋਵੈ ॥
ਜੇ ਧਨ ਖਸਮੈ ਚਲੈ ਰਜਾਈ ॥
ਦਰਿ ਘਰਿ ਸੋਭਾ ਮਹਲਿ ਬੁਲਾਈ ॥
ਨਾਨਕ ਕਰਮੀ ਇਹ ਮਤਿ ਪਾਈ ॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਸਚਿ ਸਮਾਈ ॥1॥85॥

(ਰੋਵੈ=ਕਲਪਦਾ ਹੈ, ਧੋਖਾ=ਚਿੰਤਾ, ਧਨ=
ਜੀਵ-ਇਸਤ੍ਰੀ, ਦਰਿ=ਦਰ ਤੇ, ਮਹਿਲ=ਪ੍ਰਭੂ
ਦੇ ਮਹਲ ਵਿਚ,ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ, ਕਰਮੀ=ਮਿਹਰ
ਨਾਲ)

10. ਮਨਮੁਖ ਨਾਮ ਵਿਹੂਣਿਆ

ਮਨਮੁਖ ਨਾਮ ਵਿਹੂਣਿਆ ਰੰਗੁ ਕਸੁੰਭਾ ਦੇਖਿ ਨ ਭੁਲੁ ॥
ਇਸ ਕਾ ਰੰਗੁ ਦਿਨ ਥੋੜਿਆ ਛੋਛਾ ਇਸ ਦਾ ਮੁਲੁ ॥
ਦੂਜੈ ਲਗੇ ਪਚਿ ਮੁਏ ਮੂਰਖ ਅੰਧ ਗਵਾਰ ॥
ਬਿਸਟਾ ਅੰਦਰਿ ਕੀਟ ਸੇ ਪਇ ਪਚਹਿ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥
ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਰਤੇ ਸੇ ਰੰਗੁਲੇ ਗੁਰ ਕੈ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥
ਭਗਤੀ ਰੰਗੁ ਨ ਉਤਰੈ ਸਹਜੇ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥2॥85॥

(ਛੋਛਾ=ਤੁੱਛ, ਪਚਿ ਮੁਏ=ਖ਼ੁਆਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕੀਟ=ਕੀੜੇ,
ਪਇ=ਪੈ ਕੇ, ਵਾਰੋ ਵਾਰ=ਮੁੜ ਮੁੜ, ਰੰਗੁਲੇ=ਸੋਹਣੇ, ਸਹਜਿ=
ਸਹਜ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ,ਅਡੋਲਤਾ ਵਿਚ, ਸਹਜੇ=ਸਹਜ ਵਿਚ)

11. ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੰਡਿਤ ਬੇਦ ਵਖਾਣਹਿ

ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੰਡਿਤ ਬੇਦ ਵਖਾਣਹਿ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਸੁਆਇ ॥
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ਮਨ ਮੂਰਖ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥
ਜਿਨਿ ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਦਿਤਾ ਤਿਸੁ ਕਬਹੂੰ ਨ ਚੇਤੈ ਜੋ ਦੇਂਦਾ ਰਿਜਕੁ ਸੰਬਾਹਿ ॥
ਜਮ ਕਾ ਫਾਹਾ ਗਲਹੁ ਨ ਕਟੀਐ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
ਮਨਮੁਖਿ ਕਿਛੂ ਨ ਸੂਝੈ ਅੰਧੁਲੇ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਕਮਾਇ ॥
ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਸੁਖਦਾਤਾ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥
ਸੁਖੁ ਮਾਣਹਿ ਸੁਖੁ ਪੈਨਣਾ ਸੁਖੇ ਸੁਖਿ ਵਿਹਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਸੋ ਨਾਉ ਮਨਹੁ ਨ ਵਿਸਾਰੀਐ ਜਿਤੁ ਦਰਿ ਸਚੈ ਸੋਭਾ ਪਾਇ ॥1॥86॥

(ਵਖਾਣਹਿ=ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸੁਆਇ=ਸੁਆਦ ਵਿਚ, ਜਿਨਿ=
ਜਿਸ ਹਰੀ ਨੇ, ਜੀਉ=ਜਿੰਦ, ਸੰਬਾਹਿ ਦੇਂਦਾ=ਅਪੜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਨਿ=ਮਨ
ਵਿਚ, ਮਾਣਹਿ=ਮਾਣਦੇ ਹਨ, ਸੁਖਿ=ਸੁਖ ਵਿਚ, ਸੁਖੇ ਸੁਖਿ=ਸੁਖ ਹੀ ਸੁਖ
ਵਿਚ, ਜਿਤੁ=ਜਿਸ ਦੀ ਰਾਹੀਂ)

12. ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ

ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥
ਗੁਰਮਤੀ ਆਪੁ ਪਛਾਣਿਆ ਰਾਮ ਨਾਮ ਪਰਗਾਸੁ ॥
ਸਚੋ ਸਚੁ ਕਮਾਵਣਾ ਵਡਿਆਈ ਵਡੇ ਪਾਸਿ ॥
ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਕਾ ਸਿਫਤਿ ਕਰੇ ਅਰਦਾਸਿ ॥
ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸਾਲਾਹਣਾ ਸੁਖੇ ਸੁਖਿ ਨਿਵਾਸੁ ॥
ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਮਨੈ ਮਾਹਿ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਧ੍ਰਿਗੁ ਜੀਵਾਸੁ ॥
ਗੁਰਮਤੀ ਨਾਉ ਪਾਈਐ ਮਨਮੁਖ ਮੋਹਿ ਵਿਣਾਸੁ ॥
ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਉ ਰਾਖੁ ਤੂੰ ਨਾਨਕੁ ਤੇਰਾ ਦਾਸੁ ॥2॥86॥

(ਸੇਵਿ=ਸੇਵਾ ਕਰ ਕੇ, ਗੁਣਤਾਸੁ=ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ,
ਆਪੁ=ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ, ਸਬਦਿ=ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ,
ਸੰਜਮੁ=ਇੰਦ੍ਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦਾ ਉੱਦਮ, ਧ੍ਰਿਗੁ=
ਫਿਟਕਾਰ-ਜੋਗ, ਮੋਹਿ=ਮੋਹ ਵਿਚ ਫਸ ਕੇ)

13. ਪੰਡਿਤੁ ਪੜਿ ਪੜਿ ਉਚਾ ਕੂਕਦਾ

ਪੰਡਿਤੁ ਪੜਿ ਪੜਿ ਉਚਾ ਕੂਕਦਾ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਪਿਆਰੁ ॥
ਅੰਤਰਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਨ ਚੀਨਈ ਮਨਿ ਮੂਰਖੁ ਗਾਵਾਰੁ ॥
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਜਗਤੁ ਪਰਬੋਧਦਾ ਨਾ ਬੂਝੈ ਬੀਚਾਰੁ ॥
ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ਮਰਿ ਜੰਮੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥1॥86॥

(ਅੰਤਰਿ=ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ, ਨ ਚੀਨਈ=ਨਹੀਂ ਪਛਾਣਦਾ,
ਮਨਿ=ਮਨ ਵਿਚ, ਦੂਜੈ ਭਾਇ=ਰੱਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਪਿਆਰ
ਵਿਚ, ਪਰਬੋਧਦਾ=ਜਗਾਂਦਾ ਹੈ,ਮੱਤਾਂ ਦੇਂਦਾ ਹੈ)

14. ਜਿਨੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨੀ ਨਾਉ ਪਾਇਆ

ਜਿਨੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨੀ ਨਾਉ ਪਾਇਆ ਬੂਝਹੁ ਕਰਿ ਬੀਚਾਰੁ ॥
ਸਦਾ ਸਾਂਤਿ ਸੁਖੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਚੂਕੈ ਕੂਕ ਪੁਕਾਰ ॥
ਆਪੈ ਨੋ ਆਪੁ ਖਾਇ ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਹੋਵੈ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਵੀਚਾਰੁ ॥
ਨਾਨਕ ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਸੇ ਮੁਕਤੁ ਹੈ ਹਰਿ ਜੀਉ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰੁ ॥2॥86॥

(ਚੂਕੈ=ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕੂਕ ਪੁਕਾਰ=ਕਲਪਣਾ, ਆਪੈ ਨੋ ਆਪੁ=
ਨਿਰੋਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ, ਮੁਕਤੁ=ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ)

15. ਨਾਨਕ ਸੋ ਸੂਰਾ ਵਰੀਆਮੁ

ਨਾਨਕ ਸੋ ਸੂਰਾ ਵਰੀਆਮੁ ਜਿਨਿ ਵਿਚਹੁ ਦੁਸਟੁ ਅਹੰਕਰਣੁ ਮਾਰਿਆ ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਸਾਲਾਹਿ ਜਨਮੁ ਸਵਾਰਿਆ ॥
ਆਪਿ ਹੋਆ ਸਦਾ ਮੁਕਤੁ ਸਭੁ ਕੁਲੁ ਨਿਸਤਾਰਿਆ ॥
ਸੋਹਨਿ ਸਚਿ ਦੁਆਰਿ ਨਾਮੁ ਪਿਆਰਿਆ ॥
ਮਨਮੁਖ ਮਰਹਿ ਅਹੰਕਾਰਿ ਮਰਣੁ ਵਿਗਾੜਿਆ ॥
ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਹੁਕਮੁ ਕਿਆ ਕਰਹਿ ਵਿਚਾਰਿਆ ॥
ਆਪਹੁ ਦੂਜੈ ਲਗਿ ਖਸਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ॥
ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਸਭੁ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ॥1॥86॥

(ਅਹੰਕਰਣੁ=ਅਹੰਕਾਰ, ਵਰੀਆਮੁ=ਸੂਰਮਾ, ਮਰਣੁ=ਮੌਤ, ਅੰਤ ਵੇਲਾ)

16. ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦਿੜਾਇਆ

ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦਿੜਾਇਆ ਤਿਨਿ ਵਿਚਹੁ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਕੀਰਤਿ ਗਾਈ ਕਰਿ ਚਾਨਣੁ ਮਗੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥
ਹਉਮੈ ਮਾਰਿ ਏਕ ਲਿਵ ਲਾਗੀ ਅੰਤਰਿ ਨਾਮੁ ਵਸਾਇਆ ॥
ਗੁਰਮਤੀ ਜਮੁ ਜੋਹਿ ਨ ਸਾਕੈ ਸਾਚੈ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇਆ ॥
ਸਭੁ ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤੈ ਕਰਤਾ ਜੋ ਭਾਵੈ ਸੋ ਨਾਇ ਲਾਇਆ ॥
ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਨਾਮੁ ਲਏ ਤਾ ਜੀਵੈ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਖਿਨੁ ਮਰਿ ਜਾਇਆ ॥2॥86-87॥

(ਗੁਰਿ=ਗੁਰੂ ਨੇ, ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ=ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਪੱਕਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ,
ਭਰਮੁ=ਭਟਕਣਾ, ਕੀਮਤਿ=ਸਿਫ਼ਤਿ, ਮਗੁ=ਰਸਤਾ, ਨਾਮਿ=ਨਾਮ
ਵਿਚ, ਸਭੁ=ਹਰ ਥਾਂ, ਨਾਇ=ਨਾਮ ਵਿਚ, ਖਿਨੁ=ਪਲਕ,ਪਲ ਭਰ)

17. ਆਤਮਾ ਦੇਉ ਪੂਜੀਐ

ਆਤਮਾ ਦੇਉ ਪੂਜੀਐ ਗੁਰ ਕੈ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥
ਆਤਮੇ ਨੋ ਆਤਮੇ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਹੋਇ ਤਾ ਘਰ ਹੀ ਪਰਚਾ ਪਾਇ ॥
ਆਤਮਾ ਅਡੋਲੁ ਨ ਡੋਲਈ ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਇ ਸੁਭਾਇ ॥
ਗੁਰ ਵਿਣੁ ਸਹਜੁ ਨ ਆਵਈ ਲੋਭੁ ਮੈਲੁ ਨ ਵਿਚਹੁ ਜਾਇ ॥
ਖਿਨੁ ਪਲੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਸਭ ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਨਾਇ ॥
ਸਚੇ ਮੈਲੁ ਨ ਲਗਈ ਮਲੁ ਲਾਗੈ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
ਧੋਤੀ ਮੂਲਿ ਨ ਉਤਰੈ ਜੇ ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਨਾਇ ॥
ਮਨਮੁਖ ਕਰਮ ਕਰੇ ਅਹੰਕਾਰੀ ਸਭੁ ਦੁਖੋ ਦੁਖੁ ਕਮਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਮੈਲਾ ਊਜਲੁ ਤਾ ਥੀਐ ਜਾ ਸਤਿਗੁਰ ਮਾਹਿ ਸਮਾਇ ॥1॥87॥

(ਆਤਮਾ ਦੇਉ=ਪਰਮਾਤਮਾ, ਸਹਜਿ=ਸਹਜ ਵਿਚ, ਸੁਭਾਇ=
ਸੁਭਾਵ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੋ ਕੇ, ਪ੍ਰਤੀਤਿ=ਯਕੀਨ, ਪਰਚਾ=ਵਾਕਫ਼ੀ,
ਪਿਆਰ, ਨਾਇ=ਨ੍ਹਾਇ,ਨ੍ਹਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ)

18. ਮਨਮੁਖੁ ਲੋਕੁ ਸਮਝਾਈਐ

ਮਨਮੁਖੁ ਲੋਕੁ ਸਮਝਾਈਐ ਕਦਹੁ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾਇ ॥
ਮਨਮੁਖੁ ਰਲਾਇਆ ਨਾ ਰਲੈ ਪਇਐ ਕਿਰਤਿ ਫਿਰਾਇ ॥
ਲਿਵ ਧਾਤੁ ਦੁਇ ਰਾਹ ਹੈ ਹੁਕਮੀ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪਣਾ ਮਨੁ ਮਾਰਿਆ ਸਬਦਿ ਕਸਵਟੀ ਲਾਇ ॥
ਮਨ ਹੀ ਨਾਲਿ ਝਗੜਾ ਮਨ ਹੀ ਨਾਲਿ ਸਥ ਮਨ ਹੀ ਮੰਝਿ ਸਮਾਇ ॥
ਮਨੁ ਜੋ ਇਛੇ ਸੋ ਲਹੈ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸੁਭਾਇ ॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਸਦ ਭੁੰਚੀਐ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥
ਵਿਣੁ ਮਨੈ ਜਿ ਹੋਰੀ ਨਾਲਿ ਲੁਝਣਾ ਜਾਸੀ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥
ਮਨਮੁਖੀ ਮਨਹਠਿ ਹਾਰਿਆ ਕੂੜੁ ਕੁਸਤੁ ਕਮਾਇ ॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮਨੁ ਜਿਣੈ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚੁ ਕਮਾਵੈ ਮਨਮੁਖਿ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥2॥87॥

(ਮਨਮੁਖੁ=ਉਹ ਜਿਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਲ ਹੈ,
ਆਪ-ਹੁਦਰਾ, ਕਿਰਤੁ=ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਕੰਮ, ਕਿਰਤਿ=
ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਇਐ ਕਿਰਤਿ=ਉਹਨਾਂ ਕੀਤੇ
ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋ ਪਿੱਛੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਚੁਕੇ
ਹਨ, ਧਾਤੁ=ਮਾਇਆ, ਸਥ=ਝਗੜਾ ਨਿਬੇੜਨ ਲਈ
ਪੰਚੈਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨੀ, ਭੁੰਚੀਐ=ਛਕੀਏ, ਲੁਝਣਾ=
ਝਗੜਨਾ, ਜਿਣੈ=ਜਿੱਤ ਲਏ)

19. ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਆਪਣਾ

ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਆਪਣਾ ਸੋ ਸਿਰੁ ਲੇਖੈ ਲਾਇ ॥
ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਕੈ ਰਹਨਿ ਸਚਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਜਿਨੀ ਨ ਸੇਵਿਓ ਤਿਨਾ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਕਰੇ ਕਹਣਾ ਕਿਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥1॥88॥

(ਲੇਖੈ ਲਾਇ=ਸਫਲਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਆਪੁ=ਆਪਾ-ਭਾਵ,ਅਹੰਕਾਰ)

20. ਮਨੁ ਵੇਕਾਰੀ ਵੇੜਿਆ

ਮਨੁ ਵੇਕਾਰੀ ਵੇੜਿਆ ਵੇਕਾਰਾ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਅਗਿਆਨੀ ਪੂਜਦੇ ਦਰਗਹ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥
ਆਤਮ ਦੇਉ ਪੂਜੀਐ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ॥
ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਭਾਣਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਕਾ ਕਰਮੀ ਪਲੈ ਪਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਸੇਵਾ ਸੁਰਤਿ ਕਮਾਵਣੀ ਜੋ ਹਰਿ ਭਾਵੈ ਸੋ ਥਾਇ ਪਾਇ ॥2॥88॥

(ਵੇੜਿਆ=ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਬੂਝ=ਸਮਝ, ਕਰਮੀ=
ਮਿਹਰ ਨਾਲ, ਪਲੇ ਪਾਇ=ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਥਾਇ ਪਾਇ=
ਕਬੂਲ ਕਰਦਾ ਹੈ)

21. ਸਤਿਗੁਰੁ ਜਿਨੀ ਨ ਸੇਵਿਓ

ਸਤਿਗੁਰੁ ਜਿਨੀ ਨ ਸੇਵਿਓ ਸਬਦਿ ਨ ਕੀਤੋ ਵੀਚਾਰੁ ॥
ਅੰਤਰਿ ਗਿਆਨੁ ਨ ਆਇਓ ਮਿਰਤਕੁ ਹੈ ਸੰਸਾਰਿ ॥
ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਫੇਰੁ ਪਇਆ ਮਰਿ ਜੰਮੈ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸੋ ਕਰੇ ਜਿਸ ਨੋ ਆਪਿ ਕਰਾਏ ਸੋਇ ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਵਿਚਿ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥
ਸਚਿ ਰਤੇ ਗੁਰ ਸਬਦ ਸਿਉ ਤਿਨ ਸਚੀ ਸਦਾ ਲਿਵ ਹੋਇ ॥
ਨਾਨਕ ਜਿਸ ਨੋ ਮੇਲੇ ਨ ਵਿਛੁੜੈ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ਸੋਇ ॥1॥88॥

(ਸਬਦਿ=ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ, ਗਿਆਨੁ=ਉੱਚੀ ਸਮਝ,ਚਾਨਣ,
ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੂਝ, ਮਿਰਤਕੁ=ਮੋਇਆ ਹੋਇਆ,
ਫੇਰੁ=ਫੇਰਾ,ਚੱਕਰ, ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ=ਗੁਰੂ ਦੀ ਦੱਸੀ ਕਾਰ,
ਨਿਧਾਨੁ=ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ, ਕਰਮਿ=ਮਿਹਰ ਨਾਲ, ਕਰਮ=ਮਿਹਰ)

22. ਸੋ ਭਗਉਤੀ ਜੁ ਭਗਵੰਤੈ ਜਾਣੈ

ਸੋ ਭਗਉਤੀ ਜੁ ਭਗਵੰਤੈ ਜਾਣੈ ॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ॥
ਧਾਵਤੁ ਰਾਖੈ ਇਕਤੁ ਘਰਿ ਆਣੈ ॥
ਜੀਵਤੁ ਮਰੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੈ ॥
ਐਸਾ ਭਗਉਤੀ ਉਤਮੁ ਹੋਇ ॥
ਨਾਨਕ ਸਚਿ ਸਮਾਵੈ ਸੋਇ ॥2॥88॥

(ਭਗਉਤੀ=ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ
ਦਾ ਭਗਤ ਜੋ ਨੱਚਣ ਕੁੱਦਣ ਦੀ ਰਾਹੀਂ
ਆਪਣੀ ਭਗਤੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਾ ਹੈ,
ਧਾਵਤੁ=ਦੌੜਦਾ, ਘਰਿ=ਘਰ ਵਿਚ,
ਆਣੈ=ਲਿਆਵੇ)

23. ਅੰਤਰਿ ਕਪਟੁ ਭਗਉਤੀ ਕਹਾਏ

ਅੰਤਰਿ ਕਪਟੁ ਭਗਉਤੀ ਕਹਾਏ ॥
ਪਾਖੰਡਿ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਕਦੇ ਨ ਪਾਏ ॥
ਪਰ ਨਿੰਦਾ ਕਰੇ ਅੰਤਰਿ ਮਲੁ ਲਾਏ ॥
ਬਾਹਰਿ ਮਲੁ ਧੋਵੈ ਮਨ ਕੀ ਜੂਠਿ ਨ ਜਾਏ ॥
ਸਤਸੰਗਤਿ ਸਿਉ ਬਾਦੁ ਰਚਾਏ ॥
ਅਨਦਿਨੁ ਦੁਖੀਆ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਰਚਾਏ ॥
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤੈ ਬਹੁ ਕਰਮ ਕਮਾਏ ॥
ਪੂਰਬ ਲਿਖਿਆ ਸੁ ਮੇਟਣਾ ਨ ਜਾਏ ॥
ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵੇ ਮੋਖੁ ਨ ਪਾਏ ॥3॥88॥

(ਕਪਟੁ=ਖੋਟ, ਪਾਖੰਡ=ਵਿਖਾਵੇ ਨਾਲ, ਅੰਤਰਿ=
ਅੰਦਰ,ਮਨ ਵਿਚ, ਬਾਦੁ=ਝਗੜਾ, ਅਨਦਿਨੁ=ਰੋਜ਼,
ਸਦਾ, ਮੋਖੁ=ਮੁਕਤੀ,ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ)

24. ਵੇਸ ਕਰੇ ਕੁਰੂਪਿ ਕੁਲਖਣੀ

ਵੇਸ ਕਰੇ ਕੁਰੂਪਿ ਕੁਲਖਣੀ ਮਨਿ ਖੋਟੈ ਕੂੜਿਆਰਿ ॥
ਪਿਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਨਾ ਚਲੈ ਹੁਕਮੁ ਕਰੇ ਗਾਵਾਰਿ ॥
ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੋ ਚਲੈ ਸਭਿ ਦੁਖ ਨਿਵਾਰਣਹਾਰਿ ॥
ਲਿਖਿਆ ਮੇਟਿ ਨ ਸਕੀਐ ਜੋ ਧੁਰਿ ਲਿਖਿਆ ਕਰਤਾਰਿ ॥
ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਉਪੇ ਕੰਤ ਕਉ ਸਬਦੇ ਧਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਆ ਦੇਖਹੁ ਰਿਦੈ ਬੀਚਾਰਿ ॥
ਨਾਨਕ ਸਾ ਸੁਆਲਿਓ ਸੁਲਖਣੀ ਜਿ ਰਾਵੀ ਸਿਰਜਨਹਾਰਿ ॥1॥89॥

(ਨਿਵਾਰਣਹਾਰਿ=ਨਿਵਾਰਨ ਜੋਗੀ, ਕਰਤਾਰਿ=ਕਰਤਾਰ ਨੇ,
ਸੁਆਲਿਉ=ਸੋਹਣੀ, ਰਾਵੀ=ਮਾਣੀ ਹੈ, ਸਿਰਜਨਹਾਰਿ=
ਸਿਰਜਨਹਾਰ ਨੇ)

25. ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਗੁਬਾਰੁ ਹੈ

ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਗੁਬਾਰੁ ਹੈ ਤਿਸ ਦਾ ਨ ਦਿਸੈ ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ ॥
ਮਨਮੁਖ ਅਗਿਆਨੀ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਇਦੇ ਡੁਬੇ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿ ॥
ਭਲਕੇ ਉਠਿ ਬਹੁ ਕਰਮ ਕਮਾਵਹਿ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਪਿਆਰੁ ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਹਿ ਆਪਣਾ ਭਉਜਲੁ ਉਤਰੇ ਪਾਰਿ ॥
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚਿ ਸਮਾਵਹਿ ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਉਰ ਧਾਰਿ ॥2॥89॥

(ਗੁਬਾਰੁ=ਹਨੇਰਾ, ਭਲਕੇ=ਨਿੱਤ ਸਵੇਰੇ, ਭਉਜਲੁ=
ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ, ਉਰ=ਹਿਰਦਾ)

26. ਮਨਮੁਖ ਮੈਲੀ ਕਾਮਣੀ

ਮਨਮੁਖ ਮੈਲੀ ਕਾਮਣੀ ਕੁਲਖਣੀ ਕੁਨਾਰਿ ॥
ਪਿਰੁ ਛੋਡਿਆ ਘਰਿ ਆਪਣਾ ਪਰ ਪੁਰਖੈ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੁ ॥
ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਕਦੇ ਨ ਚੁਕਈ ਜਲਦੀ ਕਰੇ ਪੂਕਾਰ ॥
ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਕੁਰੂਪਿ ਕੁਸੋਹਣੀ ਪਰਹਰਿ ਛੋਡੀ ਭਤਾਰਿ ॥1॥89॥

(ਕਾਮਣੀ=ਜ਼ਨਾਨੀ, ਕੁਨਾਰਿ=ਭੈੜੀ ਨਾਰ, ਘਰਿ=ਘਰ ਵਿਚ,
ਤ੍ਰਿਸਨਾ=ਕਾਮ ਦੀ ਵਾਸਨਾ, ਕੁਰੂਪਿ=ਭੈੜੈ ਰੂਪ ਵਾਲੀ,
ਭਤਾਰਿ=ਭਤਾਰ ਨੇ, ਪਰਹਰਿ ਛੋਡੀ=ਤਿਆਗ ਛੱਡੀ ਹੈ)

27. ਸਬਦਿ ਰਤੀ ਸੋਹਾਗਣੀ

ਸਬਦਿ ਰਤੀ ਸੋਹਾਗਣੀ ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਇ ਪਿਆਰਿ ॥
ਸਦਾ ਰਾਵੇ ਪਿਰੁ ਆਪਣਾ ਸਚੈ ਪ੍ਰੇਮਿ ਪਿਆਰਿ ॥
ਅਤਿ ਸੁਆਲਿਉ ਸੁੰਦਰੀ ਸੋਭਾਵੰਤੀ ਨਾਰਿ ॥
ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਸੋਹਾਗਣੀ ਮੇਲੀ ਮੇਲਣਹਾਰਿ ॥2॥90॥

(ਭਾਇ=ਪਿਆਰ ਵਿਚ, ਸੁਆਲਿਉ=ਸੋਹਣੇ ਰੂਪ ਵਾਲੀ)

28. ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੋ ਚਲੈ

ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੋ ਚਲੈ ਤਿਸੁ ਵਡਿਆਈ ਵਡੀ ਹੋਇ ॥
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਉਤਮੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਮੇਟਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥
ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਜਿਸੁ ਆਪਣੀ ਤਿਸੁ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥
ਨਾਨਕ ਕਾਰਣੁ ਕਰਤੇ ਵਸਿ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਕੋਇ ॥1॥90॥

(ਭਾਣੈ=ਹੁਕਮ ਵਿਚ, ਵਡਿਆਈ=ਆਦਰ, ਮਨਿ=ਮਨ ਵਿਚ,
ਕਰਮਿ=ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਦੀ ਰਾਹੀਂ)

29. ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਿਨੀ ਆਰਾਧਿਆ

ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਿਨੀ ਆਰਾਧਿਆ ਅਨਦਿਨੁ ਹਰਿ ਲਿਵ ਤਾਰ ॥
ਮਾਇਆ ਬੰਦੀ ਖਸਮ ਕੀ ਤਿਨ ਅਗੈ ਕਮਾਵੈ ਕਾਰ ॥
ਪੂਰੈ ਪੂਰਾ ਕਰਿ ਛੋਡਿਆ ਹੁਕਮਿ ਸਵਾਰਣਹਾਰ ॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਿਨਿ ਬੁਝਿਆ ਤਿਨਿ ਪਾਇਆ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥
ਮਨਮੁਖ ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਣਨੀ ਤਿਨ ਮਾਰੇ ਜਮ ਜੰਦਾਰੁ ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਿਨੀ ਅਰਾਧਿਆ ਤਿਨੀ ਤਰਿਆ ਭਉਜਲੁ ਸੰਸਾਰੁ ॥
ਸਭਿ ਅਉਗਣ ਗੁਣੀ ਮਿਟਾਇਆ ਗੁਰੁ ਆਪੇ ਬਖਸਣਹਾਰੁ ॥2॥90॥

(ਅਨਦਿਨੁ=ਹਰ ਰੋਜ਼, ਲਿਵ ਤਾਰ=ਇਕ-ਰਸ, ਬੰਦੀ=ਦਾਸੀ,
ਹੁਕਮਿ ਸਵਾਰਣਹਾਰ=ਸਵਾਰਣਹਾਰ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਿਚ, ਮੋਖ=
ਮਾਇਆ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਖ਼ਲਾਸੀ, ਜੰਦਾਰੁ=ਜੰਦਾਲ,ਜ਼ਾਲਮ,
ਡਾਢਾ, ਗੁਣੀ=ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ)

30. ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਮਿਲਿ ਰਹਾ

ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਮਿਲਿ ਰਹਾ ਅੰਤਰਿ ਰਖਾ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
ਸਾਲਾਹੀ ਸੋ ਪ੍ਰਭ ਸਦਾ ਸਦਾ ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰਿ ॥
ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਤਿਸੁ ਮੇਲਿ ਲਏ ਸਾਈ ਸੁਹਾਗਣਿ ਨਾਰਿ ॥1॥90॥

(ਉਰਿ=ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ, ਸਾਲਾਹੀ=ਮੈਂ ਸਿਫ਼ਤਿ ਕਰਾਂ, ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ=
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਰਾਹੀਂ, ਸੁਹਾਗਣਿ=ਜੀਊਂਦੇ ਖਸਮ
ਵਾਲੀ)

31. ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਹਰਿ ਪਾਈਐ

ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਹਰਿ ਪਾਈਐ ਜਾ ਕਉ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥
ਮਾਣਸ ਤੇ ਦੇਵਤੇ ਭਏ ਧਿਆਇਆ ਨਾਮੁ ਹਰੇ ॥
ਹਉਮੈ ਮਾਰਿ ਮਿਲਾਇਅਨੁ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਤਰੇ ॥
ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ ਸਮਾਇਅਨੁ ਹਰਿ ਆਪਣੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ॥2॥90॥

(ਮਿਲਾਇਅਨੁ=ਮਿਲਾਏ ਹਨ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ, ਸਹਿਜ=
ਅਡੋਲਤਾ ਵਿਚ, ਸਮਾਇਅਨੁ=ਲੀਨ ਕੀਤੇ ਹਨ ਉਸ
ਨੇ, ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ=ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰ ਕੇ, ਕਰੇ=ਕਰਿ,ਕਰਿ ਕੇ)

32. ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਕਾ

ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਕਾ ਸਭਸੈ ਦੇਇ ਅਧਾਰੁ ॥
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੇਵੀਐ ਸਦਾ ਸਦਾ ਦਾਤਾਰੁ ॥
ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ ਕਉ ਜਿਨਿ ਧਿਆਇਆ ਹਰਿ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥
ਓਨਾ ਕੇ ਮੁਖ ਸਦ ਉਜਲੇ ਓਨਾ ਨੋ ਸਭੁ ਜਗਤੁ ਕਰੇ ਨਮਸਕਾਰੁ ॥1॥91॥

(ਜੀਉ=ਜਿੰਦ, ਪਿੰਡੁ=ਸਰੀਰ)

33. ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਉਲਟੀ ਭਈ

ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਉਲਟੀ ਭਈ ਨਵ ਨਿਧਿ ਖਰਚਿਉ ਖਾਉ ॥
ਅਠਾਰਹ ਸਿਧੀ ਪਿਛੈ ਲਗੀਆ ਫਿਰਨਿ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਸੈ ਨਿਜ ਥਾਇ ॥
ਅਨਹਦ ਧੁਨੀ ਸਦ ਵਜਦੇ ਉਨਮਨਿ ਹਰਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਤਿਨਾ ਕੈ ਮਨਿ ਵਸੈ ਜਿਨ ਮਸਤਕਿ ਲਿਖਿਆ ਧੁਰਿ ਪਾਇ ॥2॥91॥

(ਨਉਨਿਧਿ=ਕੁਬੇਰ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 9 ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ;
ਮਹਾ ਪਦਮ, ਪਦਮ, ਸ਼ੰਖ, ਮਕਰ, ਕੱਛਪ, ਮੁਕੁੰਦ, ਕੁੰਦ, ਨੀਲ,
ਖਰਵ, ਅਨਹਦ=ਇਕ-ਰਸ, ਧੁਨੀ=ਸੁਰ,ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਰੌ, ਅਨਹਦ
ਧੁਨੀ ਵਜਦੇ=ਇਕ-ਰਸ ਟਿਕੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸੁਰ ਵਾਲੇ ਵਾਜੇ ਵੱਜਦੇ
ਹਨ)

34. ਕਲਿ ਕੀਰਤਿ ਪਰਗਟੁ ਚਾਨਣੁ ਸੰਸਾਰਿ

ਕਲਿ ਕੀਰਤਿ ਪਰਗਟੁ ਚਾਨਣੁ ਸੰਸਾਰਿ ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਕੋਈ ਉਤਰੈ ਪਾਰਿ ॥
ਜਿਸ ਨੋ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਤਿਸੁ ਦੇਵੈ ॥
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਤਨੁ ਸੋ ਲੇਵੈ ॥2॥145॥

(ਸੰਸਾਰਿ=ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ, ਗੁਰਮੁਖਿ=ਜੋ ਮਨੁੱਖ
ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਹੈ)

35. ਭੈ ਵਿਚਿ ਜੰਮੈ ਭੈ ਮਰੈ

ਭੈ ਵਿਚਿ ਜੰਮੈ ਭੈ ਮਰੈ ਭੀ ਭਉ ਮਨ ਮਹਿ ਹੋਇ ॥
ਨਾਨਕ ਭੈ ਵਿਚਿ ਜੇ ਮਰੈ ਸਹਿਲਾ ਆਇਆ ਸੋਇ ॥1॥149॥

(ਭੈ ਵਿਚਿ=ਸਹਮ ਵਿਚ, ਭਉ=ਸਹਮ, ਭੈ ਵਿਚਿ=ਪ੍ਰਭੂ
ਦੇ ਡਰ ਵਿਚ, ਸਹਿਲਾ=ਸਫਲਾ, ਮਰੈ=ਅਪਣੱਤ ਗਵਾਂਦਾ ਹੈ)

36. ਭੈ ਵਿਣੁ ਜੀਵੈ ਬਹੁਤੁ ਬਹੁਤੁ

ਭੈ ਵਿਣੁ ਜੀਵੈ ਬਹੁਤੁ ਬਹੁਤੁ ਖੁਸੀਆ ਖੁਸੀ ਕਮਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਭੈ ਵਿਣੁ ਜੇ ਮਰੈ ਮੁਹਿ ਕਾਲੈ ਉਠਿ ਜਾਇ ॥2॥149॥

(ਮੁਹਿ ਕਾਲੈ=ਕਾਲੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ,ਬਦਨਾਮੀ ਖੱਟ ਕੇ)

37. ਗਉੜੀ ਰਾਗਿ ਸੁਲਖਣੀ ਜੇ

ਗਉੜੀ ਰਾਗਿ ਸੁਲਖਣੀ ਜੇ ਖਸਮੈ ਚਿਤਿ ਕਰੇਇ ॥
ਭਾਣੈ ਚਲੈ ਸਤਿਗੁਰੂ ਕੈ ਐਸਾ ਸੀਗਾਰੁ ਕਰੇਇ ॥
ਸਚਾ ਸਬਦੁ ਭਤਾਰੁ ਹੈ ਸਦਾ ਸਦਾ ਰਾਵੇਇ ॥
ਜਿਉ ਉਬਲੀ ਮਜੀਠੈ ਰੰਗੁ ਗਹਗਹਾ ਤਿਉ ਸਚੇ ਨੋ ਜੀਉ ਦੇਇ ॥
ਰੰਗਿ ਚਲੂਲੈ ਅਤਿ ਰਤੀ ਸਚੇ ਸਿਉ ਲਗਾ ਨੇਹੁ ॥
ਕੂੜੁ ਠਗੀ ਗੁਝੀ ਨਾ ਰਹੈ ਕੂੜੁ ਮੁਲੰਮਾ ਪਲੇਟਿ ਧਰੇਹੁ ॥
ਕੂੜੀ ਕਰਨਿ ਵਡਾਈਆ ਕੂੜੇ ਸਿਉ ਲਗਾ ਨੇਹੁ ॥
ਨਾਨਕ ਸਚਾ ਆਪਿ ਹੈ ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥1॥311॥

(ਗਹਗਹਾ=ਗੂੜ੍ਹਾ)

38. ਹਉਮੈ ਜਗਤੁ ਭੁਲਾਇਆ

ਹਉਮੈ ਜਗਤੁ ਭੁਲਾਇਆ ਦੁਰਮਤਿ ਬਿਖਿਆ ਬਿਕਾਰ ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਤ ਨਦਰਿ ਹੋਇ ਮਨਮੁਖ ਅੰਧ ਅੰਧਿਆਰ ॥
ਨਾਨਕ ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਲਏ ਜਿਸ ਨੋ ਸਬਦਿ ਲਾਏ ਪਿਆਰੁ ॥3॥312॥

39. ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਅਤਿ ਅੰਨਾ ਬੋਲਾ

ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਅਤਿ ਅੰਨਾ ਬੋਲਾ ॥
ਸਬਦੁ ਨ ਸੁਣਈ ਬਹੁ ਰੋਲ ਘਚੋਲਾ ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਪੈ ਸਬਦਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸੁਣਿ ਮੰਨੇ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੁ ਕਰੇ ਕਰਾਇਆ ॥
ਨਾਨਕ ਵਜਦਾ ਜੰਤੁ ਵਜਾਇਆ ॥2॥313॥

(ਰੋਲ ਘਚੋਲਾ=ਰੌਲਾ-ਗੌਲਾ, ਗੁਰਮੁਖਿ
ਜਾਪੈ=ਗੁਰਮੁਖ ਦੀ ਪਛਾਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ)

40. ਮਨਮੁਖੁ ਅਹੰਕਾਰੀ ਮਹਲੁ ਨ ਜਾਣੈ

ਮਨਮੁਖੁ ਅਹੰਕਾਰੀ ਮਹਲੁ ਨ ਜਾਣੈ ਖਿਨੁ ਆਗੈ ਖਿਨੁ ਪੀਛੈ ॥
ਸਦਾ ਬੁਲਾਈਐ ਮਹਲਿ ਨ ਆਵੈ ਕਿਉ ਕਰਿ ਦਰਗਹ ਸੀਝੈ ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕਾ ਮਹਲੁ ਵਿਰਲਾ ਜਾਣੈ ਸਦਾ ਰਹੈ ਕਰ ਜੋੜਿ ॥
ਆਪਣੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਹਰਿ ਮੇਰਾ ਨਾਨਕ ਲਏ ਬਹੋੜਿ ॥2॥314॥

(ਖਿਨੁ=ਪਲਕ ਵਿਚ, ਸੀਝੈ=ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਵੇ, ਕਰ=ਹੱਥ,
ਲਏ ਬਹੋੜਿ=ਮਨਮੁਖਤਾ ਵਲੋਂ ਮੋੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ)

41. ਜਿਨਿ ਗੁਰੁ ਗੋਪਿਆ ਆਪਣਾ

ਜਿਨਿ ਗੁਰੁ ਗੋਪਿਆ ਆਪਣਾ ਤਿਸੁ ਠਉਰ ਨ ਠਾਉ ॥
ਹਲਤੁ ਪਲਤੁ ਦੋਵੈ ਗਏ ਦਰਗਹ ਨਾਹੀ ਥਾਉ ॥
ਓਹ ਵੇਲਾ ਹਥਿ ਨ ਆਵਈ ਫਿਰਿ ਸਤਿਗੁਰ ਲਗਹਿ ਪਾਇ ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਗਣਤੈ ਘੁਸੀਐ ਦੁਖੇ ਦੁਖਿ ਵਿਹਾਇ ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਵੈਰੁ ਹੈ ਆਪੇ ਲਏ ਜਿਸੁ ਲਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਦਰਸਨੁ ਜਿਨਾ ਵੇਖਾਲਿਓਨੁ ਤਿਨਾ ਦਰਗਹ ਲਏ ਛਡਾਇ ॥1॥314॥

(ਗੋਪਿਆ=ਨਿੰਦਿਆ, ਹਲਤੁ ਪਲਤੁ=ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ, ਗਣਤੈ=
ਨਿੰਦਿਆ ਕਾਰਣ, ਘੁਸੀਐ=ਮੌਕਾ ਖੁੰਝਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸੁ=ਉਸ
ਨੂੰ, ਵੇਖਾਲਿਓਨੁ=ਵਿਖਾਲਿਆ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ)

42. ਮਨਮੁਖੁ ਅਗਿਆਨੁ ਦੁਰਮਤਿ ਅਹੰਕਾਰੀ

ਮਨਮੁਖੁ ਅਗਿਆਨੁ ਦੁਰਮਤਿ ਅਹੰਕਾਰੀ ॥
ਅੰਤਰਿ ਕ੍ਰੋਧੁ ਜੂਐ ਮਤਿ ਹਾਰੀ ॥
ਕੂੜੁ ਕੁਸਤੁ ਓਹੁ ਪਾਪ ਕਮਾਵੈ ॥
ਕਿਆ ਓਹੁ ਸੁਣੈ ਕਿਆ ਆਖਿ ਸੁਣਾਵੈ ॥
ਅੰਨਾ ਬੋਲਾ ਖੁਇ ਉਝੜਿ ਪਾਇ ॥
ਮਨਮੁਖੁ ਅੰਧਾ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਭੇਟੇ ਥਾਇ ਨ ਪਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਕਮਾਇ ॥2॥314॥

(ਅਗਿਆਨੁ=ਵਿਚਾਰ-ਹੀਣ, ਖੁਇ=ਖੁੰਝ ਕੇ,
ਉਝੜਿ=ਕੁਰਾਹੇ)

43. ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਿਆਨੁ ਬਿਬੇਕ ਬੁਧਿ ਹੋਇ

ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਿਆਨੁ ਬਿਬੇਕ ਬੁਧਿ ਹੋਇ ॥
ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਹਿਰਦੈ ਹਾਰੁ ਪਰੋਇ ॥
ਪਵਿਤੁ ਪਾਵਨੁ ਪਰਮ ਬੀਚਾਰੀ ॥
ਜਿ ਓਸੁ ਮਿਲੈ ਤਿਸੁ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰੀ ॥
ਅੰਤਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਬਾਸਨਾ ਸਮਾਣੀ ॥
ਹਰਿ ਦਰਿ ਸੋਭਾ ਮਹਾ ਉਤਮ ਬਾਣੀ ॥
ਜਿ ਪੁਰਖੁ ਸੁਣੈ ਸੁ ਹੋਇ ਨਿਹਾਲੁ ॥
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਪਾਇਆ ਨਾਮੁ ਧਨੁ ਮਾਲੁ ॥1॥317॥

(ਬਿਬੇਕ=ਪਰਖ, ਬਾਸਨਾ=ਸੁਗੰਧੀ)

44. ਇਹੁ ਜਗਤੁ ਮਮਤਾ ਮੁਆ

ਇਹੁ ਜਗਤੁ ਮਮਤਾ ਮੁਆ ਜੀਵਣ ਕੀ ਬਿਧਿ ਨਾਹਿ ॥
ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੋ ਚਲੈ ਤਾਂ ਜੀਵਣ ਪਦਵੀ ਪਾਹਿ ॥
ਓਇ ਸਦਾ ਸਦਾ ਜਨ ਜੀਵਤੇ ਜੋ ਹਰਿ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਹਿ ॥
ਨਾਨਕ ਨਦਰੀ ਮਨਿ ਵਸੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਹਜਿ ਸਮਾਹਿ ॥1॥508॥

(ਮਮ=ਮੇਰਾ, ਮਮਤਾ='ਮੇਰੀ' ਬਨਾਣ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ,
ਬਿਧਿ=ਜਾਚ, ਪਦਵੀ=ਦਰਜਾ, ਸਹਜਿ=ਅਡੋਲਤਾ
ਵਿਚ, ਨਦਰੀ=ਮਿਹਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭੂ)

45. ਅੰਦਰਿ ਸਹਸਾ ਦੁਖੁ ਹੈ

ਅੰਦਰਿ ਸਹਸਾ ਦੁਖੁ ਹੈ ਆਪੈ ਸਿਰਿ ਧੰਧੈ ਮਾਰ ॥
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਸੁਤੇ ਕਬਹਿ ਨ ਜਾਗਹਿ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਪਿਆਰ ॥
ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਹਿ ਸਬਦੁ ਨ ਵੀਚਾਰਹਿ ਇਹੁ ਮਨਮੁਖ ਕਾ ਆਚਾਰੁ ॥
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਪਾਇਆ ਜਨਮੁ ਬਿਰਥਾ ਗਵਾਇਆ ਨਾਨਕ ਜਮੁ ਮਾਰਿ ਕਰੇ ਖੁਆਰ ॥2॥508॥

(ਸਹਸਾ=ਤੌਖਲਾ, ਆਪੈ=ਆਪ ਹੀ, ਧੰਧੈ ਮਾਰ=ਧੰਧਿਆਂ ਦੀ ਮਾਰ,
ਆਚਾਰੁ=ਰਹਣੀ,ਵਰਤੋਂ)

46. ਸਾਹਿਬੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਹੈ

ਸਾਹਿਬੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਹੈ ਦਿਸੈ ਸਬਦੁ ਕਮਾਇ ॥
ਓਹੁ ਅਉਹਾਣੀ ਕਦੇ ਨਾਹਿ ਨਾ ਆਵੈ ਨਾ ਜਾਇ ॥
ਸਦਾ ਸਦਾ ਸੋ ਸੇਵੀਐ ਜੋ ਸਭ ਮਹਿ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥
ਅਵਰੁ ਦੂਜਾ ਕਿਉ ਸੇਵੀਐ ਜੰਮੈ ਤੈ ਮਰਿ ਜਾਇ ॥
ਨਿਹਫਲੁ ਤਿਨ ਕਾ ਜੀਵਿਆ ਜਿ ਖਸਮੁ ਨ ਜਾਣਹਿ ਆਪਣਾ ਅਵਰੀ ਕਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਏਵ ਨ ਜਾਪਈ ਕਰਤਾ ਕੇਤੀ ਦੇਇ ਸਜਾਇ ॥1॥509॥

(ਅਉਹਾਣੀ=ਨਾਸ ਹੋਣ ਵਾਲਾ, ਨਿਹਫਲੁ=ਵਿਅਰਥ,
ਚਿਤੁ ਲਾਇ=ਚਿੱਤ ਲਾ ਕੇ, ਏਵ=ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ, ਕੇਤੀ=ਕਿਤਨੀ)

47. ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ

ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ਸਭੋ ਵਰਤੈ ਸਚੁ ॥
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਬੁਝਿ ਪਰਵਾਣੁ ਹੋਇ ਤਾ ਫਲੁ ਪਾਵੈ ਸਚੁ ॥
ਕਥਨੀ ਬਦਨੀ ਕਰਤਾ ਫਿਰੈ ਹੁਕਮੈ ਮੂਲਿ ਨ ਬੁਝਈ ਅੰਧਾ ਕਚੁ ਨਿਕਚੁ ॥2॥509॥

(ਸਭੋ=ਹਰ ਥਾਂ, ਸਚੁ=ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭੂ,
ਕਥਨੀ=ਗੱਲਾਂ, ਬਦਨੀ=ਮੂੰਹ ਨਾਲ, ਕਥਨੀ ਬਦਨੀ=
ਮੂੰਹ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਕਚੁ ਨਿਕਚੁ=ਨਿਰੋਲ ਕੱਚਾ)

48. ਸੋ ਜਪੁ ਸੋ ਤਪੁ

ਸੋ ਜਪੁ ਸੋ ਤਪੁ ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ ਭਾਵੈ ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਵਡਿਆਈ ਪਾਵੈ ॥
ਨਾਨਕ ਆਪੁ ਛੋਡਿ ਗੁਰ ਮਾਹਿ ਸਮਾਵੈ ॥1॥509॥

(ਆਪੁ=ਆਪਾ=ਭਾਵ,ਹਉਮੈ, ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ
ਭਾਵੈ=ਜੋ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ)

49. ਗੁਰ ਕੀ ਸਿਖ ਕੋ ਵਿਰਲਾ ਲੇਵੈ

ਗੁਰ ਕੀ ਸਿਖ ਕੋ ਵਿਰਲਾ ਲੇਵੈ ॥
ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਵਡਿਆਈ ਦੇਵੈ ॥2॥509॥

50. ਨਾਨਕ ਮੁਕਤਿ ਦੁਆਰਾ ਅਤਿ ਨੀਕਾ

ਨਾਨਕ ਮੁਕਤਿ ਦੁਆਰਾ ਅਤਿ ਨੀਕਾ ਨਾਨ੍ਹ੍ਹਾ ਹੋਇ ਸੁ ਜਾਇ ॥
ਹਉਮੈ ਮਨੁ ਅਸਥੂਲੁ ਹੈ ਕਿਉ ਕਰਿ ਵਿਚੁ ਦੇ ਜਾਇ ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਹਉਮੈ ਗਈ ਜੋਤਿ ਰਹੀ ਸਭ ਆਇ ॥
ਇਹੁ ਜੀਉ ਸਦਾ ਮੁਕਤੁ ਹੈ ਸਹਜੇ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥2॥509॥

(ਨੀਕਾ=ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ, ਨਾਨ੍ਹ੍ਹਾ=ਨੰਨ੍ਹਾ,ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ,
ਸੁ=ਉਹ ਮਨੁੱਖ, ਅਸਥੂਲੁ=ਮੋਟਾ, ਵਿਚੁ ਦੇ=ਵਿਚੋਂ
ਦੀ, ਜੋਤਿ=ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਚਾਨਣ, ਮੁਕਤੁ=ਆਜ਼ਾਦ)

51. ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਨ ਲਾਇਓ

ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਨ ਲਾਇਓ ਨਾਮੁ ਨ ਵਸਿਓ ਮਨਿ ਆਇ ॥
ਧ੍ਰਿਗੁ ਇਵੇਹਾ ਜੀਵਿਆ ਕਿਆ ਜੁਗ ਮਹਿ ਪਾਇਆ ਆਇ ॥
ਮਾਇਆ ਖੋਟੀ ਰਾਸਿ ਹੈ ਏਕ ਚਸੇ ਮਹਿ ਪਾਜੁ ਲਹਿ ਜਾਇ ॥
ਹਥਹੁ ਛੁੜਕੀ ਤਨੁ ਸਿਆਹੁ ਹੋਇ ਬਦਨੁ ਜਾਇ ਕੁਮਲਾਇ ॥
ਜਿਨ ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹ ਸੁਖੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵਹਿ ਰੰਗ ਸਿਉ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰ ਸੋ ਧਨੁ ਸਉਪਿਆ ਜਿ ਜੀਅ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥
ਰੰਗੁ ਤਿਸੈ ਕਉ ਅਗਲਾ ਵੰਨੀ ਚੜੈ ਚੜਾਇ ॥1॥510॥

(ਮਨਿ=ਮਨ ਵਿਚ, ਧ੍ਰਿਗੁ=ਫਿਟਕਾਰ=ਜੋਗ, ਜੁਗ=ਜਨਮ,
ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ, ਰਾਸਿ=ਪੂੰਜੀ, ਚਸਾ=ਪਹਰ ਦਾ ਵੀਹਵਾਂ
ਹਿੱਸਾ, ਪਾਜੁ=ਵਿਖਾਵਾ, ਹਥਹੁ ਛੁੜਕੀ=ਹਥੋਂ ਗੁਆਚੀ
ਹੋਈ, ਬਦਨੁ=(ਵਦਨ)ਮੂੰਹ, ਰੰਗ=ਪਿਆਰ, ਸਤਿਗੁਰ
ਸਉਪਿਆ=ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ, ਜੀਅ ਮਹਿ=ਜਿੰਦ ਵਿਚ,
ਅਗਲਾ=ਬਹੁਤਾ, ਵੰਨੀ=ਰੰਗ)

52. ਮਾਇਆ ਹੋਈ ਨਾਗਨੀ

ਮਾਇਆ ਹੋਈ ਨਾਗਨੀ ਜਗਤਿ ਰਹੀ ਲਪਟਾਇ ॥
ਇਸ ਕੀ ਸੇਵਾ ਜੋ ਕਰੇ ਤਿਸ ਹੀ ਕਉ ਫਿਰਿ ਖਾਇ ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਕੋਈ ਗਾਰੜੂ ਤਿਨਿ ਮਲਿ ਦਲਿ ਲਾਈ ਪਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਸੇਈ ਉਬਰੇ ਜਿ ਸਚਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥2॥510॥

(ਨਾਗਨੀ=ਸੱਪਣੀ, ਲਪਟਾਇਆ ਰਹੀ=ਚੰਬੜ ਰਹੀ ਹੈ,
ਗਾਰੜੂ=ਗਾਰੁੜ=ਮੰਤ੍ਰ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ,ਸੱਪ ਦਾ ਜ਼ਹਰ
ਹਟਾਣ ਵਾਲਾ ਮੰਤਰ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ, ਮਲਿ=ਮਲ ਕੇ,
ਦਲਿ=ਦਲ ਕੇ, ਮਲਿ ਦਲਿ=ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਲ ਕੇ,
ਤਿਨਿ=ਤਿਸ ਨੇ,ਉਸ ਨੇ)

53. ਸਭਨਾ ਕਾ ਸਹੁ ਏਕੁ ਹੈ

ਸਭਨਾ ਕਾ ਸਹੁ ਏਕੁ ਹੈ ਸਦ ਹੀ ਰਹੈ ਹਜੂਰਿ ॥
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਨ ਮੰਨਈ ਤਾ ਘਰ ਹੀ ਅੰਦਰਿ ਦੂਰਿ ॥
ਹੁਕਮੁ ਭੀ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਮਨਾਇਸੀ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹ ਕਉ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥
ਹੁਕਮੁ ਮੰਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਪ੍ਰੇਮ ਸੁਹਾਗਣਿ ਹੋਇ ॥1॥510॥

(ਹਜੂਰਿ=ਅੰਗ-ਸੰਗ, ਨਦਰਿ=ਮਿਹਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰ,
ਸੁਹਾਗਣਿ=ਸੁ+ਭਾਗਣਿ,ਚੰਗੇ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੀ)

54. ਰੈਣਿ ਸਬਾਈ ਜਲਿ ਮੁਈ

ਰੈਣਿ ਸਬਾਈ ਜਲਿ ਮੁਈ ਕੰਤ ਨ ਲਾਇਓ ਭਾਉ ॥
ਨਾਨਕ ਸੁਖਿ ਵਸਨਿ ਸੁਹਾਗਣੀ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹ ਪਿਆਰਾ ਪੁਰਖੁ ਹਰਿ ਰਾਉ ॥2॥510॥

(ਰੈਣਿ ਸਬਾਈ=ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਰੂਪ ਸਾਰੀ ਰਾਤਿ,
ਭਾਉ=ਪਿਆਰ, ਸੁਖਿ=ਸੁਖ ਨਾਲ)

55. ਕਾਇਆ ਹੰਸ ਕਿਆ ਪ੍ਰੀਤਿ ਹੈ

ਕਾਇਆ ਹੰਸ ਕਿਆ ਪ੍ਰੀਤਿ ਹੈ ਜਿ ਪਇਆ ਹੀ ਛਡਿ ਜਾਇ ॥
ਏਸ ਨੋ ਕੂੜੁ ਬੋਲਿ ਕਿ ਖਵਾਲੀਐ ਜਿ ਚਲਦਿਆ ਨਾਲਿ ਨ ਜਾਇ ॥
ਕਾਇਆ ਮਿਟੀ ਅੰਧੁ ਹੈ ਪਉਣੈ ਪੁਛਹੁ ਜਾਇ ॥
ਹਉ ਤਾ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿਆ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵਾ ਜਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਤੋ ਖਸਮ ਕਾ ਜਿ ਰਹਾ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥1॥510-511॥

(ਹੰਸ=ਜੀਵ-ਆਤਮਾ, ਕਿਆ ਪ੍ਰੀਤਿ=ਕਾਹਦੀ ਪ੍ਰੀਤ,
ਪਇਆ ਹੀ=ਪਈ ਨੂੰ ਹੀ, ਕਿ=ਕੀਹ, ਅੰਧੁ=
ਗਿਆਨ-ਹੀਣ, ਪਉਣੈ=ਪਉਣ ਨੂੰ,ਜੀਵਾਤਮਾ ਨੂੰ,
ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ=ਮੁੜ ਮੁੜ, ਆਵਾ ਜਾਇ=ਆਉਂਦਾ
ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਜਿ=ਜਿਸ ਕਰਕੇ, ਰਹਾ=ਮੈਂ ਰਹਾਂ)

56. ਏਕੋ ਨਿਹਚਲ ਨਾਮ ਧਨੁ

ਏਕੋ ਨਿਹਚਲ ਨਾਮ ਧਨੁ ਹੋਰੁ ਧਨੁ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
ਇਸੁ ਧਨ ਕਉ ਤਸਕਰੁ ਜੋਹਿ ਨ ਸਕਈ ਨਾ ਓਚਕਾ ਲੈ ਜਾਇ ॥
ਇਹੁ ਹਰਿ ਧਨੁ ਜੀਐ ਸੇਤੀ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਜੀਐ ਨਾਲੇ ਜਾਇ ॥
ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਤੇ ਪਾਈਐ ਮਨਮੁਖਿ ਪਲੈ ਨ ਪਾਇ ॥
ਧਨੁ ਵਾਪਾਰੀ ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਨਾਮ ਧਨੁ ਖਟਿਆ ਆਇ ॥2॥511॥

(ਤਸਕਰੁ=ਚੋਰ, ਜੋਹਿ ਨ ਸਕਈ=ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ,
ਓਚਕਾ=ਗੰਢ-ਕੱਪ, ਜੀਐ ਸੇਤੀ=ਜਿੰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ,
ਪਲੇ ਨ ਪਾਇ=ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਧਨੁ=ਮੁਬਾਰਕ,ਭਾਗਾਂ
ਵਾਲੇ, ਆਇ=ਜਗਤ ਵਿਚ ਆ ਕੇ)

57. ਧ੍ਰਿਗੁ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਦਾ ਜੀਵਿਆ

ਧ੍ਰਿਗੁ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਦਾ ਜੀਵਿਆ ਜੋ ਹਰਿ ਸੁਖੁ ਪਰਹਰਿ ਤਿਆਗਦੇ ਦੁਖੁ ਹਉਮੈ ਪਾਪ ਕਮਾਇ ॥
ਮਨਮੁਖ ਅਗਿਆਨੀ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਵਿਆਪੇ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹ ਬੂਝ ਨ ਕਾਈ ਪਾਇ ॥
ਹਲਤਿ ਪਲਤਿ ਓਇ ਸੁਖੁ ਨ ਪਾਵਹਿ ਅੰਤਿ ਗਏ ਪਛੁਤਾਇ ॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਕੋ ਨਾਮੁ ਧਿਆਏ ਤਿਸੁ ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ ਜਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਪੂਰਬਿ ਹੋਵੈ ਲਿਖਿਆ ਸੋ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਆਇ ਪਾਇ ॥1॥511॥

(ਪਰਹਰਿ=ਛੱਡ ਕੇ, ਵਿਆਪੇ=ਫਸੇ ਹੋਏ, ਬੂਝ=ਸਮਝ,ਮੱਤ,
ਹਲਤਿ=ਇਸ ਲੋਕ ਵਿਚ, ਪਲਤਿ=ਪਰ-ਲੋਕ ਵਿਚ, ਪੂਰਬਿ=ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ)

58. ਮਨਮੁਖੁ ਊਧਾ ਕਉਲੁ ਹੈ

ਮਨਮੁਖੁ ਊਧਾ ਕਉਲੁ ਹੈ ਨਾ ਤਿਸੁ ਭਗਤਿ ਨ ਨਾਉ ॥
ਸਕਤੀ ਅੰਦਰਿ ਵਰਤਦਾ ਕੂੜੁ ਤਿਸ ਕਾ ਹੈ ਉਪਾਉ ॥
ਤਿਸ ਕਾ ਅੰਦਰੁ ਚਿਤੁ ਨ ਭਿਜਈ ਮੁਖਿ ਫੀਕਾ ਆਲਾਉ ॥
ਓਇ ਧਰਮਿ ਰਲਾਏ ਨਾ ਰਲਨ੍ਹਿ ਓਨਾ ਅੰਦਰਿ ਕੂੜੁ ਸੁਆਉ ॥
ਨਾਨਕ ਕਰਤੈ ਬਣਤ ਬਣਾਈ ਮਨਮੁਖ ਕੂੜੁ ਬੋਲਿ ਬੋਲਿ ਡੁਬੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਰੇ ਜਪਿ ਹਰਿ ਨਾਉ ॥2॥511॥

(ਊਧਾ=ਉਲਟਾ, ਸਕਤੀ=ਮਾਇਆ, ਉਪਾਉ=ਉੱਦਮ,
ਮੁਖਿ=ਮੂੰਹੋਂ, ਆਲਾਉ=ਆਲਾਪ,ਬੋਲ,ਧਰਮਿ=ਧਰਮਵਿਚ,
ਰਲਾਏ=ਜੋੜੇ ਹੋਏ, ਸੁਆਉ=ਸੁਆਰਥ,ਖ਼ੁਦ-ਗ਼ਰਜ਼ੀ)

59. ਜਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਆਪਣਾ

ਜਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਆਪਣਾ ਤਿਸ ਨੋ ਪੂਜੇ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥
ਸਭਨਾ ਉਪਾਵਾ ਸਿਰਿ ਉਪਾਉ ਹੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥
ਅੰਤਰਿ ਸੀਤਲ ਸਾਤਿ ਵਸੈ ਜਪਿ ਹਿਰਦੈ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਖਾਣਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੈਨਣਾ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਵਡਾਈ ਹੋਇ ॥1॥511॥

(ਜਿ=ਜੋ ਮਨੁੱਖ, ਸਭੁ ਕੋਇ=ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਾਣੀ, ਸੀਤਲ=ਸੀਤਲਤਾ,
ਠੰਢ, ਸਾਤਿ=ਸ਼ਾਂਤੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ='ਨਾਮ')

60. ਏ ਮਨ ਗੁਰ ਕੀ ਸਿਖ ਸੁਣਿ

ਏ ਮਨ ਗੁਰ ਕੀ ਸਿਖ ਸੁਣਿ ਹਰਿ ਪਾਵਹਿ ਗੁਣੀ ਨਿਧਾਨੁ ॥
ਹਰਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ਮਨਿ ਵਸੈ ਹਉਮੈ ਜਾਇ ਗੁਮਾਨੁ ॥
ਨਾਨਕ ਨਦਰੀ ਪਾਈਐ ਤਾ ਅਨਦਿਨੁ ਲਾਗੈ ਧਿਆਨੁ ॥2॥512॥

(ਅਨਦਿਨ=ਰਾਤਦਿਨ,ਹਰ ਵੇਲੇ)

61. ਧੁਰਿ ਖਸਮੈ ਕਾ ਹੁਕਮੁ ਪਇਆ

ਧੁਰਿ ਖਸਮੈ ਕਾ ਹੁਕਮੁ ਪਇਆ ਵਿਣੁ ਸਤਿਗੁਰ ਚੇਤਿਆ ਨ ਜਾਇ ॥
ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਅੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਸਦਾ ਰਹਿਆ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ਦਮਿ ਦਮਿ ਸਦਾ ਸਮਾਲਦਾ ਦੰਮੁ ਨ ਬਿਰਥਾ ਜਾਇ ॥
ਜਨਮ ਮਰਨ ਕਾ ਭਉ ਗਇਆ ਜੀਵਨ ਪਦਵੀ ਪਾਇ ॥
ਨਾਨਕ ਇਹੁ ਮਰਤਬਾ ਤਿਸ ਨੋ ਦੇਇ ਜਿਸ ਨੋ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਰਜਾਇ ॥੨॥556॥

(ਦੰਮੁ=ਸੁਆਸ, ਬਿਰਥਾ=ਖ਼ਾਲੀ, ਪਦਵੀ=ਦਰਜਾ,ਮਰਤਬਾ)