ਕਹਾਂ ਰਹੇਗੀ ਚਿੜਿਯਾ ?
ਆਂਧੀ ਆਈ ਜੋਰ-ਸ਼ੋਰ ਸੇ
ਡਾਲੀ ਟੂਟੀ ਹੈ ਝਕੋਰ ਸੇ
ਉੜਾ ਘੋਂਸਲਾ ਬੇਚਾਰੀ ਕਾ
ਕਿਸਸੇ ਅਪਨੀ ਬਾਤ ਕਹੇਗੀ
ਅਬ ਯਹ ਚਿੜਿਯਾ ਕਹਾਂ ਰਹੇਗੀ ?

ਘਰ ਮੇਂ ਪੇੜ ਕਹਾਂ ਸੇ ਲਾਏਂ
ਕੈਸੇ ਯਹ ਘੋਂਸਲਾ ਬਨਾਏਂ
ਕੈਸੇ ਫੂਟੇ ਅੰਡੇ ਜੋੜੇਂ
ਕਿਸਸੇ ਯਹ ਸਬ ਬਾਤ ਕਹੇਗੀ
ਅਬ ਯਹ ਚਿੜਿਯਾ ਕਹਾਂ ਰਹੇਗੀ ?

ਵੇ ਮੁਸਕਾਤੇ ਫੂਲ,
ਨਹੀਂ ਜਿਨਕੋ ਆਤਾ ਹੈ ਮੁਰਝਾਨਾ,
ਵੇ ਤਾਰੋਂ ਕੇ ਦੀਪ,
ਨਹੀਂ ਜਿਨਕੋ ਭਾਤਾ ਹੈ ਬੁਝ ਜਾਨਾ।

ਵੇ ਨੀਲਮ ਕੇ ਮੇਘ,
ਨਹੀਂ ਜਿਨਕੋ ਹੈ ਘੁਲ ਜਾਨੇ ਕੀ ਚਾਹ,
ਵਹ ਅਨੰਤ ਰਿਤੁਰਾਜ,
ਨਹੀਂ ਜਿਸਨੇ ਦੇਖੀ ਜਾਨੇ ਕੀ ਰਾਹ,

ਵੇ ਸੂਨੇ ਸੇ ਨਯਨ,
ਨਹੀਂ ਜਿਨਮੇਂ ਬਨਤੇ ਆਂਸੂ ਮੋਤੀ,
ਵਹ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਕੀ ਸੇਜ,
ਨਹੀਂ ਜਿਸਮੇਂ ਬੇਸੁਧ ਪੀੜਾ ਸੋਤੀ।

ਐਸਾ ਤੇਰਾ ਲੋਕ,
ਵੇਦਨਾ ਨਹੀਂ, ਨਹੀਂ ਜਿਸਮੇਂ ਅਵਸਾਦ,
ਜਲਨਾ ਜਾਨਾ ਨਹੀਂ,
ਨਹੀਂ ਜਿਸਨੇ ਜਾਨਾ ਮਿਟਨੇ ਕਾ ਸਵਾਦ!
ਕਯਾ ਅਮਰੋਂ ਕਾ ਲੋਕ ਮਿਲੇਗਾ
ਤੇਰੀ ਕਰੁਣਾ ਕਾ ਉਪਹਾਰ?
ਰਹਨੇ ਦੋ ਹੇ ਦੇਵ!
ਅਰੇ! ਯਹ ਮੇਰਾ ਮਿਟਨੇ ਕਾ ਅਧਿਕਾਰ!

ਦੀਪ ਮੇਰੇ ਜਲ ਅਕੰਪਿਤ,
ਘੁਲ ਅਚੰਚਲ!
ਸਿੰਧੁ ਕਾ ਉੱਛਵਾਸ ਘਨ ਹੈ,
ਤੜਿਤ, ਤਮ ਕਾ ਵਿਕਲ ਮਨ ਹੈ,
ਭੀਤਿ ਕਯਾ ਨਭ ਹੈ ਵਯਥਾ ਕਾ
ਆਂਸੁਓਂ ਸੇ ਸਿਕਤ ਅੰਚਲ!
ਸਵਰ-ਪ੍ਰਕੰਪਿਤ ਕਰ ਦਿਸ਼ਾਯੇਂ,
ਮੀੜ, ਸਬ ਭੂ ਕੀ ਸ਼ਿਰਾਯੇਂ,
ਗਾ ਰਹੇ ਆਂਧੀ-ਪ੍ਰਲਯ
ਤੇਰੇ ਲਿਯੇ ਹੀ ਆਜ ਮੰਗਲ

ਮੋਹ ਕਯਾ ਨਿਸ਼ਿ ਕੇ ਵਰੋਂ ਕਾ,
ਸ਼ਲਭ ਕੇ ਝੁਲਸੇ ਪਰੋਂ ਕਾ
ਸਾਥ ਅਕਸ਼ਯ ਜਵਾਲ ਕਾ
ਤੂ ਲੇ ਚਲਾ ਅਨਮੋਲ ਸੰਬਲ!

ਪਥ ਨ ਭੂਲੇ, ਏਕ ਪਗ ਭੀ,
ਘਰ ਨ ਖੋਯੇ, ਲਘੁ ਵਿਹਗ ਭੀ,
ਸਨਿਗਧ ਲੌ ਕੀ ਤੂਲਿਕਾ ਸੇ
ਆਂਕ ਸਬਕੀ ਛਾਂਹ ਉੱਜਵਲ

ਹੋ ਲਿਯੇ ਸਬ ਸਾਥ ਅਪਨੇ,
ਮ੍ਰਦੁਲ ਆਹਟਹੀਨ ਸਪਨੇ,
ਤੂ ਇਨ੍ਹੇਂ ਪਾਥੇਯ ਬਿਨ, ਚਿਰ
ਪਯਾਸ ਕੇ ਮਰੁ ਮੇਂ ਨ ਖੋ, ਚਲ!

ਧੂਮ ਮੇਂ ਅਬ ਬੋਲਨਾ ਕਯਾ,
ਕਸ਼ਾਰ ਮੇਂ ਅਬ ਤੋਲਨਾ ਕਯਾ!
ਪ੍ਰਾਤ ਹੰਸ ਰੋਕਰ ਗਿਨੇਗਾ,
ਸਵਰਣ ਕਿਤਨੇ ਹੋ ਚੁਕੇ ਪਲ!
ਦੀਪ ਰੇ ਤੂ ਜਲ ਅਕੰਪਿਤ ।

ਧੂਪ ਸਾ ਤਨ ਦੀਪ ਸੀ ਮੈਂ

ਉੜ ਰਹਾ ਨਿਤ ਏਕ ਸੌਰਭ-ਧੂਮ-ਲੇਖਾ ਮੇਂ ਬਿਖਰ ਤਨ,
ਖੋ ਰਹਾ ਨਿਜ ਕੋ ਅਥਕ ਆਲੋਕ-ਸਾਂਸੋਂ ਮੇਂ ਪਿਘਲ ਮਨ,
ਅਸ਼ਰੂ ਸੇ ਗੀਲਾ ਸ੍ਰਜਨ-ਪਲ,
ਔ' ਵਿਸਰਜਨ ਪੁਲਕ-ਉੱਜਵਲ,
ਆ ਰਹੀ ਅਵਿਰਾਮ ਮਿਟ ਮਿਟ
ਸਵਜਨ ਓਰ ਸਮੀਪ ਸੀ ਮੈਂ!
ਸਘਨ ਘਨ ਕਾ ਚਲ ਤੁਰੰਗਮ ਚਕ੍ਰ ਝੰਝਾ ਕੇ ਬਨਾਯੇ,
ਰਸ਼ਮੀ ਵਿਦਯੁਤ ਲੇ ਪ੍ਰਲਯ-ਰਥ ਪਰ ਭਲੇ ਤੁਮ ਸ਼੍ਰਾਂਤ ਆਯੇ,
ਪੰਥ ਮੇਂ ਮ੍ਰਦੁ ਸਵੇਦ-ਕਣ ਚੁਨ,
ਛਾਂਹ ਸੇ ਭਰ ਪ੍ਰਾਣ ਉਨਮਨ,
ਤਮ-ਜਲਧਿ ਮੇਂ ਨੇਹ ਕਾ ਮੋਤੀ
ਰਚੂੰਗੀ ਸੀਪ ਸੀ ਮੈਂ!
ਧੂਪ-ਸਾ ਤਨ ਦੀਪ ਸੀ ਮੈਂ

ਚਿਰ ਸਜਗ ਆਂਖੇਂ ਉਨੀਂਦੀ ਆਜ ਕੈਸਾ ਵਯਸਤ ਬਾਨਾ!
ਜਾਗ ਤੁਝਕੋ ਦੂਰ ਜਾਨਾ!

ਅਚਲ ਹਿਮਗਿਰਿ ਕੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ਆਜ ਚਾਹੇ ਕੰਪ ਹੋ ਲੇ!
ਯਾ ਪ੍ਰਲਯ ਕੇ ਆਂਸੁਓਂ ਮੇਂ ਮੌਨ ਅਲਸਿਤ ਵਯੋਮ ਰੋ ਲੇ;
ਆਜ ਪੀ ਆਲੋਕ ਕੋ ਡੋਲੇ ਤਿਮਿਰ ਕੀ ਘੋਰ ਛਾਯਾ
ਜਾਗ ਯਾ ਵਿਦਯੁਤ ਸ਼ਿਖਾਓਂ ਮੇਂ ਨਿਠੁਰ ਤੂਫਾਨ ਬੋਲੇ!
ਪਰ ਤੁਝੇ ਹੈ ਨਾਸ਼ ਪਥ ਪਰ ਚਿਨ੍ਹ ਅਪਨੇ ਛੋੜ ਆਨਾ!
ਜਾਗ ਤੁਝਕੋ ਦੂਰ ਜਾਨਾ!

ਬਾਂਧ ਲੇਂਗੇ ਕਯਾ ਤੁਝੇ ਯਹ ਮੋਮ ਕੇ ਬੰਧਨ ਸਜੀਲੇ ?
ਪੰਥ ਕੀ ਬਾਧਾ ਬਨੇਂਗੇ ਤਿਤਲਿਯੋਂ ਕੇ ਪਰ ਰੰਗੀਲੇ ?
ਵਿਸ਼ਵ ਕਾ ਕ੍ਰੰਦਨ ਭੁਲਾ ਦੇਗੀ ਮਧੁਪ ਕੀ ਮਧੁਰ ਗੁਨਗੁਨ,
ਕਯਾ ਡੁਬੋ ਦੇਂਗੇ ਤੁਝੇ ਯਹ ਫੂਲ ਕੇ ਦਲ ਓਸ ਗੀਲੇ ?
ਤੂ ਨ ਅਪਨੀ ਛਾਂਹ ਕੋ ਅਪਨੇ ਲਿਯੇ ਕਾਰਾ ਬਨਾਨਾ !
ਜਾਗ ਤੁਝਕੋ ਦੂਰ ਜਾਨਾ !

ਵਜ੍ਰ ਕਾ ਉਰ ਏਕ ਛੋਟੇ ਅਸ਼ਰੂ ਕਣ ਮੇਂ ਧੋ ਗਲਾਯਾ,
ਦੇ ਕਿਸੇ ਜੀਵਨ-ਸੁਧਾ ਦੋ ਘੰਟ ਮਦਿਰਾ ਮਾਂਗ ਲਾਯਾ!
ਸੋ ਗਈ ਆਂਧੀ ਮਲਯ ਕੀ ਬਾਤ ਕਾ ਉਪਧਾਨ ਲੇ ਕਯਾ?
ਵਿਸ਼ਵ ਕਾ ਅਭਿਸ਼ਾਪ ਕਯਾ ਅਬ ਨੀਂਦ ਬਨਕਰ ਪਾਸ ਆਯਾ ?
ਅਮਰਤਾ ਸੁਤ ਚਾਹਤਾ ਕਯੋਂ ਮ੍ਰਤਯੁ ਕੋ ਉਰ ਮੇਂ ਬਸਾਨਾ ?
ਜਾਗ ਤੁਝਕੋ ਦੂਰ ਜਾਨਾ !

ਕਹ ਨ ਠੰਢੀ ਸਾਂਸ ਮੇਂ ਅਬ ਭੂਲ ਵਹ ਜਲਤੀ ਕਹਾਨੀ,
ਆਗ ਹੋ ਉਰ ਮੇਂ ਤਭੀ ਦ੍ਰਿਗ ਮੇਂ ਸਜੇਗਾ ਆਜ ਪਾਨੀ;
ਹਾਰ ਭੀ ਤੇਰੀ ਬਨੇਗੀ ਮਾਨਨੀ ਜਯ ਕੀ ਪਤਾਕਾ,
ਰਾਖ ਕਸ਼ਣਿਕ ਪਤੰਗ ਕੀ ਹੈ ਅਮਰ ਦੀਪਕ ਕੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ!
ਹੈ ਤੁਝੇ ਅੰਗਾਰ-ਸ਼ਯਾ ਪਰ ਮ੍ਰਦੁਲ ਕਲਿਯਾਂ ਬਿਛਾਨਾ!
ਜਾਗ ਤੁਝਕੋ ਦੂਰ ਜਾਨਾ!

ਜੋ ਤੁਮ ਆ ਜਾਤੇ ਏਕ ਬਾਰ

ਕਿਤਨੀ ਕਰੁਣਾ ਕਿਤਨੇ ਸੰਦੇਸ਼
ਪਥ ਮੇਂ ਬਿਛ ਜਾਤੇ ਬਨ ਪਰਾਗ
ਗਾਤਾ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਕਾ ਤਾਰ ਤਾਰ
ਅਨੁਰਾਗ ਭਰਾ ਉਨਮਾਦ ਰਾਗ

ਆਂਸੂ ਲੇਤੇ ਵੇ ਪਥ ਪਖਾਰ
ਜੋ ਤੁਮ ਆ ਜਾਤੇ ਏਕ ਬਾਰ

ਹੰਸ ਉਠਤੇ ਪਲ ਮੇਂ ਆਰਦ੍ਰ ਨਯਨ
ਧੁਲ ਜਾਤਾ ਹੋਠੋਂ ਸੇ ਵਿਸ਼ਾਦ
ਛਾ ਜਾਤਾ ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਬਸੰਤ
ਲੁਟ ਜਾਤਾ ਚਿਰ ਸੰਚਿਤ ਵਿਰਾਗ

ਆਂਖੇਂ ਦੇਤੀਂ ਸਰਵਸਵ ਵਾਰ
ਜੋ ਤੁਮ ਆ ਜਾਤੇ ਏਕ ਬਾਰ

ਮਧੁਰ-ਮਧੁਰ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!
ਯੁਗ-ਯੁਗ ਪ੍ਰਤਿਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿਕਸ਼ਣ ਪ੍ਰਤਿਪਲ
ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਕਾ ਪਥ ਆਲੋਕਿਤ ਕਰ!

ਸੌਰਭ ਫੈਲਾ ਵਿਪੁਲ ਧੂਪ ਬਨ
ਮ੍ਰਦੁਲ ਮੋਮ-ਸਾ ਘੁਲ ਰੇ, ਮ੍ਰਦੁ-ਤਨ!
ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਾ ਸਿੰਧੁ ਅਪਰਿਮਿਤ,
ਤੇਰੇ ਜੀਵਨ ਕਾ ਅਣੁ ਗਲ-ਗਲ
ਪੁਲਕ-ਪੁਲਕ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!

ਤਾਰੇ ਸ਼ੀਤਲ ਕੋਮਲ ਨੂਤਨ
ਮਾਂਗ ਰਹੇ ਤੁਝਸੇ ਜਵਾਲਾ ਕਣ;
ਵਿਸ਼ਵ-ਸ਼ਲਭ ਸਿਰ ਧੁਨ ਕਹਤਾ ਮੈਂ
ਹਾਯ, ਨ ਜਲ ਪਾਯਾ ਤੁਝਮੇਂ ਮਿਲ!
ਸਿਹਰ-ਸਿਹਰ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!

ਜਲਤੇ ਨਭ ਮੇਂ ਦੇਖ ਅਸੰਖਯਕ
ਸਨੇਹ-ਹੀਨ ਨਿਤ ਕਿਤਨੇ ਦੀਪਕ
ਜਲਮਯ ਸਾਗਰ ਕਾ ਉਰ ਜਲਤਾ;
ਵਿਦਯੁਤ ਲੇ ਘਿਰਤਾ ਹੈ ਬਾਦਲ!
ਵਿਹੰਸ-ਵਿਹੰਸ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!

ਦਰੁਮ ਕੇ ਅੰਗ ਹਰਿਤ ਕੋਮਲਤਮ
ਜਵਾਲਾ ਕੋ ਕਰਤੇ ਹ੍ਰਦਯੰਗਮ
ਵਸੁਧਾ ਕੇ ਜੜ ਅੰਤਰ ਮੇਂ ਭੀ
ਬੰਧੀ ਹੈ ਤਾਪੋਂ ਕੀ ਹਲਚਲ;
ਬਿਖਰ-ਬਿਖਰ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!

ਮੇਰੇ ਨਿਸਵਾਸੋਂ ਸੇ ਦਰੁਤਤਰ,
ਸੁਭਗ ਨ ਤੂ ਬੁਝਨੇ ਕਾ ਭਯ ਕਰ।
ਮੈਂ ਅੰਚਲ ਕੀ ਓਟ ਕਿਯੇ ਹੂੰ!
ਅਪਨੀ ਮ੍ਰਦੁ ਪਲਕੋਂ ਸੇ ਚੰਚਲ
ਸਹਜ-ਸਹਜ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!

ਸੀਮਾ ਹੀ ਲਘੁਤਾ ਕਾ ਬੰਧਨ
ਹੈ ਅਨਾਦਿ ਤੂ ਮਤ ਘੜਿਯਾਂ ਗਿਨ
ਮੈਂ ਦ੍ਰਿਗ ਕੇ ਅਕਸ਼ਯ ਕੋਸ਼ੋਂ ਸੇ-
ਤੁਝਮੇਂ ਭਰਤੀ ਹੂੰ ਆਂਸੂ-ਜਲ!
ਸਹਜ-ਸਹਜ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!

ਤੁਮ ਅਸੀਮ ਤੇਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚਿਰ
ਖੇਲੇਂਗੇ ਨਵ ਖੇਲ ਨਿਰੰਤਰ,
ਤਮ ਕੇ ਅਣੁ-ਅਣੁ ਮੇਂ ਵਿਦਯੁਤ-ਸਾ
ਅਮਿਟ ਚਿਤ੍ਰ ਅੰਕਿਤ ਕਰਤਾ ਚਲ,
ਸਰਲ-ਸਰਲ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!

ਤੂ ਜਲ-ਜਲ ਜਿਤਨਾ ਹੋਤਾ ਕਸ਼ਯ;
ਯਹ ਸਮੀਪ ਆਤਾ ਛਲਨਾਮਯ;
ਮਧੁਰ ਮਿਲਨ ਮੇਂ ਮਿਟ ਜਾਨਾ ਤੂ
ਉਸਕੀ ਉੱਜਵਲ ਸਮਿਤ ਮੇਂ ਘੁਲ ਖਿਲ!
ਮਦਿਰ-ਮਦਿਰ ਮੇਰੇ ਦੀਪਕ ਜਲ!
ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਕਾ ਪਥ ਆਲੋਕਿਤ ਕਰ!

ਮੈਂ ਨੀਰ ਭਰੀ ਦੁਖ ਕੀ ਬਦਲੀ!

ਸਪੰਦਨ ਮੇਂ ਚਿਰ ਨਿਸਪੰਦ ਬਸਾ,
ਕ੍ਰੰਦਨ ਮੇਂ ਆਹਤ ਵਿਸ਼ਵ ਹੰਸਾ,
ਨਯਨੋਂ ਮੇਂ ਦੀਪਕ ਸੇ ਜਲਤੇ,
ਪਲਕੋਂ ਮੇਂ ਨਿਰਝਰਣੀ ਮਚਲੀ!

ਮੇਰਾ ਪਗ ਪਗ ਸੰਗੀਤ ਭਰਾ,
ਸ਼ਵਾਸੋਂ ਮੇਂ ਸਵਪਨ ਪਰਾਗ ਝਰਾ,
ਨਭ ਕੇ ਨਵ ਰੰਗ ਬੁਨਤੇ ਦੁਕੂਲ,
ਛਾਯਾ ਮੇਂ ਮਲਯ ਬਯਾਰ ਪਲੀ!

ਮੈਂ ਕਸ਼ਿਤਿਜ ਭ੍ਰਕੁਟਿ ਪਰ ਘਿਰ ਧੂਮਿਲ,
ਚਿੰਤਾ ਕਾ ਭਾਰ ਬਨੀ ਅਵਿਰਲ,
ਰਜ-ਕਣ ਪਰ ਜਲ-ਕਣ ਹੋ ਬਰਸੀ,
ਨਵ ਜੀਵਨ-ਅੰਕੁਰ ਬਨ ਨਿਕਲੀ!

ਪਥ ਨ ਮਲਿਨ ਕਰਤਾ ਆਨਾ,
ਪਦ ਚਿਹਨ ਨ ਦੇ ਜਾਤਾ ਜਾਨਾ,
ਸੁਧਿ ਮੇਰੇ ਆਗਮ ਕੀ ਜਗ ਮੇਂ,
ਸੁਖ ਕੀ ਸਿਹਰਨ ਹੋ ਅੰਤ ਖਿਲੀ!

ਵਿਸਤ੍ਰਤ ਨਭ ਕਾ ਕੋਈ ਕੋਨਾ,
ਮੇਰਾ ਨ ਕਭੀ ਅਪਨਾ ਹੋਨਾ,
ਪਰਿਚਯ ਇਤਨਾ ਇਤਿਹਾਸ ਯਹੀ,
ਉਮੜੀ ਕਲ ਥੀ ਮਿਟ ਆਜ ਚਲੀ

ਕੌਨ ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ?

ਕੌਨ ਮੇਰੀ ਕਸਕ ਮੇਂ ਨਿਤ
ਮਧੁਰਤਾ ਭਰਤਾ ਅਲਕਸ਼ਿਤ ?
ਕੌਨ ਪਯਾਸੇ ਲੋਚਨੋਂ ਮੇਂ
ਘੁਮੜ ਘਿਰ ਝਰਤਾ ਅਪਰਿਚਿਤ ?

ਸਵਰਣ-ਸਵਪਨੋਂ ਕਾ ਚਿਤੇਰਾ
ਨੀਂਦ ਕੇ ਸੂਨੇ ਨਿਲਯ ਮੇਂ !
ਕੌਨ ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ?

ਅਨੁਸਰਣ ਨਿਸ਼ਵਾਸ ਮੇਰੇ
ਕਰ ਰਹੇ ਕਿਸਕਾ ਨਿਰੰਤਰ ?
ਚੂਮਨੇ ਪਦਚਿਨ੍ਹ ਕਿਸਕੇ
ਲੌਟਤੇ ਯਹ ਸ਼ਵਾਸ ਫਿਰ ਫਿਰ

ਕੌਨ ਬੰਦੀ ਕਰ ਮੁਝੇ ਅਬ
ਬੰਧ ਗਯਾ ਅਪਨੀ ਵਿਜਯ ਮੇਂ ?
ਕੌਨ ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ?

ਏਕ ਕਰੁਣ ਅਭਾਵ ਮੇਂ ਚਿਰ-
ਤ੍ਰਪਿਤ ਕਾ ਸੰਸਾਰ ਸੰਚਿਤ
ਏਕ ਲਘੁ ਕਸ਼ਣ ਦੇ ਰਹਾ
ਨਿਰਵਾਣ ਕੇ ਵਰਦਾਨ ਸ਼ਤ ਸ਼ਤ,

ਪਾ ਲਿਯਾ ਮੈਂਨੇ ਕਿਸੇ ਇਸ
ਵੇਦਨਾ ਕੇ ਮਧੁਰ ਕ੍ਰਯ ਮੇਂ ?
ਕੌਨ ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ?

ਗੂੰਜਤਾ ਉਰ ਮੇਂ ਨ ਜਾਨੇ
ਦੂਰ ਕੇ ਸੰਗੀਤ ਸਾ ਕਯਾ ?
ਆਜ ਖੋ ਨਿਜ ਕੋ ਮੁਝੇ
ਖੋਯਾ ਮਿਲਾ, ਵਿਪਰੀਤ ਸਾ ਕਯਾ

ਕਯਾ ਨਹਾ ਆਈ ਵਿਰਹ-ਨਿਸ਼ਿ
ਮਿਲਨ-ਮਧੁ-ਦਿਨ ਕੇ ਉਦਯ ਮੇਂ ?
ਕੌਨ ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ?

ਤਿਮਿਰ-ਪਾਰਾਵਾਰ ਮੇਂ
ਆਲੋਕ-ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਹੈ ਅਕੰਪਿਤ
ਆਜ ਜਵਾਲਾ ਸੇ ਬਰਸਤਾ
ਕਯੋਂ ਮਧੁਰ ਘਨਸਾਰ ਸੁਰਭਿਤ ?

ਸੁਨ ਰਹੀਂ ਹੂੰ ਏਕ ਹੀ
ਝੰਕਾਰ ਜੀਵਨ ਮੇਂ, ਪ੍ਰਲਯ ਮੇਂ ?
ਕੌਨ ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ?

ਮੂਕ ਸੁਖ ਦੁਖ ਕਰ ਰਹੇ
ਮੇਰਾ ਨਯਾ ਸ਼੍ਰ੍ਰੰਗਾਰ ਸਾ ਕਯਾ ?
ਝੂਮ ਗਰਵਿਤ ਸਵਰਗ ਦੇਤਾ-
ਨਤ ਧਰਾ ਕੋ ਪਯਾਰ ਸਾ ਕਯਾ ?

ਆਜ ਪੁਲਕਿਤ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਯਾ
ਕਰਨੇ ਚਲੀ ਅਭਿਸਾਰ ਲਯ ਮੇਂ
ਕੌਨ ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ?

ਮਧੁਰਿਮਾ ਕੇ, ਮਧੁ ਕੇ ਅਵਤਾਰ
ਸੁਧਾ ਸੇ, ਸੁਸ਼ਮਾ ਸੇ, ਛਵਿਮਾਨ,
ਆਂਸੁਓਂ ਮੇਂ ਸਹਮੇ ਅਭਿਰਾਮ
ਤਾਰਕੋਂ ਸੇ ਹੇ ਮੂਕ ਅਜਾਨ!

ਸੀਖ ਕਰ ਮੁਸਕਾਨੇ ਕੀ ਬਾਨ
ਕਹਾਂ ਆਏ ਹੋ ਕੋਮਲ ਪ੍ਰਾਣ!

ਸਨਿਗਧ ਰਜਨੀ ਸੇ ਲੇਕਰ ਹਾਸ
ਰੂਪ ਸੇ ਭਰ ਕਰ ਸਾਰੇ ਅੰਗ,
ਨਯੇ ਪੱਲਵ ਕਾ ਘੂੰਘਟ ਡਾਲ
ਅਛੂਤਾ ਲੇ ਅਪਨਾ ਮਕਰੰਦ,
ਢੂੰਢ ਪਾਯਾ ਕੈਸੇ ਯਹ ਦੇਸ਼?
ਸਵਰਗ ਕੇ ਹੇ ਮੋਹਕ ਸੰਦੇਸ਼!

ਰਜਤ ਕਿਰਣੋਂ ਸੇ ਨੈਨ ਪਖਾਰ
ਅਨੋਖਾ ਲੇ ਸੌਰਭ ਕਾ ਭਾਰ,
ਛਲਕਤਾ ਲੇਕਰ ਮਧੁ ਕਾ ਕੋਸ਼
ਚਲੇ ਆਏ ਏਕਾਕੀ ਪਾਰ;
ਕਹੋ ਕਯਾ ਆਏ ਹੋ ਪਥ ਭੂਲ?
ਮੰਜੁ ਛੋਟੇ ਮੁਸਕਾਤੇ ਫੂਲ!

ਉਸ਼ਾ ਕੇ ਛੂ ਆਰਕਤ ਕਪੋਲ
ਕਿਲਕ ਪੜਤਾ ਤੇਰਾ ਉਨਮਾਦ,
ਦੇਖ ਤਾਰੋਂ ਕੇ ਬੁਝਤੇ ਪ੍ਰਾਣ
ਨ ਜਾਨੇ ਕਯਾ ਆ ਜਾਤਾ ਯਾਦ?
ਹੇਰਤੀ ਹੈ ਸੌਰਭ ਕੀ ਹਾਟ
ਕਹੋ ਕਿਸ ਨਿਰਮੋਹੀ ਕੀ ਬਾਟ?

ਚਾਂਦਨੀ ਕਾ ਸ਼੍ਰ੍ਰੰਗਾਰ ਸਮੇਟ
ਅਧਖੁਲੀ ਆਂਖੋਂ ਕੀ ਯਹ ਕੋਰ,
ਲੁਟਾ ਅਪਨਾ ਯੌਵਨ ਅਨਮੋਲ
ਤਾਕਤੀ ਕਿਸ ਅਤੀਤ ਕੀ ਓਰ?
ਜਾਨਤੇ ਹੋ ਯਹ ਅਭਿਨਵ ਪਯਾਰ
ਕਿਸੀ ਦਿਨ ਹੋਗਾ ਕਾਰਗਾਰ?

ਕੌਨ ਹੈ ਵਹ ਸੰਮੋਹਨ ਰਾਗ
ਖੀਂਚ ਲਾਯਾ ਤੁਮਕੋ ਸੁਕੁਮਾਰ?
ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਭੇਜਾ ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਦੇਸ਼
ਕੌਨ ਵਹ ਹੈ ਨਿਸ਼ਠੁਰ ਕਰਤਾਰ?
ਹੰਸੋ ਪਹਨੋ ਕਾਂਟੋਂ ਕੇ ਹਾਰ
ਮਧੁਰ ਭੋਲੇਪਨ ਕਾ ਸੰਸਾਰ!

ਦੀਪਕ ਮੇਂ ਪਤੰਗ ਜਲਤਾ ਕਯੋਂ?
ਪ੍ਰਿਯ ਕੀ ਆਭਾ ਮੇਂ ਜੀਤਾ ਫਿਰ

ਦੂਰੀ ਕਾ ਅਭਿਨਯ ਕਰਤਾ ਕਯੋਂ
ਪਾਗਲ ਰੇ ਪਤੰਗ ਜਲਤਾ ਕਯੋਂ

ਉਜਿਯਾਲਾ ਜਿਸਕਾ ਦੀਪਕ ਹੈ
ਮੁਝਮੇਂ ਭੀ ਹੈ ਵਹ ਚਿੰਗਾਰੀ

ਅਪਨੀ ਜਵਾਲਾ ਦੇਖ ਅਨਯ ਕੀ
ਜਵਾਲਾ ਪਰ ਇਤਨੀ ਮਮਤਾ ਕਯੋਂ

ਗਿਰਤਾ ਕਬ ਦੀਪਕ ਦੀਪਕ ਮੇਂ
ਤਾਰਕ ਮੇਂ ਤਾਰਕ ਕਬ ਘੁਲਤਾ

ਤੇਰਾ ਹੀ ਉਨਮਾਦ ਸ਼ਿਖਾ ਮੇਂ
ਜਲਤਾ ਹੈ ਫਿਰ ਆਕੁਲਤਾ ਕਯੋਂ

ਪਾਤਾ ਜੜ ਜੀਵਨ ਜੀਵਨ ਸੇ
ਤਮ ਦਿਨ ਮੇਂ ਮਿਲ ਦਿਨ ਹੋ ਜਾਤਾ

ਪਰ ਜੀਵਨ ਕੇ ਆਭਾ ਕੇ ਕਣ
ਏਕ ਸਦਾ ਭ੍ਰਮ ਮੇ ਫਿਰਤਾ ਕਯੋਂ

ਜੋ ਤੂ ਜਲਨੇ ਕੋ ਪਾਗਲ ਹੋ
ਆਂਸੂ ਕਾ ਜਲ ਸਨੇਹ ਬਨੇਗਾ

ਧੂਮਹੀਨ ਨਿਸਪੰਦ ਜਗਤ ਮੇਂ
ਜਲ-ਬੁਝ, ਯਹ ਕ੍ਰੰਦਨ ਕਰਤਾ ਕਯੋਂ

ਦੀਪਕ ਮੇਂ ਪਤੰਗ ਜਲਤਾ ਕਯੋਂ?

ਹੇ ਚਿਰ ਮਹਾਨ !
ਯਹ ਸਵਰਣ ਰਸ਼ਮੀ ਛੂ ਸ਼ਵੇਤ ਭਾਲ,
ਬਰਸਾ ਜਾਤੀ ਰੰਗੀਨ ਹਾਸ;
ਸੇਲੀ ਬਨਤਾ ਹੈ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼
ਪਰਿਮਲ ਮਲ ਮਲ ਜਾਤਾ ਬਤਾਸ!
ਪਰ ਰਾਗਹੀਨ ਤੂ ਹਿਮਨਿਧਾਨ!

ਨਭ ਮੇਂ ਗਰਵਿਤ ਝੁਕਤਾ ਨ ਸ਼ੀਸ਼
ਪਰ ਅੰਕ ਲਿਯੇ ਹੈ ਦੀਨ ਕਸ਼ਾਰ;
ਮਨ ਗਲ ਜਾਤਾ ਨਤ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇਖ,
ਤਨ ਸਹ ਲੇਤਾ ਹੈ ਕੁਲਿਸ਼-ਭਾਰ!
ਕਿਤਨੇ ਮ੍ਰਦੁ, ਕਿਤਨੇ ਕਠਿਨ ਪ੍ਰਾਣ!

ਟੂਟੀ ਹੈ ਕਬ ਤੇਰੀ ਸਮਾਧਿ,
ਝੰਝਾ ਲੌਟੇ ਸ਼ਤ ਹਾਰ-ਹਾਰ;
ਬਹ ਚਲਾ ਦ੍ਰਿਗੋਂ ਸੇ ਕਿੰਤੁ ਨੀਰ
ਸੁਨਕਰ ਜਲਤੇ ਕਣ ਕੀ ਪੁਕਾਰ!
ਸੁਖ ਸੇ ਵਿਰਕਤ ਦੁਖ ਮੇਂ ਸਮਾਨ!

ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਕਾ ਆਜ ਮੂਕ
ਤੇਰੀ ਛਾਯਾ ਸੇ ਹੋ ਮਿਲਾਪ,
ਤਨ ਤੇਰੀ ਸਾਧਕਤਾ ਛੂ ਲੇ,
ਮਨ ਲੇ ਕਰੁਣਾ ਕੀ ਥਾਹ ਨਾਪ!
ਉਰ ਮੇਂ ਪਾਵਸ ਦ੍ਰਿਗ ਮੇਂ ਵਿਹਾਨ!

ਅਸ਼ਰੂ ਯਹ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਅਸ਼ਰੂ ਯਹ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਯਹ ਵਯਥਾ ਚੰਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ !

ਯਹ ਨ ਸਮਝੋ ਦੇਵ ਪੂਜਾ ਕੇ ਸਜੀਲੇ ਉਪਕਰਣ ਯੇ,
ਯਹ ਨ ਮਾਨੋ ਅਮਰਤਾ ਸੇ ਮਾਂਗਨੇ ਆਏ ਸ਼ਰਣ ਯੇ,
ਸਵਾਤਿ ਕੋ ਖੋਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔ' ਨ ਸੀਪੀ ਕੋ ਪੁਕਾਰਾ,
ਮੇਘ ਸੇ ਮਾਂਗਾ ਨ ਜਲ, ਇਨਕੋ ਨ ਭਾਯਾ ਸਿੰਧੁ ਖਾਰਾ !
ਸ਼ੁਭ੍ਰ ਮਾਨਸ ਸੇ ਛਲਕ ਆਏ ਤਰਲ ਯੇ ਜਵਾਲ ਮੋਤੀ,
ਪ੍ਰਾਣ ਕੀ ਨਿਧਿਯਾਂ ਅਮੋਲਕ ਬੇਚਨੇ ਕਾ ਧਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਅਸ਼ਰੂ ਯਹ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਯਹ ਵਯਥਾ ਚੰਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ !

ਨਮਨ ਸਾਗਰ ਕੋ ਨਮਨ ਵਿਸ਼ਪਾਨ ਕੀ ਉੱਜਵਲ ਕਥਾ ਕੋ
ਦੇਵ-ਦਾਨਵ ਪਰ ਨਹੀਂ ਸਮਝੇ ਕਭੀ ਮਾਨਵ ਪ੍ਰਥਾ ਕੋ,
ਕਬ ਕਹਾ ਇਸਨੇ ਕਿ ਇਸਕਾ ਗਰਲ ਕੋਈ ਅਨਯ ਪੀ ਲੇ,
ਅਨਯ ਕਾ ਵਿਸ਼ ਮਾਂਗ ਕਹਤਾ ਹੇ ਸਵਜਨ ਤੂ ਔਰ ਜੀ ਲੇ ।
ਯਹ ਸਵਯੰ ਜਲਤਾ ਰਹਾ ਦੇਨੇ ਅਥਕ ਆਲੋਕ ਸਬ ਕੋ
ਮਨੁਜ ਕੀ ਛਵਿ ਦੇਖਨੇ ਕੋ ਮ੍ਰਤਯੁ ਕਯਾ ਦਰਪਣ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਅਸ਼ਰੂ ਯਹ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਯਹ ਵਯਥਾ ਚੰਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ !

ਸ਼ੰਖ ਕਬ ਫੂੰਕਾ ਸ਼ਲਭ ਨੇ ਫੂਲ ਝਰ ਜਾਤੇ ਅਬੋਲੇ,
ਮੌਨ ਜਲਤਾ ਦੀਪ , ਧਰਤੀ ਨੇ ਕਭੀ ਕਯਾ ਦਾਨ ਤੋਲੇ?
ਖੋ ਰਹੇ ਉੱਛ‌ਵਾਸ ਭੀ ਕਬ ਮਰਮ ਗਾਥਾ ਖੋਲਤੇ ਹੈਂ,
ਸਾਂਸ ਕੇ ਦੋ ਤਾਰ ਯੇ ਝੰਕਾਰ ਕੇ ਬਿਨ ਬੋਲਤੇ ਹੈਂ,
ਪੜ ਸਭੀ ਪਾਏ ਜਿਸੇ ਵਹ ਵਰਣ-ਅਕਸ਼ਰਹੀਨ ਭਾਸ਼ਾ
ਪ੍ਰਾਣਦਾਨੀ ਕੇ ਲਿਏ ਵਾਣੀ ਯਹਾਂ ਬੰਧਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਅਸ਼ਰੂ ਯਹ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਯਹ ਵਯਥਾ ਚੰਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ !

ਕਿਰਣ ਸੁਖ ਕੀ ਉਤਰਤੀ ਘਿਰਤੀਂ ਨਹੀਂ ਦੁਖ ਕੀ ਘਟਾਏਂ,
ਤਿਮਿਰ ਲਹਰਾਤਾ ਨ ਬਿਖਰੀ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ੋਂ ਕੀ ਛਟਾਏਂ
ਸਮਯ ਠਹਰਾ ਹੈ ਸ਼ਿਲਾ-ਸਾ ਕਸ਼ਣ ਕਹਾਂ ਉਸਮੇਂ ਸਮਾਤੇ,
ਨਿਸ਼ਪਲਕ ਲੋਚਨ ਜਹਾਂ ਸਪਨੇ ਕਭੀ ਆਤੇ ਨ ਜਾਤੇ,
ਵਹ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਸਵਰਗ ਅਬ ਮੇਰੇ ਲਿਏ ਪਰਦੇਸ਼ ਹੀ ਹੈ ।
ਕਯਾ ਵਹਾਂ ਮੇਰਾ ਪਹੁੰਚਨਾ ਆਜ ਨਿਰਵਾਸਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
ਅਸ਼ਰੂ ਯਹ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਯਹ ਵਯਥਾ ਚੰਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ !

ਆਂਸੁਓਂ ਕੇ ਮੌਨ ਮੇਂ ਬੋਲੋ ਤਭੀ ਮਾਨੂੰ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਮੈਂ,
ਖਿਲ ਉਠੇ ਮੁਸਕਾਨ ਮੇਂ ਪਰਿਚਯ, ਤਭੀ ਜਾਨੂੰ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਮੈਂ,
ਸਾਂਸ ਮੇਂ ਆਹਟ ਮਿਲੇ ਤਬ ਆਜ ਪਹਚਾਨੂੰ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਮੈਂ,
ਵੇਦਨਾ ਯਹ ਝੇਲ ਲੋ ਤਬ ਆਜ ਸੱਮਾਨੂੰ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਮੈਂ !
ਆਜ ਮੰਦਿਰ ਕੇ ਮੁਖਰ ਘੜਿਯਾਲ ਘੰਟੋਂ ਮੇਂ ਨ ਬੋਲੋ
ਅਬ ਚੁਨੌਤੀ ਹੈ ਪੁਜਾਰੀ ਮੇਂ ਨਮਨ ਵੰਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਅਸ਼ਰੂ ਯਹ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਯਹ ਵਯਥਾ ਚੰਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ !

ਅਲਿ ਅਬ ਸਪਨੇ ਕੀ ਬਾਤ,
ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ ਵਹ ਮਧੁ ਕਾ ਪ੍ਰਾਤ:!

ਜਬ ਮੁਰਲੀ ਕਾ ਮ੍ਰਦੁ ਪੰਚਮ ਸਵਰ,
ਕਰ ਜਾਤਾ ਮਨ ਪੁਲਕਿਤ ਅਸਥਿਰ,
ਕੰਪਿਤ ਹੋ ਉਠਤਾ ਸੁਖ ਸੇ ਭਰ,
ਨਵ ਲਤਿਕਾ ਸਾ ਗਾਤ!

ਜਬ ਉਨਕੀ ਚਿਤਵਨ ਕਾ ਨਿਰਝਰ,
ਭਰ ਦੇਤਾ ਮਧੁ ਸੇ ਮਾਨਸ-ਸਰ,
ਸਮਿਤ ਸੇ ਝਰਤੀਂ ਕਿਰਣੇਂ ਝਰ ਝਰ,
ਪੀਤੇ ਦ੍ਰਿਗ-ਜਲਜਾਤ!

ਮਿਲਨ-ਇੰਦੁ ਬੁਨਤਾ ਜੀਵਨ ਪਰ,
ਵਿਸਮ੍ਰਤਿ ਕੇ ਤਾਰੋਂ ਸੇ ਚਾਦਰ,
ਵਿਪੁਲ ਕਲਪਨਾਓਂ ਕਾ ਮੰਥਰ,
ਬਹਤਾ ਸੁਰਭਿਤ ਵਾਤ।

ਅਬ ਨੀਰਵ ਮਾਨਸ-ਅਲਿ ਗੁੰਜਨ,
ਕੁਸੁਮਿਤ ਮ੍ਰਦੁ ਭਾਵੋਂ ਕਾ ਸਪੰਦਨ,
ਵਿਰਹ-ਵੇਦਨਾ ਆਈ ਹੈ ਬਨ,
ਤਮ ਤੁਸ਼ਾਰ ਕੀ ਰਾਤ!

ਅਲਿ, ਮੈਂ ਕਣ-ਕਣ ਕੋ ਜਾਨ ਚਲੀ,
ਸਬਕਾ ਕ੍ਰੰਦਨ ਪਹਚਾਨ ਚਲੀ।

ਜੋ ਦ੍ਰਿਗ ਮੇਂ ਹੀਰਕ-ਜਲ ਭਰਤੇ,
ਜੋ ਚਿਤਵਨ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਕਰਤੇ,
ਟੂਟੇ ਸਪਨੋਂ ਕੇ ਮਨਕੋ ਸੇ,
ਜੋ ਸੂਖੇ ਅਧਰੋਂ ਪਰ ਝਰਤੇ।

ਜਿਸ ਮੁਕਤਾਹਲ ਮੇਂ ਮੇਘ ਭਰੇ,
ਜੋ ਤਾਰੋਂ ਕੇ ਤ੍ਰਿਣ ਮੇਂ ਉਤਰੇ,
ਮੈ ਨਭ ਕੇ ਰਜ ਕੇ ਰਸ-ਵਿਸ਼ ਕੇ,
ਆਂਸੂ ਕੇ ਸਬ ਰੰਗ ਜਾਨ ਚਲੀ।

ਜਿਸਕਾ ਮੀਠਾ-ਤੀਖਾ ਦੰਸ਼ ਨ,
ਅੰਗੋਂ ਮੇ ਭਰਤਾ ਸੁਖ-ਸਿਹਰਨ,
ਜੋ ਪਗ ਮੇਂ ਚੁਭਕਰ, ਕਰ ਦੇਤਾ,
ਜਰਜਰ ਮਾਨਸ, ਚਿਰ ਆਹਤ ਮਨ।

ਜੋ ਮ੍ਰਦੁ ਫੂਲੋਂ ਕੇ ਸਪੰਦਨ ਸੇ,
ਜੋ ਪੈਨਾ ਏਕਾਕੀਪਨ ਸੇ,
ਮੈ ਉਪਵਨ ਨਿਰਜਨ ਪਥ ਕੇ ਹਰ,
ਕੰਟਕ ਕਾ ਮ੍ਰਦੁ ਮਨ ਜਾਨ ਚਲੀ।
ਗਤਿ ਕਾ ਦੇ ਚਿਰ ਵਰਦਾਨ ਚਲੀ,

ਜੋ ਜਲ ਮੇਂ ਵਿਦਯੁਤ-ਪਯਾਸ ਭਰਾ,
ਜੋ ਆਤਪ ਮੇ ਜਲ-ਜਲ ਨਿਖਰਾ,
ਜੋ ਝਰਤੇ ਫੂਲੋਂ ਪਰ ਦੇਤਾ,
ਨਿਜ ਚੰਦਨ-ਸੀ ਮਮਤਾ ਬਿਖਰਾ।

ਜੋ ਆਂਸੂ ਮੇਂ ਧੁਲ-ਧੁਲ ਉਜਲਾ,
ਜੋ ਨਿਸ਼ਠੁਰ ਚਰਣੋਂ ਕਾ ਕੁਚਲਾ,
ਮੈਂ ਮਰੁ ਉਰਵਰ ਮੇਂ ਕਸਕ ਭਰੇ,
ਅਣੁ-ਅਣੁ ਕਾ ਕੰਪਨ ਜਾਨ ਚਲੀ,
ਪ੍ਰਤਿ ਪਗ ਕੋ ਕਰ ਲਯਵਾਨ ਚਲੀ।

ਨਭ ਮੇਰਾ ਸਪਨਾ ਸਵਰਣ ਰਜਤ,
ਜਗ ਸੰਗੀ ਅਪਨਾ ਚਿਰ ਵਿਸਮਿਤ,
ਯਹ ਸ਼ੂਲ-ਫੂਲ ਕਰ ਚਿਰ ਨੂਤਨ,
ਪਥ, ਮੇਰੀ ਸਾਧੋਂ ਸੇ ਨਿਰਮਿਤ।

ਇਨ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਰਸ ਸੇ ਗੀਲੀ,
ਰਜ ਭੀ ਹੈ ਦਿਲ ਸੇ ਗਰਵੀਲੀ,
ਮੈਂ ਸੁਖ ਸੇ ਚੰਚਲ ਦੁਖ-ਬੋਝਿਲ,
ਕਸ਼ਣ-ਕਸ਼ਣ ਕਾ ਜੀਵਨ ਜਾਨ ਚਲੀ,
ਮਿਟਨੇ ਕੋ ਕਰ ਨਿਰਮਾਣ ਚਲੀ!

ਉਰ ਤਿਮਿਰਮਯ ਘਰ ਤਿਮਿਰਮਯ,
ਚਲ ਸਜਨੀ ਦੀਪਕ ਬਾਰ ਲੇ!

ਰਾਹ ਮੇਂ ਰੋ ਰੋ ਗਯੇ ਹੈਂ,
ਰਾਤ ਔਰ ਵਿਹਾਨ ਤੇਰੇ,
ਕਾਂਚ ਸੇ ਟੂਟੇ ਪੜੇ ਯਹ,
ਸਵਪਨ, ਭੂਲੇਂ, ਮਾਨ ਤੇਰੇ;
ਫੂਲਪ੍ਰਿਯ ਪਥ ਸ਼ੂਲਮਯ,
ਪਲਕੇਂ ਬਿਛਾ ਸੁਕੁਮਾਰ ਲੇ!

ਤ੍ਰਿਸ਼ਤ ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਘਿਰ ਘਨ-
ਬਨ; ਉੜੇ ਜੋ ਸ਼ਵਾਸ ਉਰ ਸੇ;
ਪਲਕ-ਸੀਪੀ ਮੇਂ ਹੁਏ ਮੁਕਤਾ
ਸੁਕੋਮਲ ਔਰ ਬਰਸੇ;
ਮਿਟ ਰਹੇ ਨਿਤ ਧੂਲਿ ਮੇਂ
ਤੂ ਗੂੰਥ ਇਨਕਾ ਹਾਰ ਲੇ !

ਮਿਲਨ ਬੇਲਾ ਮੇਂ ਅਲਸ ਤੂ
ਸੋ ਗਯੀ ਕੁਛ ਜਾਗ ਕਰ ਜਬ,
ਫਿਰ ਗਯਾ ਵਹ, ਸਵਪਨ ਮੇਂ
ਮੁਸਕਾਨ ਅਪਨੀ ਆਂਕ ਕਰ ਤਬ।
ਆ ਰਹੀ ਪ੍ਰਤਿਧਵਨਿ ਵਹੀ ਫਿਰ
ਨੀਂਦ ਕਾ ਉਪਹਾਰ ਲੇ !
ਚਲ ਸਜਨੀ ਦੀਪਕ ਬਾਰ ਲੇ !

ਸ਼ਲਭ ਮੈਂ ਸ਼ਾਪਮਯ ਵਰ ਹੂੰ!
ਕਿਸੀ ਕਾ ਦੀਪ ਨਿਸ਼ਠੁਰ ਹੂੰ!

ਤਾਜ ਹੈ ਜਲਤੀ ਸ਼ਿਖਾ;
ਚਿੰਗਾਰੀਯਾਂ ਸ਼੍ਰੰਗਾਰਮਾਲਾ;
ਜਵਾਲ ਅਕਸ਼ਯ ਕੋਸ਼ ਸੀ;
ਅੰਗਾਰ ਮੇਰੀ ਰੰਗਸ਼ਾਲਾ ;
ਨਾਸ਼ ਮੇਂ ਜੀਵਿਤ ਕਿਸੀ ਕੀ ਸਾਧ ਸੁੰਦਰ ਹੂੰ!

ਨਯਨ ਮੇਂ ਰਹ ਕਿੰਤੁ ਜਲਤੀ
ਪੁਤਲਿਯਾਂ ਅੰਗਾਰ ਹੋਂਗੀ;
ਪ੍ਰਾਣ ਮੇਂ ਕੈਸੇ ਬਸਾਊਂ
ਕਠਿਨ ਅਗਨੀ ਸਮਾਧਿ ਹੋਗੀ;
ਫਿਰ ਕਹਾਂ ਪਾਲੂੰ ਤੁਝੇ ਮੈਂ ਮ੍ਰਤਯੁ-ਮੰਦਿਰ ਹੂੰ!

ਹੋ ਰਹੇ ਝਰ ਕਰ ਦ੍ਰਿਗੋਂ ਸੇ
ਅਗਨਿ-ਕਣ ਭੀ ਕਸ਼ਾਰ ਸ਼ੀਤਲ;
ਪਿਘਲਤੇ ਉਰ ਸੇ ਨਿਕਲ
ਨਿਸ਼ਵਾਸ ਬਨਤੇ ਧੂਮ ਸ਼ਯਾਮਲ;
ਏਕ ਜਵਾਲਾ ਕੇ ਬਿਨਾ ਮੈਂ ਰਾਖ ਕਾ ਘਰ ਹੂੰ!

ਕੌਨ ਆਯਾ ਥਾ ਨ ਜਾਨੇ
ਸਵਪਨ ਮੇਂ ਮੁਝਕੋ ਜਗਾਨੇ;
ਯਾਦ ਮੇਂ ਉਨ ਅੰਗੁਲਿਯੋਂ ਕੇ
ਹੈਂ ਮੁਝੇ ਪਰ ਯੁਗ ਬਿਤਾਨੇ;
ਰਾਤ ਕੇ ਉਰ ਮੇਂ ਦਿਵਸ ਕੀ ਚਾਹ ਕਾ ਸ਼ਰ ਹੂੰ!

ਸ਼ੂਨਯ ਮੇਰਾ ਜਨਮ ਥਾ,
ਅਵਸਾਨ ਹੈ ਮੁਝਕੋ ਸਬੇਰਾ;
ਪ੍ਰਾਣ ਆਕੁਲ ਸੇ ਲਿਏ,
ਸੰਗੀ ਮਿਲਾ ਕੇਵਲ ਅੰਧੇਰਾ;
ਮਿਲਨ ਕਾ ਮਤ ਨਾਮ ਲੇ ਮੈਂ ਵਿਰਹ ਮੇਂ ਚਿਰ ਹੂੰ

ਕਯਾ ਜਲਨੇ ਕੀ ਰੀਤਿ,
ਸ਼ਲਭ ਸਮਝਾ, ਦੀਪਕ ਜਾਨਾ।

ਘੇਰੇ ਹੈਂ ਬੰਦੀ ਦੀਪਕ ਕੋ,
ਜਵਾਲਾ ਕੀ ਬੇਲਾ,
ਦੀਨ ਸ਼ਲਭ ਭੀ ਦੀਪਸ਼ਿਖਾ ਸੇ,
ਸਿਰ ਧੁਨ ਧੁਨ ਖੇਲਾ।

ਇਸਕੋ ਕਸ਼ਣ ਸੰਤਾਪ,
ਭੋਰ ਉਸਕੋ ਭੀ ਬੁਝ ਜਾਨਾ।

ਇਸਕੇ ਝੁਲਸੇ ਪੰਖ ਧੂਮ ਕੀ,
ਉਸਕੇ ਰੇਖ ਰਹੀ,
ਇਸਮੇਂ ਵਹ ਉਨਮਾਦ, ਨ ਉਸਮੇਂ
ਜਵਾਲਾ ਸ਼ੇਸ਼ ਰਹੀ।

ਜਗ ਇਸਕੋ ਚਿਰ ਤ੍ਰਿਪਤ ਕਹੇ,
ਯਾ ਸਮਝੇ ਪਛਤਾਨਾ।

ਪ੍ਰਿਯ ਮੇਰਾ ਚਿਰ ਦੀਪ ਜਿਸੇ ਛੂ,
ਜਲ ਉਠਤਾ ਜੀਵਨ,
ਦੀਪਕ ਕਾ ਆਲੋਕ, ਸ਼ਲਭ
ਕਾ ਭੀ ਇਸਮੇਂ ਕ੍ਰੰਦਨ।

ਯੁਗ ਯੁਗ ਜਲ ਨਿਸ਼ਕੰਪ,
ਇਸੇ ਜਲਨੇ ਕਾ ਵਰ ਪਾਨਾ।

ਧੂਮ ਕਹਾਂ ਵਿਦਯੁਤ ਲਹਰੋਂ ਸੇ,
ਹੈ ਨਿਸ਼ਵਾਸ ਭਰਾ,
ਝੰਝਾ ਕੀ ਕੰਪਨ ਦੇਤੀ,
ਚਿਰ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਕਾ ਪਹਰਾ।

ਜਾਨਾ ਉੱਜਵਲ ਪ੍ਰਾਤ:
ਨ ਯਹ ਕਾਲੀ ਨਿਸ਼ਿ ਪਹਚਾਨਾ।

ਕਯਾ ਪੂਜਨ ਕਯਾ ਅਰਚਨ ਰੇ!

ਉਸ ਅਸੀਮ ਕਾ ਸੁੰਦਰ ਮੰਦਿਰ,
ਮੇਰਾ ਲਘੁਤਮ ਜੀਵਨ ਰੇ,
ਮੇਰੀ ਸ਼ਵਾਸੇਂ ਕਰਤੀ ਰਹਤੀਂ,
ਨਿਤ ਪ੍ਰਿਯ ਕਾ ਅਭਿਨੰਦਨ ਰੇ!

ਪਦ ਰਜ ਕੋ ਧੋਨੇ ਉਮੜੇ,
ਆਤੇ ਲੋਚਨ ਮੇਂ ਜਲ ਕਣ ਰੇ,
ਅਕਸ਼ਤ ਪੁਲਕਿਤ ਰੋਮ ਮਧੁਰ,
ਮੇਰੀ ਪੀੜਾ ਕਾ ਚੰਦਨ ਰੇ!

ਸਨੇਹ ਭਰਾ ਜਲਤਾ ਹੈ ਝਿਲਮਿਲ,
ਮੇਰਾ ਯਹ ਦੀਪਕ ਮਨ ਰੇ,
ਮੇਰੇ ਦ੍ਰਿਗ ਕੇ ਤਾਰਕ ਮੇਂ,
ਨਵ ਉਤਪਲ ਕਾ ਉਨਮੀਲਨ ਰੇ!

ਧੂਪ ਬਨੇ ਉੜਤੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ,
ਪ੍ਰਤਿਪਲ ਮੇਰੇ ਸਪੰਦਨ ਰੇ,
ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਿਯ ਜਪਤੇ ਅਧਰ ਤਾਲ,
ਦੇਤਾ ਪਲਕੋਂ ਕਾ ਨਰਤਨ ਰੇ!

ਕਯੋਂ ਇਨ ਤਾਰੋਂ ਕੋ ਉਲਝਾਤੇ?
ਅਨਜਾਨੇ ਹੀ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਮੇਂ ਕਯੋਂ,
ਆ ਆ ਕਰ ਫਿਰ ਜਾਤੇ?

ਪਲ ਮੇਂ ਰਾਗੋਂ ਕੋ ਝੰਕ੍ਰਿਤ ਕਰ,
ਫਿਰ ਵਿਰਾਗ ਕਾ ਅਸਫੁਟ ਸਵਰ ਭਰ,
ਮੇਰੀ ਲਘੁ ਜੀਵਨ ਵੀਣਾ ਪਰ,
ਕਯਾ ਯਹ ਅਸਫੁਟ ਗਾਤੇ?

ਲਯ ਮੇਂ ਮੇਰਾ ਚਿਰ ਕਰੁਣਾ-ਧਨ,
ਕੰਪਨ ਮੇਂ ਸਪਨੋਂ ਕਾ ਸਪੰਦਨ,
ਗੀਤੋਂ ਮੇਂ ਭਰ ਚਿਰ ਸੁਖ, ਚਿਰ ਦੁਖ,
ਕਣ ਕਣ ਮੇਂ ਬਿਖਰਾਤੇ!

ਮੇਰੇ ਸ਼ੈਸ਼ਵ ਕੇ ਮਧੁ ਮੇਂ ਘੁਲ,
ਮੇਰੇ ਯੌਵਨ ਕੇ ਮਦ ਮੇਂ ਢੁਲ,
ਮੇਰੇ ਆਂਸੂ ਸਮਿਤ ਮੇਂ ਹਿਲ ਮਿਲ,
ਮੇਰੇ ਕਯੋਂ ਨ ਕਹਾਤੇ?

ਕਹਾਂ ਸੇ ਆਏ ਬਾਦਲ ਕਾਲੇ?
ਕਜਰਾਰੇ ਮਤਵਾਲੇ!

ਸ਼ੂਲ ਭਰਾ ਜਗ, ਧੂਲ ਭਰਾ ਨਭ, ਝੁਲਸੀਂ ਦੇਖ ਦਿਸ਼ਾਏਂ ਨਿਸ਼ਪ੍ਰਭ,
ਸਾਗਰ ਮੇਂ ਕਯਾ ਸੋ ਨ ਸਕੇ ਯਹ ਕਰੂਣਾ ਕੇ ਰਖਵਾਲੇ?
ਆਂਸੂ ਕਾ ਤਨ, ਵਿਦਯੁਤ ਕਾ ਮਨ, ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਮੇਂ ਵਰਦਾਨੋਂ ਕਾ ਪ੍ਰਣ,
ਧੀਰ ਪਦੋਂ ਸੇ ਛੋੜ ਚਲੇ ਘਰ, ਦੁਖ-ਪਾਥੇਯ ਸੰਭਾਲੇ!

ਲਾਂਘ ਕਸ਼ਿਤਿਜ ਕੀ ਅੰਤਿਮ ਦਹਲੀ, ਭੇਂਟ ਜਵਾਲ ਕੀ ਬੇਲਾ ਪਹਲੀ,
ਜਲਤੇ ਪਥ ਕੋ ਸਨੇਹ ਪਿਲਾ ਪਗ-ਪਗ ਪਰ ਦੀਪਕ ਬਾਲੇ!
ਗਰਜਨ ਮੇਂ ਮਧੁ-ਲਯ ਭਰ ਬੋਲੇ, ਝੰਝਾ ਪਰ ਨਿਧਿਯਾਂ ਧਰ ਡੋਲੇ,
ਆਂਸੂ ਬਨ ਉਤਰੇ ਤ੍ਰਿਣ-ਕਣ ਮੇਂ ਮੁਸਕਾਨੋਂ ਮੇਂ ਪਾਲੇ!

ਨਾਮੋਂ ਮੇਂ ਬਾਂਧੇ ਸਬ ਸਪਨੇ ਰੂਪੋਂ ਮੇਂ ਭਰ ਸਪੰਦਨ ਅਪਨੇ
ਰੰਗੋ ਕੇ ਤਾਨੇ ਬਾਨੇ ਮੇਂ ਬੀਤੇ ਕਸ਼ਣ ਬੁਨ ਡਾਲੇ
ਵਹ ਜੜਤਾ ਹੀਰੋਂ ਮੇ ਡਾਲੀ ਯਹ ਭਰਤੀ ਮੋਤੀ ਸੇ ਥਾਲੀ
ਨਭ ਕਹਤਾ ਨਯਨੋਂ ਮੇਂ ਬਸ ਰਜ ਬਹਤੀ ਪ੍ਰਾਣ ਸਮਾ ਲੇ!

ਜਬ ਯਹ ਦੀਪ ਥਕੇ ਤਬ ਆਨਾ।
ਯਹ ਚੰਚਲ ਸਪਨੇ ਭੋਲੇ ਹੈਂ,
ਦ੍ਰਿਗ-ਜਲ ਪਰ ਪਾਲੇ ਮੈਨੇ, ਮ੍ਰਿਦੁ
ਪਲਕੋਂ ਪਰ ਤੋਲੇ ਹੈਂ;
ਦੇ ਸੌਰਭ ਕੇ ਪੰਖ ਇਨ੍ਹੇਂ ਸਬ ਨਯਨੋਂ ਮੇ ਪਹੁੰਚਾਨਾ!

ਸਾਧੇਂ ਕਰੁਣਾ-ਅੰਕ ਢਲੀ ਹੈਂ,
ਸਾਂਧਯ ਗਗਨ-ਸੀ ਰੰਗਮਯੀ ਪਰ
ਪਾਵਸ ਕੀ ਸਜਲਾ ਬਦਲੀ ਹਂੈ;
ਵਿਦਯੁਤ ਕੇ ਦੇ ਚਰਣ ਇਨ੍ਹੇਂ ਉਰ-ਉਰ ਕੀ ਰਾਹ ਬਤਾਨਾ!

ਯਹ ਉੜਤੇ ਕਸ਼ਣ ਪੁਲਕ-ਭਰੇ ਹਂੈ,
ਸੁਧਿ ਸੇ ਸੁਰਭਿਤ ਸਨੇਹ-ਧੁਲੇ,
ਜਵਾਲਾ ਕੇ ਚੁੰਬਨ ਸੇ ਨਿਖਰੇ ਹਂੈ;
ਦੇ ਤਾਰੋ ਕੇ ਪ੍ਰਾਣ ਇਨ੍ਹੀ ਸੇ ਸੂਨੇ ਸ਼ਵਾਸ ਬਸਾਨਾ!

ਯਹ ਸਪੰਦਨ ਹੈਂ ਅੰਕ-ਵਯਥਾ ਕੇ
ਚਿਰ ਉੱਜਵਲ ਅਕਸ਼ਰ ਜੀਵਨ ਕੀ
ਬਿਖਰੀ ਵਿਸਮ੍ਰਿਤ ਕਸ਼ਾਰ-ਕਥਾ ਕੇ;
ਕਣ ਕਾ ਚਲ ਇਤਿਹਾਸ ਇਨ੍ਹੀਂ ਸੇ ਲਿਖ-ਲਿਖ ਅਜਰ ਬਨਾਨਾ!

ਲੌ ਨੇ ਵਰਤੀ ਕੋ ਜਾਨਾ ਹੈ
ਵਰਤੀ ਨੇ ਯਹ ਸਨੇਹ, ਸਨੇਹ ਨੇ
ਰਜ ਕਾ ਅੰਚਲ ਪਹਚਾਨਾ ਹੈ;
ਚਿਰ ਬੰਧਨ ਮੇਂ ਬਾਂਧ ਇਨ੍ਹੇਂ ਧੁਲਨੇ ਕਾ ਵਰ ਦੇ ਜਾਨਾ!

ਕਿਨ ਉਪਕਰਣੋਂ ਕਾ ਦੀਪਕ,
ਕਿਸਕਾ ਜਲਤਾ ਹੈ ਤੇਲ?
ਕਿਸਕੀ ਵਰਤੀ, ਕੌਨ ਕਰਤਾ
ਇਸਕਾ ਜਵਾਲਾ ਸੇ ਮੇਲ?

ਸ਼ੂਨਯ ਕਾਲ ਕੇ ਪੁਲਿਨੋਂ ਪਰ-
ਜਾਕਰ ਚੁਪਕੇ ਸੇ ਮੌਨ,
ਇਸੇ ਬਹਾ ਜਾਤਾ ਲਹਰੋਂ ਮੇਂ
ਵਹ ਰਹਸਯਮਯ ਕੌਨ?

ਕੁਹਰੇ ਸਾ ਧੁੰਧਲਾ ਭਵਿਸ਼ਯ ਹੈ,
ਹੈ ਅਤੀਤ ਤਮ ਘੋਰ ;
ਕੌਨ ਬਤਾ ਦੇਗਾ ਜਾਤਾ ਯਹ
ਕਿਸ ਅਸੀਮ ਕੀ ਓਰ?

ਪਾਵਸ ਕੀ ਨਿਸ਼ਿ ਮੇਂ ਜੁਗਨੂ ਕਾ-
ਜਯੋਂ ਆਲੋਕ-ਪ੍ਰਸਾਰ।
ਇਸ ਆਭਾ ਮੇਂ ਲਗਤਾ ਤਮ ਕਾ
ਔਰ ਗਹਨ ਵਿਸਤਾਰ।

ਇਨ ਉੱਤਾਲ ਤਰੰਗੋਂ ਪਰ ਸਹ-
ਝੰਝਾ ਕੇ ਆਘਾਤ,
ਜਲਨਾ ਹੀ ਰਹਸਯ ਹੈ ਬੁਝਨਾ-
ਹੈ ਨੈਸਰਗਿਕ ਬਾਤ !

ਮੂਕ ਕਰ ਕੇ ਮਾਨਸ ਕਾ ਤਾਪ
ਸੁਲਾਕਰ ਵਹ ਸਾਰਾ ਉਨਮਾਦ,
ਜਲਾਨਾ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਕੋ ਚੁਪਚਾਪ
ਛਿਪਾਯੇ ਰੋਤਾ ਅੰਤਰਨਾਦ ;
ਕਹਾਂ ਸੀਖੀ ਯਹ ਅਦਭੁਤ ਪ੍ਰੀਤਿ?
ਮੁਗਧ ਹੇ ਮੇਰੇ ਛੋਟੇ ਦੀਪ !

ਚੁਰਾਯਾ ਅੰਤਸਥਲ ਮੇਂ ਭੇਦ
ਨਹੀਂ ਤੁਮਕੋ ਵਾਣੀ ਕੀ ਚਾਹ,
ਭਸਮ ਹੋਤੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਪ੍ਰਾਣ
ਨਹੀਂ ਮੁਖ ਪਰ ਆਤੀ ਹੈ ਆਹ ;
ਮੌਨ ਮੇਂ ਸੋਤਾ ਹੈ ਸੰਗੀਤ-
ਲਜੀਲੇ ਮੇਰੇ ਛੋਟੇ ਦੀਪ !

ਕਸ਼ਾਰ ਹੋਤਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਗਾਤ
ਵੇਦਨਾਓਂ ਕਾ ਹੋਤਾ ਅੰਤ,
ਕਿੰਤੁ ਕਰਤੇ ਰਹਤੇ ਹੋ ਮੌਨ
ਪ੍ਰਤੀਕਸ਼ਾ ਕਾ ਆਲੋਕਿਤ ਪੰਥ ;
ਸਿਖਾ ਦੋ ਨਾ ਨੇਹੀ ਕੀ ਰੀਤਿ-
ਅਨੋਖੇ ਮੇਰੇ ਨੇਹੀ ਦੀਪ !

ਪੜੀ ਹੈ ਪੀੜਾ ਸੰਗਿਆਹੀਨ
ਸਾਧਨਾ ਮੇਂ ਡੂਬਾ ਉਦਗਾਰ,
ਜਵਾਲ ਮੇਂ ਬੈਠਾ ਹੋ ਨਿਸਤਬਧ
ਸਵਰਣ ਬਨਤਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਪਯਾਰ ;
ਚਿਤਾ ਹੈ ਤੇਰੀ ਪਯਾਰੀ ਮੀਤ-
ਵਿਯੋਗੀ ਮੇਰੇ ਬੁਝਤੇ ਦੀਪ ?

ਅਨੋਖੇ ਸੇ ਨੇਹੀ ਕੇ ਤਯਾਗ
ਨਿਰਾਲੇ ਪੀੜਾ ਕੇ ਸੰਸਾਰ
ਕਹਾਂ ਹੋਤੇ ਹੋ ਅੰਤਰਧਯਾਨ
ਲੁਟਾ ਅਪਨਾ ਸੋਨੇ ਸਾ ਪਯਾਰ
ਕਭੀ ਆਏਗਾ ਧਯਾਨ ਅਤੀਤ
ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਕਯਾ ਨਿਰਮਾਣੋਨਮੁਖ ਦੀਪ

ਪੁਜਾਰੀ ਦੀਪ ਕਹੀਂ ਸੋਤਾ ਹੈ!

ਜੋ ਦ੍ਰਿਗ ਦਾਨੋਂ ਕੇ ਆਭਾਰੀ
ਉਰ ਵਰਦਾਨੋਂ ਕੇ ਵਯਾਪਾਰੀ
ਜਿਨ ਅਧਰੋਂ ਪਰ ਕਾਂਪ ਰਹੀ ਹੈ
ਅਨਮਾਂਗੀ ਭਿਕਸ਼ਾਏਂ ਸਾਰੀ
ਵੇ ਥਕਤੇ, ਹਰ ਸਾਂਸ ਸੌਂਪ ਦੇਨੇ ਕੋ ਯਹ ਰੋਤਾ ਹੈ।

ਕੁਮ੍ਹਲਾ ਚਲੇ ਪ੍ਰਸੂਨ ਸੁਹਾਸੀ
ਧੂਪ ਰਹੀ ਪਾਸ਼ਾਣ ਸਮਾ-ਸੀ
ਝਰਾ ਧੂਲ ਸਾ ਚੰਦਨ ਛਾਈ
ਨਿਰਮਾਲਯੋਂ ਮੇਂ ਦੀਨ ਉਦਾਸੀ
ਮੁਸਕਾਨੇ ਬਨ ਲੌਟ ਰਹੇ ਯਹ ਜਿਤਨੇ ਪਲ ਖੋਤਾ ਹੈ।

ਇਸ ਚਿਤਵਨ ਕੀ ਅਮਿਟ ਨਿਸ਼ਾਨੀ
ਅੰਗਾਰੇ ਕਾ ਪਾਰਸ ਪਾਨੀ
ਇਸਕੋ ਛੂਕਰ ਲੌਹ ਤਿਮਿਰ
ਲਿਖਨੇ ਲਗਤਾ ਹੈ ਸਵਰਣ ਕਹਾਨੀ
ਕਿਰਣੋਂ ਕੇ ਅੰਕੁਰ ਬਨਤੇ ਯਹ ਜੋ ਸਪਨੇ ਬੋਤਾ ਹੈ।

ਗਰਜਨ ਕੇ ਸ਼ੰਖੋਂ ਸੇ ਹੋ ਕੇ
ਆਨੇ ਦੋ ਝੰਝਾ ਕੇ ਝੋਂਕੇ
ਖੋਲੋ ਰੁੱਧ ਝਰੋਖੇ, ਮੰਦਿਰ ਕੇ
ਨ ਰਹੋ ਦਵਾਰੋਂ ਕੋ ਰੋਕੇ
ਹਰ ਝੋਂਕੇ ਪਰ ਪ੍ਰਣਤ, ਇਸ਼ਟ ਕੇ ਧੂਮਿਲ ਪਗ ਧੋਤਾ ਹੈ।

ਲਯ ਛੰਦੋਂ ਮੇਂ ਜਗ ਬੰਧ ਜਾਤਾ
ਸਿਤ ਘਨ ਵਿਹਗ ਪੰਖ ਫੈਲਾਤਾ
ਵਿਦਰੁਮ ਕੇ ਰਥ ਪਰ ਆਤਾ ਦਿਨ
ਜਬ ਮੋਤੀ ਕੀ ਰੇਣੁ ਉੜਾਤਾ
ਉਸਕੀ ਸਿਮਤ ਕਾ ਆਦਿ, ਅੰਤ ਇਸਕੇ ਪਥ ਕਾ ਹੋਤਾ ਹੈ।

ਨੀਲਮ ਕੀ ਨਿੱਸੀਮ ਪਟੀ ਪਰ,
ਤਾਰੋਂ ਕੇ ਬਿਖਰੇ ਸਿਤ ਅਕਸ਼ਰ,
ਤਮ ਆਤਾ ਹੈ ਪਾਤੀ ਮੇਂ,
ਪ੍ਰਿਯ ਕਾ ਆਮੰਤ੍ਰਣ ਸਨੇਹ ਪਗਾ ਲੇ !

ਕੁਮਕੁਮ ਸੇ ਸੀਮਾਂਤ ਸਜੀਲਾ,
ਕੇਸ਼ਰ ਕਾ ਆਲੇਪਨ ਪੀਲਾ,
ਕਿਰਣੋਂ ਕੀ ਅੰਜਨ-ਰੇਖਾ
ਫੀਕੇ ਨਯਨੋਂ ਮੇਂ ਆਜ ਲਗਾ ਲੇ !

ਇਸਮੇਂ ਭੂ ਕੇ ਰਾਗ ਘੁਲੇ ਹੈਂ,
ਮੂਕ ਗਗਨ ਕੇ ਅਸ਼ਰੂ ਘੁਲੇ ਹੈਂ,
ਰਜ ਕੇ ਰੰਗੋਂ ਮੇਂ ਅਪਨਾ ਤੂ
ਝੀਨਾ ਸੁਰਭਿ-ਦੁਕੂਲ ਰੰਗਾ ਲੇ !

ਅਬ ਅਸੀਮ ਮੇਂ ਪੰਖ ਰੁਕ ਚਲੇ,
ਅਬ ਸੀਮਾ ਮੇਂ ਚਰਣ ਥਕ ਚਲੇ,
ਤੂ ਨਿਸ਼ਵਾਸ ਭੇਜ ਇਨਕੇ ਹਿਤ
ਦਿਨ ਕਾ ਅੰਤਿਮ ਹਾਸ ਮੰਗਾ ਲੇ !

ਕਿਰਣ ਨਾਲ ਪਰ ਘਨ ਕੇ ਸ਼ਤਦਲ,
ਕਲਰਵ-ਲਹਰ ਵਿਹਗ ਬੁਦ-ਬੁਦ ਚਲ,
ਕਸ਼ਿਤਿਜ-ਸਿੰਧੁ ਕੋ ਚਲੀ ਚਪਲ
ਆਭਾ-ਸਰਿ ਅਪਨਾ ਉਰ ਉਮਗਾ, ਲੇ !

ਕਣ-ਕਣ ਦੀਪਕ ਤ੍ਰਿਣ-ਤ੍ਰਿਣ ਬਾਤੀ,
ਹੰਸ ਚਿਤਵਨ ਕਾ ਸਨੇਹ ਪਿਲਾਤੀ,
ਪਲ-ਪਲ ਕੀ ਝਿਲਮਿਲ ਲੌ ਮੇਂ,
ਸਪਨੋਂ ਕੇ ਅੰਕੁਰ ਆਜ ਉਗਾ ਲੇ !

ਗੋਧੂਲੀ ਅਬ ਦੀਪ ਜਗਾ ਲੇ !

ਦੀਪ ਤੇਰਾ ਦਾਮਿਨੀ
ਚਪਲ ਚਿਤਵਨ ਤਾਲ ਪਰ ਬੁਝ ਬੁਝ ਜਲਾ ਰੀ ਮਾਨਿਨੀ।

ਗੰਧਵਾਹੀ ਗਹਨ ਕੁੰਤਲ
ਤੂਲ ਸੇ ਮ੍ਰਿਦੁ ਧੂਮ ਸ਼ਯਾਮਲ
ਘੁਲ ਰਹੀ ਇਸਮੇਂ ਅਮਾ ਲੇ ਆਜ ਪਾਵਸ ਯਾਮਿਨੀ।

ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ੀ ਚੀਰ ਹਿਲ ਹਿਲ
ਛਾਂਹ ਸਾ ਮਿਲ ਧੂਪ ਸਾ ਖਿਲ
ਪੁਲਕ ਸੇ ਭਰ ਭਰ ਚਲਾ ਨਭ ਕੀ ਸਮਾਧਿ ਵਿਰਾਗਿਨੀ।

ਕਰ ਗਈ ਜਬ ਦ੍ਰਸ਼ਟੀ ਉਨਮਨ
ਤਰਲ ਸੋਨੇ ਮੇਂ ਘੁਲਾ ਕਣ
ਛੂ ਗਈ ਕਸ਼ਣ-ਭਰ ਧਰਾ-ਨਭ ਸਜਲ ਦੀਪਕ ਰਾਗਿਨੀ।

ਤੋਲਤੇ ਕੁਰਬਕ ਸਲਿਲ-ਘਨ
ਕੰਟਕਿਤ ਹੈ ਨੀਪ ਕਾ ਤਨ
ਉੜ ਚਲੀ ਬਕ ਪਾਂਤ ਤੇਰੀ ਚਰਣ-ਧਵਨਿ-ਅਨੁਸਾਰਿਣੀ।

ਕਰ ਨ ਤੂ ਮੰਜੀਰ ਕਾ ਸਵਨ
ਅਲਸ ਪਗ ਧਰ ਸੰਭਲ ਗਿਨ ਗਿਨ
ਹੈ ਅਭੀ ਝਪਕੀ ਸਜਨਿ ਸੁਧਿ ਵਿਕਲ ਕ੍ਰੰਦਨਕਾਰਿਣੀ।

ਮੋਮ-ਸਾ ਤਨ ਘੁਲ ਚੁਕਾ ਅਬ ਦੀਪ-ਸਾ ਮਨ ਜਲ ਚੁਕਾ ਹੈ

ਵਿਰਹ ਕੇ ਰੰਗੀਨ ਕਸ਼ਣ ਲੇ
ਅਸ਼ਰੂ ਕੇ ਕੁਛ ਸ਼ੇਸ਼ ਕਣ ਲੇ,
ਵਰੁਨਿਯੋਂ ਮੇਂ ਉਲਝ ਬਿਖਰੇ ਸਵਪਨ ਕੇ ਸੂਖੇ ਸੁਮਨ ਲੇ
ਖੋਜਨੇ ਫਿਰ ਸ਼ਿਥਿਲ ਪਗ
ਨਿਸ਼ਵਾਸ-ਦੂਤ ਨਿਕਲ ਚੁਕਾ ਹੈ !

ਚਲ ਪਲਕ ਹੈਂ ਨਿਰਨਿਮੇਸ਼ੀ,
ਕਲਪ ਪਲ ਸਬ ਤਿਮਿਰਵੇਸ਼ੀ,
ਆਜ ਸਪੰਦਨ ਭੀ ਹੁਈ ਉਰ ਕੇ ਲਿਏ ਅਗਿਆਤਦੇਸ਼ੀ !
ਚੇਤਨਾ ਕਾ ਸਵਰਣ, ਜਲਤੀ
ਵੇਦਨਾ ਮੇਂ ਗਲ ਚੁਕਾ ਹੈ !

ਝਰ ਚੁਕੇ ਤਾਰਕ-ਕੁਸੁਮ ਜਬ,
ਰਸ਼ਮੀਯੋਂ ਕੇ ਰਜਤ-ਪੱਲਵ,
ਸੰਧਿ ਮੇਂ ਆਲੋਕ-ਤਮ ਕੀ ਕਯਾ ਨਹੀਂ ਨਭ ਜਾਨਤਾ ਤਬ,
ਪਾਰ ਸੇ ਅਗਿਆਤ ਵਾਸੰਤੀ,
ਦਿਵਸ-ਰਥ ਚਲ ਚੁਕਾ ਹੈ।

ਖੋਲ ਕਰ ਜੋ ਦੀਪ ਕੇ ਦ੍ਰਿਗ,
ਕਹ ਗਯਾ "ਤਮ ਮੇਂ ਬੜ੍ਹਾ ਪਗ"
ਦੇਖ ਸ਼੍ਰਮ-ਧੂਮਿਲ ਉਸੇ ਕਰਤੇ ਨਿਸ਼ਾ ਕੀ ਸਾਂਸ ਜਗਮਗ
ਕਯਾ ਨ ਆ ਕਹਤਾ ਵਹੀ,
"ਸੋ, ਯਾਮ ਅੰਤਿਮ ਢਲ ਚੁਕਾ ਹੈ"!

ਅੰਤਹੀਨ ਵਿਭਾਵਰੀ ਹੈ,
ਪਾਸ ਅੰਗਾਰਕ-ਤਰੀ ਹੈ,
ਤਿਮਿਰ ਕੀ ਤਟਿਨੀ ਕਸ਼ਿਤਿਜ ਕੀ ਕੂਲਰੇਖ ਡੁਬਾ ਭਰੀ ਹੈ
ਸ਼ਿਥਿਲ ਕਰ ਸੇ ਸੁਭਗ ਸੁਧਿ-
ਪਤਵਾਰ ਆਜ ਬਿਛਲ ਚੁਕਾ ਹੈ !

ਅਬ ਕਹੋ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਯਾ ?
ਔਰ ਜਵਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈ ਕਯਾ?
ਅਗਨੀ-ਪਥ ਕੇ ਪਾਰ ਚੰਦਨ-ਚਾਂਦਨੀ ਕਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਯਾ
ਏਕ ਇੰਗਿਤ ਕੇ ਲਿਏ
ਸ਼ਤ ਬਾਰ ਪ੍ਰਾਣ ਮਚਲ ਚੁਕਾ ਹੈ !

ਦੀਪਕ ਅਬ ਰਜਨੀ ਜਾਤੀ ਰੇ

ਜਿਨਕੇ ਪਾਸ਼ਾਣੀ ਸ਼ਾਪੋਂ ਕੇ
ਤੂਨੇ ਜਲ ਜਲ ਬੰਧ ਗਲਾਏ
ਰੰਗੋਂ ਕੀ ਮੂਠੇਂ ਤਾਰੋਂ ਕੇ
ਖੀਲ ਵਾਰਤੀ ਆਜ ਦਿਸ਼ਾਏਂ
ਤੇਰੀ ਖੋਈ ਸਾਂਸ ਵਿਭਾ ਬਨ
ਭੂ ਸੇ ਨਭ ਤਕ ਲਹਰਾਤੀ ਰੇ
ਦੀਪਕ ਅਬ ਰਜਨੀ ਜਾਤੀ ਰੇ

ਲੌ ਕੀ ਕੋਮਲ ਦੀਪਤ ਅਨੀ ਸੇ
ਤਮ ਕੀ ਏਕ ਅਰੂਪ ਸ਼ਿਲਾ ਪਰ
ਤੂ ਨੇ ਦਿਨ ਕੇ ਰੂਪ ਗੜ੍ਹੇ ਸ਼ਤ
ਜਵਾਲਾ ਕੀ ਰੇਖਾ ਅੰਕਿਤ ਕਰ
ਅਪਨੀ ਕ੍ਰਿਤਿ ਮੇਂ ਆਜ
ਅਮਰਤਾ ਪਾਨੇ ਕੀ ਬੇਲਾ ਆਤੀ ਰੇ
ਦੀਪਕ ਅਬ ਰਜਨੀ ਜਾਤੀ ਰੇ

ਧਰਤੀ ਨੇ ਹਰ ਕਣ ਸੌਂਪਾ
ਉੱਛਵਾਸ ਸ਼ੂਨਯ ਵਿਸਤਾਰ ਗਗਨ ਮੇਂ
ਨਯਾਸ ਰਹੇ ਆਕਾਰ ਧਰੋਹਰ
ਸਪੰਦਨ ਕੀ ਸੌਂਪੀ ਜੀਵਨ ਰੇ
ਅੰਗਾਰੋਂ ਕੇ ਤੀਰਥ ਸਵਰਣ ਕਰ
ਲੌਟਾ ਦੇ ਸਬਕੀ ਥਾਤੀ ਰੇ
ਦੀਪਕ ਅਬ ਰਜਨੀ ਜਾਤੀ ਰੇ

ਸਜਲ ਹੈ ਕਿਤਨਾ ਸਵੇਰਾ

ਗਹਨ ਤਮ ਮੇਂ ਜੋ ਕਥਾ ਇਸਕੀ ਨ ਭੂਲਾ
ਅਸ਼ਰੂ ਉਸ ਨਭ ਕੇ, ਚੜ੍ਹਾ ਸ਼ਿਰ ਫੂਲ ਫੂਲਾ
ਝੂਮ-ਝੁਕ-ਝੁਕ ਕਹ ਰਹਾ ਹਰ ਸ਼ਵਾਸ ਤੇਰਾ

ਰਾਖ ਸੇ ਅੰਗਾਰ ਤਾਰੇ ਝਰ ਚਲੇ ਹੈਂ
ਧੂਪ ਬੰਦੀ ਰੰਗ ਕੇ ਨਿਰਝਰ ਖੁਲੇ ਹੈਂ
ਖੋਲਤਾ ਹੈ ਪੰਖ ਰੂਪੋਂ ਮੇਂ ਅੰਧੇਰਾ

ਕਲਪਨਾ ਨਿਜ ਦੇਖਕਰ ਸਾਕਾਰ ਹੋਤੇ
ਔਰ ਉਸਮੇਂ ਪ੍ਰਾਣ ਕਾ ਸੰਚਾਰ ਹੋਤੇ
ਸੋ ਗਯਾ ਰਖ ਤੂਲਿਕਾ ਦੀਪਕ ਚਿਤੇਰਾ

ਅਲਸ ਪਲਕੋਂ ਸੇ ਪਤਾ ਅਪਨਾ ਮਿਟਾਕਰ
ਮ੍ਰਿਦੁਲ ਤਿਨਕੋਂ ਮੇਂ ਵਯਥਾ ਅਪਨੀ ਛਿਪਾਕਰ
ਨਯਨ ਛੋੜੇ ਸਵਪਨ ਨੇ ਖਗ ਨੇ ਬਸੇਰਾ

ਲੇ ਉਸ਼ਾ ਨੇ ਕਿਰਣ ਅਕਸ਼ਤ ਹਾਸ ਰੋਲੀ
ਰਾਤ ਅੰਕੋਂ ਸੇ ਪਰਾਜਯ ਰਾਖ ਧੋ ਲੀ
ਰਾਗ ਨੇ ਫਿਰ ਸਾਂਸ ਕਾ ਸੰਸਾਰ ਘੇਰਾ

ਸਬ ਬੁਝੇ ਦੀਪਕ ਜਲਾ ਲੂੰ
ਘਿਰ ਰਹਾ ਤਮ ਆਜ ਦੀਪਕ ਰਾਗਿਨੀ ਜਗਾ ਲੂੰ

ਕਸ਼ਿਤਿਜ ਕਾਰਾ ਤੋੜਕਰ ਅਬ
ਗਾ ਉਠੀ ਉਨਮਤ ਆਂਧੀ,
ਅਬ ਘਟਾਓਂ ਮੇਂ ਨ ਰੁਕਤੀ
ਲਾਸ ਤਨਮਯ ਤੜਿਤ ਬਾਂਧੀ,
ਧੂਲ ਕੀ ਇਸ ਵੀਣਾ ਪਰ ਮੈਂ ਤਾਰ ਹਰ ਤ੍ਰਿਣ ਕਾ ਮਿਲਾ ਲੂੰ!

ਭੀਤ ਤਾਰਕ ਮੂੰਦਤੇ ਦ੍ਰਿਗ
ਭਾਂਤ ਮਾਰੁਤ ਪਥ ਨ ਪਾਤਾ,
ਛੋੜ ਉਲਕਾ ਅੰਕ ਨਭ ਮੇਂ
ਧਵੰਸ ਆਤਾ ਹਰਹਰਾਤਾ
ਉਂਗਲਿਯੋਂ ਕੀ ਓਟ ਮੇਂ ਸੁਕੁਮਾਰ ਸਬ ਸਪਨੇ ਬਚਾ ਲੂੰ!

ਲਯ ਬਨੀ ਮ੍ਰਿਦੁ ਵਰਿਤਕਾ
ਹਰ ਸਵਰ ਬਨਾ ਬਨ ਲੌ ਸਜੀਲੀ,
ਫੈਲਤੀ ਆਲੋਕ ਸੀ
ਝੰਕਾਰ ਮੇਰੀ ਸਨੇਹ ਗੀਲੀ
ਇਸ ਮਰਣ ਕੇ ਪਰਵ ਕੋ ਮੈਂ ਆਜ ਦੀਵਾਲੀ ਬਨਾ ਲੂੰ!

ਦੇਖਕਰ ਕੋਮਲ ਵਯਥਾ ਕੋ
ਆਂਸੁਓਂ ਕੇ ਸਜਲ ਰਥ ਮੇਂ,
ਮੋਮ ਸੀ ਸਾਧੇਂ ਬਿਛਾ ਦੀਂ
ਥੀਂ ਇਸੀ ਅੰਗਾਰ ਪਥ ਮੇਂ
ਸਵਰਣ ਹੈਂ ਵੇ ਮਤ ਕਹੋ ਅਬ ਕਸ਼ਾਰ ਮੇਂ ਉਨਕੋ ਸੁਲਾ ਲੂੰ!

ਅਬ ਤਰੀ ਪਤਵਾਰ ਲਾਕਰ
ਤੁਮ ਦਿਖਾ ਮਤ ਪਾਰ ਦੇਨਾ,
ਆਜ ਗਰਜਨ ਮੇਂ ਮੁਝੇ ਬਸ
ਏਕ ਬਾਰ ਪੁਕਾਰ ਲੇਨਾ
ਜਵਾਰ ਕੀ ਤਰਿਣੀ ਬਨਾ ਮੈਂ ਇਸ ਪ੍ਰਲਯ ਕੋ ਪਾਰ ਪਾ ਲੂੰ!
ਆਜ ਦੀਪਕ ਰਾਗ ਗਾ ਲੂੰ!

ਯਹ ਮੰਦਿਰ ਕਾ ਦੀਪ ਇਸੇ ਨੀਰਵ ਜਲਨੇ ਦੋ!

ਰਜਤ ਸ਼ੰਖ-ਘੜਿਯਾਲ, ਸਵਰਣ ਵੰਸ਼ੀ, ਵੀਣਾ ਸਵਰ,
ਗਯੇ ਆਰਤੀ ਬੇਲਾ ਕੋ ਸ਼ਤ-ਸ਼ਤ ਲਯ ਸੇ ਭਰ;
ਜਬ ਥਾ ਕਲ-ਕੰਠੋਂ ਕਾ ਮੇਲਾ
ਵਿਹੰਸੇ ਉਪਲ-ਤਿਮਿਰ ਥਾ ਖੇਲਾ
ਅਬ ਮੰਦਿਰ ਮੇਂ ਇਸ਼ਟ ਅਕੇਲਾ;
ਇਸੇ ਅਜਿਰ ਕਾ ਸ਼ੂਨਯ ਗਲਾਨੇ ਕੋ ਗਲਨੇ ਦੋ!

ਚਰਣੋਂ ਸੇ ਚਿਨ੍ਹਿਤ ਅਲਿੰਦ ਕੀ ਭੂਮਿ ਸੁਨਹਲੀ,
ਪ੍ਰਣਤ ਸ਼ਿਰੋਂ ਕੋ ਅੰਕ ਲਿਯੇ ਚੰਦਨ ਕੀ ਦਹਲੀ,
ਝਰੇ ਸੁਮਨ ਬਿਖਰੇ ਅਕਸ਼ਤ ਸਿਤ
ਧੂਪ-ਅਰਘਯ ਨੈਵੇਦਯ ਅਪਰਿਮਿਤ
ਤਮ ਮੇਂ ਸਬ ਹੋਂਗੇ ਅੰਤਰ੍ਹਿਤ;
ਸਬਕੀ ਅਰਿਚਤ ਕਥਾ ਇਸੀ ਲੌ ਮੇਂ ਪਲਨੇ ਦੋ!

ਪਲ ਕੇ ਮਨਕੇ ਫੇਰ ਪੁਜਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵ ਸੋ ਗਯਾ,
ਪ੍ਰਤਿਧਵਨਿ ਕਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪ੍ਰਸਤਰੋਂ ਕੇ ਬੀਚ ਸੋ ਗਯਾ;
ਸਾਂਸੋ ਕੀ ਸਮਾਧਿ ਕਾ ਜੀਵਨ
ਮਸਿ-ਸਾਗਰ ਕਾ ਪੰਥ ਗਯਾ ਵਨ;
ਰੁਕਾ ਮੁਖਰ ਕਣ-ਕਣ ਕਾ ਸਪੰਦਨ।
ਇਸ ਜਵਾਲਾ ਮੇਂ ਪ੍ਰਾਣ-ਰੂਪ ਫਿਰ ਸੇ ਢਲਨੇ ਦੋ!

ਝੰਝਾ ਹੈ ਦਿਗਭ੍ਰਾਂਤ ਰਾਤ ਕੀ ਮੂਰਛਾ ਗਹਰੀ,
ਆਜ ਪੁਜਾਰੀ ਬਨੇ, ਜਯੋਤਿ ਕਾ ਯਹ ਲਘੁ ਪ੍ਰਹਰੀ;
ਜਬ ਤਕ ਲੌਟੇ ਦਿਨ ਕੀ ਹਲਚਲ,
ਤਬ ਕਰ ਯਹ ਜਾਗੇਗਾ ਪ੍ਰਤਿਪਲ
ਰੇਖਾਓਂ ਮੇਂ ਭਰ ਆਭਾ ਜਲ;
ਦੂਤ ਸਾੰਝ ਕਾ ਇਸੇ ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਤਕ ਚਲਨੇ ਦੋ!

ਇਸ ਏਕ ਬੂੰਦ ਆਂਸੂ ਮੇਂ
ਚਾਹੇ ਸਾਮ੍ਰਾਜਯ ਬਹਾ ਦੋ
ਵਰਦਾਨੋਂ ਕੀ ਵਰਸ਼ਾ ਸੇ
ਯਹ ਸੂਨਾਪਨ ਬਿਖਰਾ ਦੋ

ਇੱਛਾਓਂ ਕੀ ਕੰਪਨ ਸੇ
ਸੋਤਾ ਏਕਾਂਤ ਜਗਾ ਦੋ,
ਆਸ਼ਾ ਕੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਪਰ
ਮੇਰਾ ਨੈਰਾਸ਼ਯ ਲੁਟਾ ਦੋ ।

ਚਾਹੇ ਜਰਜਰ ਤਾਰੋਂ ਮੇਂ
ਅਪਨਾ ਮਾਨਸ ਉਲਝਾ ਦੋ,
ਇਨ ਪਲਕੋਂ ਕੇ ਪਯਾਲੋ ਮੇਂ
ਸੁਖ ਕਾ ਆਸਵ ਛਲਕਾ ਦੋ

ਮੇਰੇ ਬਿਖਰੇ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਮੇਂ
ਸਾਰੀ ਕਰੁਣਾ ਢੁਲਕਾ ਦੋ,
ਮੇਰੀ ਛੋਟੀ ਸੀਮਾ ਮੇਂ
ਅਪਨਾ ਅਸਤਿਤਵ ਮਿਟਾ ਦੋ !

ਪਰ ਸ਼ੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਗੀ ਯਹ
ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਕੀ ਕ੍ਰੀੜਾ,
ਤੁਮਕੋ ਪੀੜਾ ਮੇਂ ਢੂੰਢਾ
ਤੁਮ ਮੇਂ ਢੂੰਢੂੰਗੀ ਪੀੜਾ !

ਕੰਪਿਤ ਕੰਪਿਤ,
ਪੁਲਕਿਤ ਪੁਲਕਿਤ,
ਪਰਛਾਈਂ ਮੇਰੀ ਸੇ ਚਿਤ੍ਰਿਤ,
ਰਹਨੇ ਦੋ ਰਜ ਕਾ ਮੰਜੁ ਮੁਕੁਰ,
ਇਸ ਬਿਨ ਸ਼੍ਰ੍ਰੰਗਾਰ-ਸਦਨ ਸੂਨਾ !
ਤੇਰੀ ਸੁਧਿ ਬਿਨ ਕਸ਼ਣ ਕਸ਼ਣ ਸੂਨਾ ।

ਸਪਨੇ ਔ' ਸਮਿਤ,
ਜਿਸਮੇਂ ਅੰਕਿਤ,
ਸੁਖ ਦੁਖ ਕੇ ਡੋਰੋਂ ਸੇ ਨਿਰਮਿਤ;
ਅਪਨੇਪਨ ਕੀ ਅਵਗੁੰਠਨ ਬਿਨ
ਮੇਰਾ ਅਪਲਕ ਆਨਨ ਸੂਨਾ !
ਤੇਰੀ ਸੁਧਿ ਬਿਨ ਕਸ਼ਣ ਕਸ਼ਣ ਸੂਨਾ ।

ਜਿਨਕਾ ਚੁੰਬਨ
ਚੌਂਕਾਤਾ ਮਨ,
ਬੇਸੁਧਪਨ ਮੇਂ ਭਰਤਾ ਜੀਵਨ,
ਭੂਲੋਂ ਕੇ ਸੂਲੋਂ ਬਿਨ ਨੂਤਨ,
ਉਰ ਕਾ ਕੁਸੁਮਿਤ ਉਪਵਨ ਸੂਨਾ !
ਤੇਰੀ ਸੁਧਿ ਬਿਨ ਕਸ਼ਣ ਕਸ਼ਣ ਸੂਨਾ ।

ਦ੍ਰਿਗ-ਪੁਲਿਨੋਂ ਪਰ
ਹਿਮ ਸੇ ਮ੍ਰਿਦੁਤਰ,
ਕਰੂਣਾ ਕੀ ਲਹਰੋਂ ਮੇਂ ਬਹ ਕਰ,
ਜੋ ਆ ਜਾਤੇ ਮੋਤੀ, ਉਨ ਬਿਨ,
ਨਵਨਿਧਿਯੋਂਮਯ ਜੀਵਨ ਸੂਨਾ !
ਤੇਰੀ ਸੁਧਿ ਬਿਨ ਕਸ਼ਣ ਕਸ਼ਣ ਸੂਨਾ ।

ਜਿਸਕਾ ਰੋਦਨ,
ਜਿਸਕੀ ਕਿਲਕਨ,
ਮੁਖਰਿਤ ਕਰ ਦੇਤੇ ਸੂਨਾਪਨ,
ਇਨ ਮਿਲਨ-ਵਿਰਹ-ਸ਼ਿਸ਼ੁਓਂ ਕੇ ਬਿਨ
ਵਿਸਤ੍ਰਤ ਜਗ ਕਾ ਆਂਗਨ ਸੂਨਾ !
ਤੇਰੀ ਸੁਧਿ ਬਿਨ ਕਸ਼ਣ ਕਸ਼ਣ ਸੂਨਾ ।

ਯਹ ਵਯਥਾ ਕੀ ਰਾਤ ਕਾ ਕੈਸਾ ਸਬੇਰਾ ਹੈ ?

ਜਯੋਤਿ-ਸ਼ਰ ਸੇ ਪੂਰਵ ਕਾ
ਰੀਤਾ ਅਭੀ ਤੂਣੀਰ ਭੀ ਹੈ,
ਕੁਹਰ-ਪੰਖੋਂ ਸੇ ਕਸ਼ਿਤਿਜ
ਰੂੰਧੇ ਵਿਭਾ ਕਾ ਤੀਰ ਭੀ ਹੈ,
ਕਯੋਂ ਲਿਯਾ ਫਿਰ ਸ਼੍ਰਾਂਤ ਤਾਰੋਂ ਨੇ ਬਸੇਰਾ ਹੈ ?

ਛੰਦ-ਰਚਨਾ-ਸੀ ਗਗਨ ਕੀ
ਰੰਗਮਯ ਉਮੜੇ ਨਹੀਂ ਘਨ,
ਵਿਹਗ-ਸਰਗਮ ਮੇਂ ਨ ਸੁਨ
ਪੜਤਾ ਦਿਵਸ ਕੇ ਯਾਨ ਕਾ ਸਵਨ,
ਪੰਕ-ਸਾ ਰਥਚਕ੍ਰ ਸੇ ਲਿਪਟਾ ਅੰਧੇਰਾ ਹੈ ।

ਰੋਕਤੀ ਪਥ ਮੇਂ ਪਗੋਂ ਕੋ
ਸਾਂਸ ਕੀ ਜੰਜੀਰ ਦੁਹਰੀ,
ਜਾਗਰਣ ਕੇ ਦਵਾਰ ਪਰ
ਸਪਨੇ ਬਨੇ ਨਿਸਤੰਦ੍ਰ ਪ੍ਰਹਰੀ,
ਨਯਨ ਪਰ ਸੂਨੇ ਕਸ਼ਣੋਂ ਕਾ ਅਚਲ ਘੇਰਾ ਹੈ ।

ਦੀਪ ਕੋ ਅਬ ਦੂੰ ਵਿਦਾ, ਯਾ
ਆਜ ਇਸਮੇਂ ਸਨੇਹ ਢਾਲੂੰ ?
ਦੂੰ ਬੁਝਾ, ਯਾ ਓਟ ਮੇਂ ਰਖ
ਦਗਧ ਬਾਤੀ ਕੋ ਸੰਭਾਲੂੰ ?
ਕਿਰਣ-ਪਥ ਪਰ ਕਯੋਂ ਅਕੇਲਾ ਦੀਪ ਮੇਰਾ ਹੈ ?
ਯਹ ਵਯਥਾ ਕੀ ਰਾਤ ਕਾ ਕੈਸਾ ਸਬੇਰਾ ਹੈ ?

ਪਥ ਦੇਖ ਬਿਤਾ ਦੀ ਰੈਨ
ਮੈਂ ਪ੍ਰਿਯ ਪਹਚਾਨੀ ਨਹੀਂ !

ਤਮ ਨੇ ਧੋਯਾ ਨਭ-ਪੰਥ
ਸੁਵਾਸਿਤ ਹਿਮਜਲ ਸੇ;
ਸੂਨੇ ਆਂਗਨ ਮੇਂ ਦੀਪ
ਜਲਾ ਦਿਯੇ ਝਿਲ-ਮਿਲ ਸੇ;
ਆ ਪ੍ਰਾਤ ਬੁਝਾ ਗਯਾ ਕੌਨ
ਅਪਰਿਚਿਤ, ਜਾਨੀ ਨਹੀਂ !
ਮੈਂ ਪ੍ਰਿਯ ਪਹਚਾਨੀ ਨਹੀਂ !

ਧਰ ਕਨਕ-ਥਾਲ ਮੇਂ ਮੇਘ
ਸੁਨਹਲਾ ਪਾਟਲ ਸਾ,
ਕਰ ਬਾਲਾਰੂਣ ਕਾ ਕਲਸ਼
ਵਿਹਗ-ਰਵ ਮੰਗਲ ਸਾ,
ਆਯਾ ਪ੍ਰਿਯ-ਪਥ ਸੇ ਪ੍ਰਾਤ-
ਸੁਨਾਯੀ ਕਹਾਨੀ ਨਹੀਂ !
ਮੈਂ ਪ੍ਰਿਯ ਪਹਚਾਨੀ ਨਹੀਂ !

ਨਵ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਸਾ ਚੀਰ
ਮਹਾਵਰ ਅੰਜਨ ਲੇ,
ਅਲਿ-ਗੁੰਜਿਤ ਮੀਲਿਤ ਪੰਕਜ-
-ਨੂਪੁਰ ਰੁਨਝੁਨ ਲੇ,
ਫਿਰ ਆਯੀ ਮਨਾਨੇ ਸਾਂਝ
ਮੈਂ ਬੇਸੁਧ ਮਾਨੀ ਨਹੀਂ !
ਮੈਂ ਪ੍ਰਿਯ ਪਹਚਾਨੀ ਨਹੀਂ !

ਇਨ ਸ਼ਵਾਸੋਂ ਕਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਆਂਕਤੇ ਯੁਗ ਬੀਤੇ;
ਰੋਮੋਂ ਮੇਂ ਭਰ ਭਰ ਪੁਲਕ
ਲੌਟਤੇ ਪਲ ਰੀਤੇ;
ਯਹ ਢੁਲਕ ਰਹੀ ਹੈ ਯਾਦ
ਨਯਨ ਸੇ ਪਾਨੀ ਨਹੀਂ !
ਮੈਂ ਪ੍ਰਿਯ ਪਹਚਾਨੀ ਨਹੀਂ !

ਅਲਿ ਕੁਹਰਾ ਸਾ ਨਭ ਵਿਸ਼ਵ
ਮਿਟੇ ਬੁਦ‌ਬੁਦ‌‌‍-ਜਲ ਸਾ;
ਯਹ ਦੁਖ ਕਾ ਰਾਜਯ ਅਨੰਤ
ਰਹੇਗਾ ਨਿਸ਼ਚਲ ਸਾ;
ਹੂੰ ਪ੍ਰਿਯ ਕੀ ਅਮਰ ਸੁਹਾਗਿਨਿ
ਪਥ ਕੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ !
ਮੈਂ ਪ੍ਰਿਯ ਪਹਚਾਨੀ ਨਹੀਂ !

ਸ਼ੂਨਯ ਸੇ ਟਕਰਾ ਕਰ ਸੁਕੁਮਾਰ
ਕਰੇਗੀ ਪੀੜਾ ਹਾਹਾਕਾਰ,
ਬਿਖਰ ਕਰ ਕਨ ਕਨ ਮੇਂ ਹੋ ਵਯਾਪਤ
ਮੇਘ ਬਨ ਛਾ ਲੇਗੀ ਸੰਸਾਰ!

ਪਿਘਲਤੇ ਹੋਂਗੇ ਯਹ ਨਕਸ਼ਤ੍ਰ
ਅਨਿਲ ਕੀ ਜਬ ਛੂ ਕਰ ਨਿਸ਼ਵਾਸ
ਨਿਸ਼ਾ ਕੇ ਆਂਸੂ ਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ
ਦੇਖ ਨਿਜ ਕਾਂਪੇਗਾ ਆਕਾਸ਼!

ਵਿਸ਼ਵ ਹੋਗਾ ਪੀੜਾ ਕਾ ਰਾਗ
ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਜਬ ਹੋਗੀ ਵਰਦਾਨ
ਸਾਥ ਲੇ ਕਰ ਮੁਰਝਾਈ ਸਾਧ
ਬਿਖਰ ਜਾਯੇਂਗੇ ਪਯਾਸੇ ਪ੍ਰਾਣ!

ਉਦਧਿ ਨਭ ਕੋ ਕਰ ਲੇਗਾ ਪਯਾਰ
ਮਿਲੇਂਗੇ ਸੀਮਾ ਔਰ ਅਨੰਤ
ਉਪਾਸਕ ਹੀ ਹੋਗਾ ਆਰਾਧਯ
ਏਕ ਹੋਂਗੇ ਪਤਝੜ ਵਸੰਤ!

ਬੁਝੇਗਾ ਜਲ ਕਰ ਆਸ਼ਾ-ਦੀਪ
ਸੁਲਾ ਦੇਗਾ ਆਕਰ ਉਨਮਾਦ,
ਕਹਾਂ ਕਬ ਦੇਖਾ ਥਾ ਵਹ ਦੇਸ਼?
ਅਤਲ ਮੇਂ ਡੂਬੇਗੀ ਯਹ ਯਾਦ!

ਪ੍ਰਤੀਕਸ਼ਾ ਮੇਂ ਮਤਵਾਲੇ ਨਯਨ
ਉੜੇਂਗੇ ਜਬ ਸੌਰਭ ਕੇ ਸਾਥ,
ਹ੍ਰਦਯ ਹੋਗਾ ਨੀਰਵ ਆਹਵਾਨ
ਮਿਲੋਗੇ ਕਯਾ ਤਬ ਹੇ ਅਗਿਆਤ?

ਸਬ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਆਂਸੂ ਉਜਲੇ
ਸਬਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਸਤ‍ਯ ਪਲਾ!

ਜਿਸਨੇ ਉਸਕੋ ਜ‍ਵਾਲਾ ਸੌਂਪੀ
ਉਸਨੇ ਇਸਮੇਂ ਮਕਰੰਦ ਭਰਾ,
ਆਲੋਕ ਲੁਟਾਤਾ ਵਹ ਘੁਲ-ਘੁਲ
ਦੇਤਾ ਝਰ ਯਹ ਸੌਰਭ ਬਿਖਰਾ!

ਦੋਨੋਂ ਸੰਗੀ, ਪਥ ਏਕ, ਕਿੰਤੁ
ਕਬ ਦੀਪ ਖਿਲਾ ਕਬ ਫੂਲ ਜਲਾ?

ਵਹ ਅਚਲ ਧਰਾ ਕੋ ਭੇਂਟ ਰਹਾ
ਸ਼ਤ-ਸ਼ਤ ਨਿਰਝਰ ਮੇਂ ਹੋ ਚੰਚਲ,
ਚਿਰ ਪਰਿਧਿ ਬਨ ਭੂ ਕੋ ਘੇਰੇ
ਇਸਕਾ ਉਰਮਿਲ ਨਿਤ ਕਰੂਣਾ-ਜਲ

ਕਬ ਸਾਗਰ ਉਰ ਪਾਸ਼ਾਣ ਹੁਆ,
ਕਬ ਗਿਰਿ ਨੇ ਨਿਰਮਮ ਤਨ ਬਦਲਾ?

ਨਭ ਤਾਰਕ-ਸਾ ਖੰਡਿਤ ਪੁਲਕਿਤ
ਯਹ ਕਸ਼ੁਦ੍ਰ-ਧਾਰਾ ਕੋ ਚੂਮ ਰਹਾ,
ਵਹ ਅੰਗਾਰੋਂ ਕਾ ਮਧੁ-ਰਸ ਪੀ
ਕੇਸ਼ਰ-ਕਿਰਣੋਂ-ਸਾ ਝੂਮ ਰਹਾ,

ਅਨਮੋਲ ਬਨਾ ਰਹਨੇ ਕੋ
ਕਬ ਟੂਟਾ ਕੰਚਨ ਹੀਰਕ ਪਿਘਲਾ?

ਨੀਲਮ ਮਰਕਤ ਕੇ ਸੰਪੁਟ ਦੋ
ਜਿਸਮੇਂ ਬਨਤਾ ਜੀਵਨ-ਮੋਤੀ,
ਇਸਮੇਂ ਢਲਤੇ ਸਬ ਰੰਗ-ਰੂਪ
ਉਸਕੀ ਆਭਾ ਸ‍ਪੰਦਨ ਹੋਤੀ!

ਜੋ ਨਭ ਮੇਂ ਵਿਦਯੁਤ-ਮੇਘ ਬਨਾ
ਵਹ ਰਜ ਮੇਂ ਅੰਕੁਰ ਹੋ ਨਿਕਲਾ!

ਸੰਸ੍ਰਤਿ ਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਪਗ ਮੇਂ ਮੇਰੀ
ਸਾਂਸੋਂ ਕਾ ਨਵ ਅੰਕਨ ਚੁਨ ਲੋ,
ਮੇਰੇ ਬਨਨੇ-ਮਿਟਨੇ ਮੇਂ ਨਿਤ
ਅਪਨੇ ਸਾਧੋਂ ਕੇ ਕਸ਼ਣ ਗਿਨ ਲੋ!

ਜਲਤੇ ਖਿਲਤੇ ਜਗ ਮੇਂ
ਘੁਲਮਿਲ ਏਕਾਕੀ ਪ੍ਰਾਣ ਚਲਾ!

ਸਪਨੇ ਸਪਨੇ ਮੇਂ ਸਤ‍ਯ ਢਲਾ!

ਜਾਗ-ਜਾਗ ਸੁਕੇਸ਼ਿਨੀ ਰੀ!

ਅਨਿਲ ਨੇ ਆ ਮ੍ਰਿਦੁਲ ਹੌਲੇ
ਸ਼ਿਥਿਲ ਵੇਣੀ-ਬੰਧਨ ਖੋਲੇ
ਪਰ ਨ ਤੇਰੇ ਪਲਕ ਡੋਲੇ
ਬਿਖਰਤੀ ਅਲਕੇਂ, ਝਰੇ ਜਾਤੇ
ਸੁਮਨ, ਵਰਵੇਸ਼ਿਨੀ ਰੀ!

ਛਾਂਹ ਮੇਂ ਅਸਤਿਤਵ ਖੋਯੇ
ਅਸ਼ਰੂ ਸੇ ਸਬ ਰੰਗ ਧੋਯੇ
ਮੰਦਪ੍ਰਭ ਦੀਪਕ ਸੰਜੋਯੇ,
ਪੰਥ ਕਿਸਕਾ ਦੇਖਤੀ ਤੂ ਅਲਸ
ਸਵਪਨ-ਨਿਮੇਸ਼ਿਨੀ ਰੀ?

ਰਜਤ - ਤਾਰੋਂ ਘਟਾ ਬੁਨ ਬੁਨ
ਗਗਨ ਕੇ ਚਿਰ ਦਾਗ਼ ਗਿਨ-ਗਿਨ
ਸ਼੍ਰਾਂਤ ਜਗ ਕੇ ਸ਼ਵਾਸ ਚੁਨ-ਚੁਨ
ਸੋ ਗਈ ਕਯਾ ਨੀਂਦ ਕੀ ਅਗਿਆਤ-
ਪਥ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਨੀ ਰੀ?

ਦਿਵਸ ਕੀ ਪਦਚਾਪ ਚੰਚਲ
ਸ਼ਾਂਤਿ ਮੇਂ ਸੁਧਿ-ਸੀ ਮਧੁਰ ਚਲ
ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਨਿਕਟ ਪ੍ਰਤਿਪਲ,
ਨਿਮਿਸ਼ ਮੇਂ ਹੋਗਾ ਅਰੁਣ-ਜਗ
ਓ ਵਿਰਾਗ-ਨਿਵੇਸ਼ਿਨੀ ਰੀ?

ਰੂਪ-ਰੇਖਾ - ਉਲਝਨੋਂ ਮੇਂ
ਕਠਿਨ ਸੀਮਾ - ਬੰਧਨੋਂ ਮੇਂ
ਜਗ ਬੰਧਾ ਨਿਸ਼ਠੁਰ ਕਸ਼ਣੋਂ ਮੇਂ
ਅਸ਼ਰੂਮਯ ਕੋਮਲ ਕਹਾਂ ਤੂ
ਆ ਗਈ ਪਰਦੇਸ਼ਿਨੀ ਰੀ?

ਮੇਰਾ ਸਜਲ
ਮੁਖ ਦੇਖ ਲੇਤੇ!
ਯਹ ਕਰੁਣ
ਮੁਖ ਦੇਖ ਲੇਤੇ!

ਸੇਤੁ ਸ਼ੂਲੋਂ ਕਾ ਬਨਾ ਬਾਂਧਾ ਵਿਰਹ-ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾ ਜਲ
ਫੂਲ ਕੀ ਪਲਕੇਂ ਬਨਾਕਰ ਪਯਾਲਿਯਾਂ ਬਾਂਟਾ ਹਲਾਹਲ!

ਦੁਖਮਯ ਸੁਖ
ਸੁਖ ਭਰਾ ਦੁੱਖ
ਕੌਨ ਲੇਤਾ ਪੂਛ, ਜੋ ਤੁਮ,
ਜਵਾਲ-ਜਲ ਕਾ ਦੇਸ਼ ਦੇਤੇ!

ਨਯਨ ਕੀ ਨੀਲਮ-ਤੁਲਾ ਪਰ ਮੋਤਿਯੋਂ ਸੇ ਪਯਾਰ ਤੋਲਾ,
ਕਰ ਰਹਾ ਵਯਾਪਾਰ ਕਬ ਸੇ ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਸੇ ਯਹ ਪ੍ਰਾਣ ਭੋਲਾ!

ਭਾਂਤਿਮਯ ਕਣ
ਸ਼੍ਰਾਂਤਿਮਯ ਕਸ਼ਣ-
ਥੇ ਮੁਝੇ ਵਰਦਾਨ, ਜੋ ਤੁਮ
ਮਾਂਗ ਮਮਤਾ ਸ਼ੇਸ਼ ਲੇਤੇ!

ਪਦ ਚਲੇ, ਜੀਵਨ ਚਲਾ, ਪਲਕੇਂ ਚਲੀ, ਸਪੰਦਨ ਰਹੀ ਚਲ
ਕਿੰਤੁ ਚਲਤਾ ਜਾ ਰਹਾ ਮੇਰਾ ਕਸ਼ਿਤਿਜ ਭੀ ਦੂਰ ਧੂਮਿਲ ।

ਅੰਗ ਅਲਸਿਤ
ਪ੍ਰਾਣ ਵਿਜੜਿਤ
ਮਾਨਤੀ ਜਯ, ਜੋ ਤੁਮ੍ਹੀਂ
ਹੰਸ ਹਾਰ ਆਜ ਅਨੇਕ ਦੇਤੇ!

ਘੁਲ ਗਈ ਇਨ ਆਂਸੁਓਂ ਮੇਂ ਦੇਵ ਜਾਨੇ ਕੌਨ ਹਾਲਾ,
ਝੂਮਤਾ ਹੈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੀ-ਪੀ ਘੂਮਤੀ ਨਕਸ਼ਤ੍ਰ-ਮਾਲਾ;

ਸਾਧ ਹੈ ਤੁਮ
ਬਨ ਸਘਨ ਤੁਮ
ਸੁਰੰਗ ਅਵਗੁੰਠਨ ਉਠਾ,
ਗਿਨ ਆਂਸੁਓਂ ਕੀ ਰੇਖ ਲੇਤੇ!

ਸ਼ਿਥਿਲ ਚਰਣੋਂ ਕੇ ਥਕਿਤ ਇਨ ਨੂਪੁਰੋਂ ਕੀ ਕਰੁਣ ਰੁਨਝੁਨ
ਵਿਰਹ ਕੀ ਇਤਿਹਾਸ ਕਹਤੀ, ਜੋ ਕਭੀ ਪਾਤੇ ਸੁਭਗ ਸੁਨ;

ਚਪਲ ਪਦ ਧਰ
ਆ ਅਚਲ ਉਰ!
ਵਾਰ ਦੇਤੇ ਮੁਕਤਿ, ਖੋ
ਨਿਰਵਾਣ ਕਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਤੇ!

ਮੈਂ ਬਨੀ ਮਧੁਮਾਸ ਆਲੀ!

ਆਜ ਮਧੁਰ ਵਿਸ਼ਾਦ ਕੀ ਘਿਰ ਕਰੁਣ ਆਈ ਯਾਮਿਨੀ,
ਬਰਸ ਸੁਧਿ ਕੇ ਇੰਦੁ ਸੇ ਛਿਟਕੀ ਪੁਲਕ ਕੀ ਚਾਂਦਨੀ
ਉਮੜ ਆਈ ਰੀ, ਦ੍ਰਿਗੋਂ ਮੇਂ
ਸਜਨੀ, ਕਾਲਿੰਦੀ ਨਿਰਾਲੀ!

ਰਜਤ ਸਵਪਨੋਂ ਮੇਂ ਉਦਿਤ ਅਪਲਕ ਵਿਰਲ ਤਾਰਾਵਲੀ,
ਜਾਗ ਸੁਕ-ਪਿਕ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਮਦਿਰ ਪੰਚਮ ਤਾਨ ਲੀਂ;
ਬਹ ਚਲੀ ਨਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀ ਮ੍ਰਿਦੁ
ਵਾਤ ਮਲਯ-ਨਿਕੁੰਜ-ਵਾਲੀ!

ਸਜਲ ਰੋਮੋਂ ਮੇਂ ਬਿਛੇ ਹੈਂ ਪਾਂਵੜੇ ਮਧੁਸਨਾਤ ਸੇ,
ਆਜ ਜੀਵਨ ਕੇ ਨਿਮਿਸ਼ ਭੀ ਦੂਤ ਹਂੈ ਅਗਿਆਤ ਸੇ;
ਕਯਾ ਨ ਅਬ ਪ੍ਰਿਯ ਕੀ ਬਜੇਗੀ
ਮੁਰਲਿਕਾ ਮਧੁਰਾਗ ਵਾਲੀ?

ਬੀਨ ਭੀ ਹੂੰ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਰਾਗਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ !

ਨੀਂਦ ਥੀ ਮੇਰੀ ਅਚਲ ਨਿਸਪੰਦ ਕਣ ਕਣ ਮੇਂ,
ਪ੍ਰਥਮ ਜਾਗ੍ਰਤਿ ਥੀ ਜਗਤ ਕੇ ਪ੍ਰਥਮ ਸਪੰਦਨ ਮੇਂ,
ਪ੍ਰਲਯ ਮੇਂ ਮੇਰਾ ਪਤਾ ਪਦਚਿਨ‍੍ਹ ਜੀਵਨ ਮੇਂ,
ਸ਼ਾਪ ਹੂੰ ਜੋ ਬਨ ਗਯਾ ਵਰਦਾਨ ਬੰਧਨ ਮੇਂ
ਕੂਲ ਭੀ ਹੂੰ ਕੂਲਹੀਨ ਪ੍ਰਵਾਹਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ!
ਬੀਨ ਭੀ ਹੂੰ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਰਾਗਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ ।

ਨਯਨ ਮੇਂ ਜਿਸਕੇ ਜਲਦ ਵਹ ਤ੍ਰਿਸ਼ਤ ਚਾਤਕ ਹੂੰ,
ਸ਼ਲਭ ਜਿਸਕੇ ਪ੍ਰਾਣ ਮੇਂ ਵਹ ਨਿਠੁਰ ਦੀਪਕ ਹੂੰ,
ਫੂਲ ਕੋ ਉਰ ਮੇਂ ਛਿਪਾਏ ਵਿਕਲ ਬੁਲਬੁਲ ਹੂੰ,
ਏਕ ਹੋਕਰ ਦੂਰ ਤਨ ਸੇ ਛਾਂਹ ਵਹ ਚਲ ਹੂੰ,
ਦੂਰ ਤੁਮਸੇ ਹੂੰ ਅਖੰਡ ਸੁਹਾਗਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ!
ਬੀਨ ਭੀ ਹੂੰ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਰਾਗਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ ।

ਆਗ ਹੂੰ ਜਿਸਸੇ ਢੁਲਕਤੇ ਬਿੰਦੁ ਹਿਮਜਲ ਕੇ,
ਸ਼ੂਨਯ ਹੂੰ ਜਿਸਕੇ ਬਿਛੇ ਹੈਂ ਪਾਂਵੜੇ ਪਲਕੇ,
ਪੁਲਕ ਹੂੰ ਜੋ ਪਲਾ ਹੈ ਕਠਿਨ ਪ੍ਰਸਤਰ ਮੇਂ,
ਹੂੰ ਵਹੀ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ ਜੋ ਆਧਾਰ ਕੇ ਉਰ ਮੇਂ,
ਨੀਲ ਘਨ ਭੀ ਹੂੰ ਸੁਨਹਲੀ ਦਾਮਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ!
ਬੀਨ ਭੀ ਹੂੰ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਰਾਗਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ ।

ਨਾਸ਼ ਭੀ ਹੂੰ ਮੈਂ ਅਨੰਤ ਵਿਕਾਸ ਕਾ ਕ੍ਰਮ ਭੀ
ਤਯਾਗ ਕਾ ਦਿਨ ਭੀ ਚਰਮ ਆਸਿਕਤ ਕਾ ਤਮ ਭੀ,
ਤਾਰ ਭੀ ਆਘਾਤ ਭੀ ਝੰਕਾਰ ਕੀ ਗਤਿ ਭੀ,
ਪਾਤ੍ਰ ਭੀ, ਮਧੁ ਭੀ, ਮਧੁਪ ਭੀ, ਮਧੁਰ ਵਿਸਮ੍ਰਿਤਿ ਭੀ,
ਅਧਰ ਭੀ ਹੂੰ ਔਰ ਸ‍ਿਮਤ ਕੀ ਚਾਂਦਨੀ ਭੀ ਹੂੰ
ਬੀਨ ਭੀ ਹੂੰ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਰਾਗਿਨੀ ਭੀ ਹੂੰ ।

ਪ੍ਰਿਯ ਚਿਰੰਤਨ ਹੈ ਸਜਨਿ,
ਕਸ਼ਣ-ਕਸ਼ਣ ਨਵੀਨ ਸੁਹਾਸਿਨੀ ਮੈਂ!

ਸ਼ਵਾਸ ਮੇਂ ਮੁਝਕੋ ਛਿਪਾਕਰ ਵਹ ਅਸੀਮ ਵਿਸ਼ਾਲ ਚਿਰ ਘਨ
ਸ਼ੂਨਯ ਮੇਂ ਜਬ ਛਾ ਗਯਾ ਉਸਕੀ ਸਜੀਲੀ ਸਾਧ-ਸਾ ਬਨ,
ਛਿਪ ਕਹਾਂ ਉਸ ਮੇਂ ਸਕੀ
ਬੁਝ-ਬੁਝ ਜਲੀ ਚਲ ਦਾਮਿਨੀ ਮੈਂ

ਛਾਂਹ ਕੋ ਉਸਕੀ ਸਜਨਿ, ਨਵ ਆਵਰਣ ਅਪਨਾ ਬਨਾਕਰ
ਧੂਲਿ ਮੇਂ ਨਿਜ ਅਸ਼ਰੂ ਬੋਨੇ ਮੇਂ ਪਹਰ ਸੂਨੇ ਬਿਤਾਕਰ,
ਪ੍ਰਾਤ ਮੇਂ ਹੰਸ ਛਿਪ ਗਈ
ਲੇ ਛਲਕਤੇ ਦ੍ਰਿਗ-ਯਾਮਿਨੀ ਮੈਂ!

ਮਿਲਨ-ਮੰਦਿਰ ਮੇਂ ਉਠਾ ਦੂੰ ਜੋ ਸੁਮੁਖ ਸੇ ਸਜਲ ਗੁੰਠਨ,
ਮੈਂ ਮਿਟੂੰ ਪ੍ਰਿਯ ਮੇਂ, ਮਿਟਾ ਜਯੋਂ ਤਪਤ ਸਿਕਤਾ ਮੇਂ ਸਲਿਲ ਕਣ,
ਸਜਨਿ! ਮਧੁਰ ਨਿਜਤਵ ਦੇ
ਕੈਸੇ ਮਿਲੂੰ ਅਭਿਮਾਨਿਨੀ ਮੈਂ!

ਦੀਪ ਸੀ ਯੁਗ-ਯੁਗ ਜਲੂੰ ਪਰ ਵਹ ਸੁਭਗ ਇਤਨਾ ਬਤਾ ਦੇ
ਫੂੰਕ ਸੇ ਉਸਕੀ ਬੁਝੂੰ ਤਬ ਕਸ਼ਾਰ ਹੀ ਮੇਰਾ ਪਤਾ ਦੇ!
ਵਹ ਰਹੇ ਆਰਾਧਯ ਚਿਨਮਯ
ਮ੍ਰਣਮਯੀ ਅਨੁਰਾਗਿਨੀ ਮੈਂ!

ਸਜਲ ਸੀਮਿਤ ਪੁਤਲਿਯਾਂ, ਪਰ ਚਿਤ੍ਰ ਅਮਿਟ ਅਸੀਮ ਕਾ ਵਹ
ਚਾਹ ਏਕ ਅਨੰਤ ਬਸਤੀ ਪ੍ਰਾਣ ਕਿੰਤੁ ਅਸੀਮ-ਸਾ ਵਹ!
ਰਜਕਣੋਂ ਮੇਂ ਖੇਲਤੀ ਕਿਸ
ਵਿਰਜ ਵਿਧੁ ਕੀ ਚਾਂਦਨੀ ਮੈਂ?

ਪੂਛਤਾ ਕਯੋਂ ਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਤਨੀ ਰਾਤ?

ਛੂ ਨਖੋਂ ਕੀ ਕ੍ਰਾਂਤਿ ਚਿਰ ਸੰਕੇਤ ਪਰ ਜਿਨਕੇ ਜਲਾ ਤੂ
ਸਨਿਗਧ ਸੁਧਿ ਜਿਨਕੀ ਲਿਯੇ ਕੱਜਲ-ਦਿਸ਼ਾ ਮੇਂ ਹੰਸ ਚਲਾ ਤੂ
ਪਰਿਧਿ ਬਨ ਘੇਰੇ ਤੁਝੇ, ਵੇ ਉਂਗਲਿਯਾਂ ਅਵਦਾਤ!

ਝਰ ਗਯੇ ਖਦਯੋਤ ਸਾਰੇ,
ਤਿਮਿਰ-ਵਾਤਯਾਚਕ੍ਰ ਮੇਂ ਸਬ ਪਿਸ ਗਯੇ ਅਨਮੋਲ ਤਾਰੇ;
ਬੁਝ ਗਈ ਪਵਿ ਕੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ਕਾਂਪਕਰ ਵਿਦਯੁਤ-ਸ਼ਿਖਾ ਰੇ!
ਸਾਥ ਤੇਰਾ ਚਾਹਤੀ ਏਕਾਕਿਨੀ ਬਰਸਾਤ!

ਵਯੰਗਯਮਯ ਹੈ ਕਸ਼ਿਤਿਜ-ਘੇਰਾ
ਪ੍ਰਸ਼ਨਮਯ ਹਰ ਕਸ਼ਣ ਨਿਠੁਰ ਪੂਛਤਾ ਸਾ ਪਰਿਚਯ ਬਸੇਰਾ;
ਆਜ ਉੱਤਰ ਹੋ ਸਭੀ ਕਾ ਜਵਾਲਵਾਹੀ ਸ਼ਵਾਸ ਤੇਰਾ!
ਛੀਜਤਾ ਹੈ ਇਧਰ ਤੂ, ਉਸ ਓਰ ਬਢਤਾ ਪ੍ਰਾਤ!

ਪ੍ਰਣਯ ਲੌ ਕੀ ਆਰਤੀ ਲੇ
ਧੂਮ ਲੇਖਾ ਸਵਰਣ-ਅਕਸ਼ਤ ਨੀਲ-ਕੁਮਕੁਮ ਵਾਰਤੀ ਲੇ
ਮੂਕ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਮੇਂ ਵਯਥਾ ਕੀ ਸਨੇਹ-ਉੱਜਵਲ ਭਾਰਤੀ ਲੇ
ਮਿਲ, ਅਰੇ ਬੜ੍ਹ ਰਹੇ ਯਦਿ ਪ੍ਰਲਯ ਝੰਝਾਵਾਤ।

ਕੌਨ ਭਯ ਕੀ ਬਾਤ।
ਪੂਛਤਾ ਕਯੋਂ ਕਿਤਨੀ ਰਾਤ?

ਮੈਂ ਅਨੰਤ ਪਥ ਮੇਂ ਲਿਖਤੀ ਜੋ
ਸਸਮਿਤ ਸਪਨੋਂ ਕੀ ਬਾਤੇਂ
ਉਨਕੋ ਕਭੀ ਨ ਧੋ ਪਾਯੇਂਗੀ
ਅਪਨੇ ਆਂਸੂ ਸੇ ਰਾਤੇਂ!

ਉੜ ਉੜ ਕਰ ਜੋ ਧੂਲ ਕਰੇਗੀ
ਮੇਘੋਂ ਕਾ ਨਭ ਮੇਂ ਅਭਿਸ਼ੇਕ
ਅਮਿਟ ਰਹੇਗੀ ਉਸਕੇ ਅੰਚਲ-
ਮੇਂ ਮੇਰੀ ਪੀੜਾ ਕੀ ਰੇਖ!

ਤਾਰੋਂ ਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬਿਤ ਹੋ
ਮੁਸਕਾਯੇਂਗੀ ਅਨੰਤ ਆਂਖੇਂ,
ਹੋ ਕਰ ਸੀਮਾਹੀਨ, ਸ਼ੂਨਯ ਮੇਂ
ਮੰਡਰਾਯੇਂਗੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ੇਂ!

ਵੀਣਾ ਹੋਗੀ ਮੂਕ ਬਜਾਨੇ-
ਵਾਲਾ ਹੋਗਾ ਅੰਤਰਧਯਾਨ,
ਵਿਸਮ੍ਰਿਤਿ ਕੇ ਚਰਣੋਂ ਪਰ ਆ ਕਰ
ਲੌਟੇਂਗੇ ਸੌ ਸੌ ਨਿਰਵਾਣ!

ਜਬ ਅਸੀਮ ਸੇ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ
ਮੇਰੀ ਲਘੁ ਸੀਮਾ ਕਾ ਮੇਲ,
ਦੇਖੋਗੇ ਤੁਮ ਦੇਵ! ਅਮਰਤਾ
ਖੇਲੇਗੀ ਮਿਟਨੇ ਕਾ ਖੇਲ!

ਬਤਾਤਾ ਜਾ ਰੇ ਅਭਿਮਾਨੀ!
ਕਣ-ਕਣ ਉਰਵਰ ਕਰਤੇ ਲੋਚਨ
ਸਪੰਦਨ ਭਰ ਦੇਤਾ ਸੂਨਾਪਨ
ਜਗ ਕਾ ਧਨ ਮੇਰਾ ਦੁਖ ਨਿਰਧਨ
ਤੇਰੇ ਵੈਭਵ ਕੀ ਭਿਕਸ਼ੁਕ ਯਾ
ਕਹਲਾਊਂ ਰਾਨੀ!
ਬਤਾਤਾ ਜਾ ਰੇ ਅਭਿਮਾਨੀ!

ਦੀਪਕ-ਸਾ ਜਲਤਾ ਅੰਤਸਤਲ
ਸੰਚਿਤ ਕਰ ਆਂਸੂ ਕੇ ਬਾਦਲ
ਲਿਪਟੀ ਹੈ ਇਸਸੇ ਪ੍ਰਲਯਾਨਿਲ,
ਕਯਾ ਯਹ ਦੀਪ ਜਲੇਗਾ ਤੁਝਸੇ
ਭਰ ਹਿਮ ਕਾ ਪਾਨੀ?
ਬਤਾਤਾ ਜਾ ਰੇ ਅਭਿਮਾਨੀ!

ਚਾਹਾ ਥਾ ਤੁਝਮੇਂ ਮਿਟਨਾ ਭਰ
ਦੇ ਡਾਲਾ ਬਨਨਾ ਮਿਟ-ਮਿਟਕਰ
ਯਹ ਅਭਿਸ਼ਾਪ ਦਿਯਾ ਹੈ ਯਾ ਵਰ;
ਪਹਲੀ ਮਿਲਨ ਕਥਾ ਹੂੰ ਯਾ ਮੈਂ
ਚਿਰ-ਵਿਰਹ ਕਹਾਨੀ!
ਬਤਾਤਾ ਜਾ ਰੇ ਅਭਿਮਾਨੀ!

ਜਾਨੇ ਕਿਸ ਜੀਵਨ ਕੀ ਸੁਧਿ ਲੇ
ਲਹਰਾਤੀ ਆਤੀ ਮਧੁ-ਬਯਾਰ!

ਰੰਜਿਤ ਕਰ ਲੇ ਯਹ ਸ਼ਿਥਿਲ ਚਰਣ, ਲੇ ਨਵ ਅਸ਼ੋਕ ਕਾ ਅਰੁਣ ਰਾਗ,
ਮੇਰੇ ਮੰਡਨ ਕੋ ਆਜ ਮਧੁਰ, ਲਾ ਰਜਨੀਗੰਧਾ ਕਾ ਪਰਾਗ;
ਯੂਥੀ ਕੀ ਮੀਲਿਤ ਕਲਿਯੋਂ ਸੇ
ਅਲਿ, ਦੇ ਮੇਰੀ ਕਬਰੀ ਸੰਵਾਰ।

ਪਾਟਲ ਕੇ ਸੁਰਭਿਤ ਰੰਗੋਂ ਸੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹਿਮ-ਸਾ ਉੱਜਵਲ ਦੁਕੂਲ,
ਗੂੰਥ ਦੇ ਰੇਸ਼ਮ ਮੇਂ ਅਲਿ-ਗੁੰਜਨ ਸੇ ਪੂਰਿਤ ਝਰਤੇ ਬਕੁਲ-ਫੂਲ;
ਰਜਨੀ ਸੇ ਅੰਜਨ ਮਾਂਗ ਸਜਨਿ,
ਦੇ ਮੇਰੇ ਅਲਸਿਤ ਨਯਨ ਸਾਰ !

ਤਾਰਕ-ਲੋਚਨ ਸੇ ਸੀਂਚ ਸੀਂਚ ਨਭ ਕਰਤਾ ਰਜ ਕੋ ਵਿਰਜ ਆਜ,
ਬਰਸਾਤਾ ਪਥ ਮੇਂ ਹਰਸਿੰਗਾਰ ਕੇਸ਼ਰ ਸੇ ਚਰਿਚਤ ਸੁਮਨ-ਲਾਜ;
ਕੰਟਕਿਤ ਰਸਾਲੋਂ ਪਰ ਉਠਤਾ
ਹੈ ਪਾਗਲ ਪਿਕ ਮੁਝਕੋ ਪੁਕਾਰ!
ਲਹਰਾਤੀ ਆਤੀ ਮਧੁ-ਬਯਾਰ !

ਸਜਨਿ ਕੌਨ ਤਮ ਮੇਂ ਪਰਿਚਿਤ ਸਾ, ਸੁਧਿ ਸਾ, ਛਾਯਾ ਸਾ, ਆਤਾ?
ਸੂਨੇ ਮੇਂ ਸਸਮਿਤ ਚਿਤਵਨ ਸੇ ਜੀਵਨ-ਦੀਪ ਜਲਾ ਜਾਤਾ!

ਛੂ ਸਮ੍ਰਤਿਯੋਂ ਕੇ ਬਾਲ ਜਗਾਤਾ,
ਮੂਕ ਵੇਦਨਾਯੇਂ ਦੁਲਰਾਤਾ,
ਹ੍ਰਿਤਤੰਤ੍ਰੀ ਮੇਂ ਸਵਰ ਭਰ ਜਾਤਾ,
ਬੰਦ ਦ੍ਰਿਗੋਂ ਮੇਂ, ਚੂਮ ਸਜਲ ਸਪਨੋਂ ਕੇ ਚਿਤ੍ਰ ਬਨਾ ਜਾਤਾ!

ਪਲਕੋਂ ਮੇਂ ਭਰ ਨਵਲ ਨੇਹ-ਕਨ
ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਮੇਂ ਪੀੜਾ ਕੀ ਕਸਕਨ,
ਸ਼ਵਾਸੋਂ ਮੇਂ ਆਸ਼ਾ ਕੀ ਕੰਪਨ
ਸਜਨਿ! ਮੂਕ ਬਾਲਕ ਮਨ ਕੋ ਫਿਰ ਆਕੁਲ ਕ੍ਰੰਦਨ ਸਿਖਲਾਤਾ!

ਘਨ ਤਮ ਮੇਂ ਸਪਨੇ ਸਾ ਆ ਕਰ,
ਅਲਿ ਕੁਛ ਕਰੁਣ ਸਵਰੋਂ ਮੇਂ ਗਾ ਕਰ,
ਕਿਸੀ ਅਪਰਿਚਿਤ ਦੇਸ਼ ਬੁਲਾ ਕਰ,
ਪਥ-ਵਯਯ ਕੇ ਹਿਤ ਅੰਚਲ ਮੇਂ ਕੁਛ ਬਾਂਧ ਅਸ਼ਰੂ ਕੇ ਕਨ ਜਾਤਾ!
ਸਜਨਿ ਕੌਨ ਤਮ ਮੇਂ ਪਰਿਚਿਤ ਸਾ, ਸੁਧਿ ਸਾ, ਛਾਯਾ ਸਾ, ਆਤਾ?

ਵਿਰਹ ਕਾ ਜਲਜਾਤ ਜੀਵਨ, ਵਿਰਹ ਕਾ ਜਲਜਾਤ!

ਵੇਦਨਾ ਮੇਂ ਜਨਮ ਕਰੁਣਾ ਮੇਂ ਮਿਲਾ ਆਵਾਸ
ਅਸ਼ਰੂ ਚੁਨਤਾ ਦਿਵਸ ਇਸਕਾ; ਅਸ਼ਰੂ ਗਿਨਤੀ ਰਾਤ;
ਜੀਵਨ ਵਿਰਹ ਕਾ ਜਲਜਾਤ!

ਆਂਸੁਓਂ ਕਾ ਕੋਸ਼ ਉਰ, ਦ੍ਰਿਗ ਅਸ਼ਰੂ ਕੀ ਟਕਸਾਲ,
ਤਰਲ ਜਲ-ਕਣ ਸੇ ਬਨੇ ਘਨ-ਸਾ ਕਸ਼ਣਿਕ ਮ੍ਰਿਦੁਗਾਤ;
ਜੀਵਨ ਵਿਰਹ ਕਾ ਜਲਜਾਤ!

ਅਸ਼ਰੂ ਸੇ ਮਧੁਕਣ ਲੁਟਾਤਾ ਆ ਯਹਾਂ ਮਧੁਮਾਸ,
ਅਸ਼ਰੂ ਹੀ ਕੀ ਹਾਟ ਬਨ ਆਤੀ ਕਰੁਣ ਬਰਸਾਤ;
ਜੀਵਨ ਵਿਰਹ ਕਾ ਜਲਜਾਤ!

ਕਾਲ ਇਸਕੋ ਦੇ ਗਯਾ ਪਲ-ਆਂਸੁਓਂ ਕਾ ਹਾਰ
ਪੂਛਤਾ ਇਸਕੀ ਕਥਾ ਨਿਸ਼ਵਾਸ ਹੀ ਮੇਂ ਵਾਤ;
ਜੀਵਨ ਵਿਰਹ ਕਾ ਜਲਜਾਤ!

ਜੋ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੋ ਸਕੇ ਲੀਲਾ-ਕਮਲ ਯਹ ਆਜ,
ਖਿਲ ਉਠੇ ਨਿਰੁਪਮ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਦੇਖ ਸਮਿਤ ਕਾ ਪ੍ਰਾਤ;
ਜੀਵਨ ਵਿਰਹ ਕਾ ਜਲਜਾਤ!

ਲਾਏ ਕੌਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਏ ਘਨ!

ਅੰਬਰ ਗਰਵਿਤ,
ਹੋ ਆਯਾ ਨਤ,
ਚਿਰ ਨਿਸਪੰਦ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ਉਸਕੇ
ਉਮੜੇ ਰੀ ਪੁਲਕੋਂ ਕੇ ਸਾਵਨ!
ਲਾਏ ਕੌਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਏ ਘਨ!

ਚੌਂਕੀ ਨਿਦ੍ਰਿਤ,
ਰਜਨੀ ਅਲਸਿਤ,
ਸ਼ਯਾਮਲ ਪੁਲਕਿਤ ਕੰਪਿਤ ਕਰ ਮੇਂ
ਦਮਕ ਉਠੇ ਵਿਦਯੁਤ ਕੇ ਕੰਕਣ!
ਲਾਏ ਕੌਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਏ ਘਨ!

ਦਿਸ਼ਿ ਕਾ ਚੰਚਲ,
ਪਰਿਮਲ-ਅੰਚਲ,
ਛਿੰਨ ਹਾਰ ਸੇ ਬਿਖਰ ਪੜੇ ਸਖਿ!
ਜੁਗਨੂ ਕੇ ਲਘੁ ਹੀਰਕ ਕੇ ਕਣ!
ਲਾਏ ਕੌਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਏ ਘਨ!

ਜੜ ਜਗ ਸਪੰਦਿਤ,
ਨਿਸ਼ਚਲ ਕੰ‍ਪਿਤ,
ਫੂਟ ਪੜੇ ਅਵਨੀ ਕੇ ਸੰਚਿਤ
ਸਪਨੇ ਮ੍ਰਿਦੁਤਮ ਅੰਕੁਰ ਬਨ ਬਨ!
ਲਾਏ ਕੌਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਏ ਘਨ!

ਰੋਯਾ ਚਾਤਕ,
ਸਕੁਚਾਯਾ ਪਿਕ,
ਮੱਤ ਮਯੂਰੋਂ ਨੇ ਸੂਨੇ ਮੇਂ
ਝੜਿਯੋਂ ਕਾ ਦੁਹਰਾਯਾ ਨਰਤਨ!
ਲਾਏ ਕੌਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਏ ਘਨ!

ਸੁਖ ਦੁਖ ਸੇ ਭਰ,
ਆਯਾ ਲਘੁ ਉਰ,
ਮੋਤੀ ਸੇ ਉਜਲੇ ਜਲਕਣ ਸੇ
ਛਾਏ ਮੇਰੇ ਵਿਸਮਿਤ ਲੋਚਨ!
ਲਾਏ ਕੌਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਏ ਘਨ!

ਦਿਯਾ ਕਯੋਂ ਜੀਵਨ ਕਾ ਵਰਦਾਨ?

ਇਸਮੇਂ ਹੈ ਸਮ੍ਰਿਤਿਯੋਂ ਕਾ ਕੰਪਨ;
ਸੁਪਤ ਵਯਥਾਓਂ ਕਾ ਉਨਮੀਲਨ;
ਸਵਪਨਲੋਕ ਕੀ ਪਰਿਯਾਂ ਇਸਮੇਂ
ਭੂਲ ਗਯੀਂ ਮੁਸਕਾਨ!

ਇਸਮੇਂ ਹੈ ਝੰਝਾ ਕਾ ਸ਼ੈਸ਼ਵ;
ਅਨੁਰੰਜਿਤ ਕਲਿਯੋਂ ਕਾ ਵੈਭਵ;
ਮਲਯਪਵਨ ਇਸਮੇਂ ਭਰ ਜਾਤਾ
ਮ੍ਰਿਦੁ ਲਹਰੋਂ ਕੇ ਗਾਨ!

ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਸਾ ਘਨ-ਅੰਚਲ ਮੇਂ;
ਤੁਹਿਨ ਬਿੰਦੁ ਸਾ ਕਿਸਲਯ ਦਲ ਮੇਂ;
ਕਰਤਾ ਹੈ ਪਲ ਪਲ ਮੇਂ ਦੇਖੋ
ਮਿਟਨੇ ਕਾ ਅਭਿਮਾਨ!

ਸਿਕਤਾ ਮੇਂ ਅੰਕਿਤ ਰੇਖਾ ਸਾ;
ਵਾਤ-ਵਿਕੰਪਿਤ ਦੀਪਸ਼ਿਖਾ ਸਾ;
ਕਾਲ ਕਪੋਲੋਂ ਪਰ ਆਂਸੂ ਸਾ
ਢੁਲ ਜਾਤਾ ਹੋ ਮਲਾਨ!

ਜੋ ਮੁਖਰਿਤ ਕਰ ਜਾਤੀ ਥੀਂ
ਮੇਰਾ ਨੀਰਵ ਆਵਾਹਨ,
ਮੈਨੇਂ ਦੁਰਬਲ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਕੀ
ਵਹ ਆਜ ਸੁਲਾ ਦੀ ਕੰਪਨ!

ਥਿਰਕਨ ਅਪਨੀ ਪੁਤਲੀ ਕੀ
ਭਾਰੀ ਪਲਕੋਂ ਮੇਂ ਬਾਂਧੀ
ਨਿਸਪੰਦ ਪੜੀ ਹੈਂ ਆਂਖੇਂ
ਬਰਸਾਨੇ ਵਾਲੀ ਆਂਧੀ!

ਜਿਸਕੇ ਨਿਸ਼ਫਲ ਜੀਵਨ ਨੇ
ਜਲ ਜਲ ਕਰ ਦੇਖੀ ਰਾਹੇਂ
ਨਿਰਵਾਣ ਹੁਆ ਹੈ ਦੇਖੋ
ਵਹ ਦੀਪ ਲੁਟਾ ਕਰ ਚਾਹੇਂ!

ਨਿਰਘੋਸ਼ ਘਟਾਓਂ ਮੇਂ ਛਿਪ
ਤੜਪਨ ਚਪਲਾ ਸੀ ਸੋਤੀ
ਝੰਝਾ ਕੇ ਉਨਮਾਦੋਂ ਮੇਂ
ਘੁਲਤੀ ਜਾਤੀ ਬੇਹੋਸ਼ੀ!

ਕਰੁਣਾਮਯ ਕੋ ਭਾਤਾ ਹੈ
ਤਮ ਕੇ ਪਰਦੋਂ ਮੇਂ ਆਨਾ
ਹੇ ਨਭ ਕੀ ਦੀਪਾਵਲਿਯੋ!
ਤੁਮ ਪਲ ਭਰ ਕੋ ਬੁਝ ਜਾਨਾ!

ਤੁਮ ਮੁਝਮੇਂ ਪ੍ਰਿਯ, ਫਿਰ ਪਰਿਚਯ ਕਯਾ!

ਤਾਰਕ ਮੇਂ ਛਵਿ, ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਮੇਂ ਸਮ੍ਰਿਤਿ
ਪਲਕੋਂ ਮੇਂ ਨੀਰਵ ਪਦ ਕੀ ਗਤਿ
ਲਘੁ ਉਰ ਮੇਂ ਪੁਲਕੋਂ ਕੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿ
ਭਰ ਲਾਈ ਹੂੰ ਤੇਰੀ ਚੰਚਲ
ਔਰ ਕਰੂੰ ਜਗ ਮੇਂ ਸੰਚਯ ਕਯਾ?

ਤੇਰਾ ਮੁਖ ਸਹਾਸ ਅਰੂਣੋਦਯ
ਪਰਛਾਈ ਰਜਨੀ ਵਿਸ਼ਾਦਮਯ
ਵਹ ਜਾਗ੍ਰਤਿ ਵਹ ਨੀਂਦ ਸਵਪਨਮਯ,
ਖੇਲ ਖੇਲ ਥਕ ਥਕ ਸੋਨੇ ਦੇ
ਮੈਂ ਸਮਝੂੰਗੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟਿ ਪ੍ਰਲਯ ਕਯਾ?

ਤੇਰਾ ਅਧਰ ਵਿਚੁੰਬਿਤ ਪਯਾਲਾ
ਤੇਰੀ ਹੀ ਵਿਸਮਤ ਮਿਸ਼੍ਰਿਤ ਹਾਲਾ
ਤੇਰਾ ਹੀ ਮਾਨਸ ਮਧੁਸ਼ਾਲਾ
ਫਿਰ ਪੂਛੂੰ ਕਯਾ ਮੇਰੇ ਸਾਕੀ
ਦੇਤੇ ਹੋ ਮਧੁਮਯ ਵਿਸ਼ਮਯ ਕਯਾ?

ਚਿਤ੍ਰਿਤ ਤੂ ਮੈਂ ਹੂੰ ਰੇਖਾ ਕ੍ਰਮ,
ਮਧੁਰ ਰਾਗ ਤੂ ਮੈਂ ਸਵਰ ਸੰਗਮ
ਤੂ ਅਸੀਮ ਮੈਂ ਸੀਮਾ ਕਾ ਭ੍ਰਮ
ਕਾਯਾ-ਛਾਯਾ ਮੇਂ ਰਹਸਯਮਯ
ਪ੍ਰੇਯਸੀ ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਕਾ ਅਭਿਨਯ ਕਯਾ?

ਵੇ ਮਧੁ ਦਿਨ ਜਿਨਕੀ ਸਮ੍ਰਿਤਿਯੋਂ ਕੀ
ਧੁੰਧਲੀ ਰੇਖਾਯੇਂ ਖੋਈਂ,
ਚਮਕ ਉਠੇਂਗੇ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਸੇ
ਮੇਰੇ ਵਿਸਮ੍ਰਿਤਿ ਕੇ ਘਨ ਮੇਂ!

ਝੰਝਾ ਕੀ ਪਹਲੀ ਨੀਰਵਤਾ-
ਸੀ ਨੀਰਵ ਮੇਰੀ ਸਾਧੇਂ,
ਭਰ ਦੇਂਗੀ ਉਨਮਾਦ ਪ੍ਰਲਯ ਕਾ
ਮਾਨਸ ਕੀ ਲਘੁ ਕੰਪਨ ਮੇਂ!

ਸੋਤੇ ਜੋ ਅਸੰਖਯ ਬੁਦਬੁਦ ਸੇ
ਬੇਸੁਧ ਸੁਖ ਮੇਰੇ ਸੁਕੁਮਾਰ;
ਫੂਟ ਪੜੇਂਗੇ ਦੁਖ ਸਾਗਰ ਕੀ
ਸਿਹਰੀ ਧੀਮੀ ਸਪੰਦਨ ਮੇਂ!

ਮੂਕ ਹੁਆ ਜੋ ਸ਼ਿਸ਼ਿਰ-ਨਿਸ਼ਾ ਮੇਂ
ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਕਾ ਸੰਗੀਤ,
ਮਧੁ-ਪ੍ਰਭਾਤ ਮੇਂ ਭਰ ਦੇਗਾ ਵਹ
ਅੰਤਹੀਨ ਲਯ ਕਣ ਕਣ ਮੇਂ