ਆਵਾਜ਼ੋਂ ਕੇ ਘੇਰੇ ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਕੁਮਾਰ
ਏਕ ਤੀਖੀ ਆਂਚ ਨੇ
ਇਸ ਜਨਮ ਕਾ ਹਰ ਪਲ ਛੁਆ,
ਆਤਾ ਹੁਆ ਦਿਨ ਛੁਆ
ਹਾਥੋਂ ਸੇ ਗੁਜਰਤਾ ਕਲ ਛੁਆ
ਹਰ ਬੀਜ, ਅੰਕੁਆ, ਪੇੜ ਪੌਧਾ,
ਫੂਲ-ਪੱਤੀ, ਫਲ ਛੁਆ
ਜੋ ਮੁਝੇ ਛੂਨੇ ਚਲੀ
ਹਰ ਉਸ ਹਵਾ ਕਾ ਆਂਚਲ ਛੂਆ
…ਪ੍ਰਹਰ ਕੋਈ ਭੀ ਬੀਤਾ ਨਹੀਂ ਅਛੂਤਾ
ਆਗ ਕੇ ਸੰਪਰਕ ਸੇ
ਦਿਵਸ, ਮਾਸੋਂ ਔਰ ਵਰਸ਼ੋਂ ਕੇ ਕੜਾਹੋਂ ਮੇਂ
ਮੈਂ ਉਬਲਤਾ ਰਹਾ ਪਾਨੀ-ਸਾ
ਪਰੇ ਹਰ ਤਰਕ ਸੇ
ਏਕ ਚੌਥਾਈ ਉਮਰ
ਯੋਂ ਖੌਲਤੇ ਬੀਤੀ ਬਿਨਾ ਅਵਕਾਸ਼
ਸੁਖ ਕਹਾਂ
ਯੋਂ ਭਾਪ ਬਨ-ਬਨ ਕਰ ਚੁਕਾ,
ਰੀਤਾ, ਭਟਕਤਾ
ਛਾਨਤਾ ਆਕਾਸ਼
ਆਹ ! ਕੈਸਾ ਕਠਿਨ
…ਕੈਸਾ ਪੋਚ ਮੇਰਾ ਭਾਗ !
ਆਗ ਚਾਰੋਂ ਓਰ ਮੇਰੇ
ਆਗ ਕੇਵਲ ਭਾਗ !
ਸੁਖ ਨਹੀਂ ਯੋਂ ਖੋਲਨੇ ਮੇਂ ਸੁਖ ਨਹੀਂ ਕੋਈ,
ਪਰ ਅਭੀ ਜਾਗੀ ਨਹੀਂ ਵਹ ਚੇਤਨਾ ਸੋਈ,
ਵਹ, ਸਮਯ ਕੀ ਪ੍ਰਤੀਕਸ਼ਾ ਮੇਂ ਹੈ,ਜਗੇਗੀ ਆਪ
ਜਯੋਂ ਕਿ ਲਹਰਾਤੀ ਹੁਈ ਢਕਨੇ ਉਠਾਤੀ ਭਾਪ !
ਅਭੀ ਤੋ ਯਹ ਆਗ ਜਲਤੀ ਰਹੇ, ਜਲਤੀ ਰਹੇ
ਜਿੰਦਗੀ ਯੋਂ ਹੀ ਕੜਾਹੋਂ ਮੇਂ ਉਬਲਤੀ ਰਹੇ ।
ਅਕਸ਼ਰੋਂ ਕੇ ਇਸ ਨਿਵਿੜ ਵਨ ਮੇਂ ਭਟਕਤੀਂ
ਯੇ ਹਜਾਰੋਂ ਲੇਖਨੀ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾ ਪਥ ਖੋਜਤੀ ਹੈਂ
…ਕਰਾਂਤੀ !…ਕਿਤਨਾ ਹੰਸੋ ਚਾਹੇ
ਕਿੰਤੂ ਯੇ ਜਨ ਸਭੀ ਪਾਗਲ ਨਹੀਂ।
ਰਾਸਤੋਂ ਪਰ ਖੜੇ ਹੈਂ ਪੀੜਾ ਭਰੀ ਅਨੁਗੂੰਜ ਸੁਨਤੇ
ਸ਼ੀਸ਼ ਧੁਨਤੇ ਵਿਫਲਤਾ ਕੀ ਚੀਖ਼ ਪਰ ਜੋ ਕਾਨ
ਸਵਰ-ਲਯ ਖੋਜਤੇ ਹੈਂ
ਯੇ ਸਭੀ ਆਦੇਸ਼-ਬਾਧਿਤ ਨਹੀਂ।
ਇਸ ਵਿਫਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੇਂ
ਜੋ ਕਿ ਲਗਤਾ ਹੈ ਕਹੀਂ ਪਰ ਕੁਛ ਮਹਕ-ਸੀ ਹੈ
ਭਾਵਨਾ ਹੋ…ਸਵੇਰਾ ਹੋ…
ਯਾ ਪ੍ਰਤੀਕਸ਼ਿਤ ਪਕਸ਼ੀਯੋਂ ਕੇ ਗਾਨ-
ਕਿੰਤੂ ਕੁਛ ਹੈ;
ਗੰਧ-ਵਾਸਿਤ ਵੇਣੀਯੋਂ ਕਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਨਹੀਂ।
ਯਹ ਪ੍ਰਤੀਕਸ਼ਾ : ਯਹ ਵਿਫਲਤਾ : ਯਹ ਪਰਸਿਥਿਤੀ :
ਹੋ ਨ ਇਸਕਾ ਕਹੀਂ ਭੀ ਉੱਲੇਖ ਚਾਹੇ
ਖਾਦ-ਸੀ ਇਤਿਹਾਸ ਮੇਂ ਬਸ ਕਾਮ ਆਯੇ
ਪਰ ਸਮਯ ਕੋ ਅਰਥ ਦੇਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਆਵਾਜ਼ੇਂ…
ਸਥੂਲ ਰੂਪ ਧਰਕਰ ਜੋ
ਗਲੀਯੋਂ, ਸੜਕੋਂ ਮੇਂ ਮੰਡਲਾਤੀ ਹੈਂ,
ਕੀਮਤੀ ਕਪੜੋਂ ਕੇ ਜਿਸਮੋਂ ਸੇ ਟਕਰਾਤੀ ਹੈਂ,
ਮੋਟਰੋਂ ਕੇ ਆਗੇ ਬਿਛ ਜਾਤੀ ਹੈਂ,
ਦੂਕਾਨੋਂ ਕੋ ਦੇਖਤੀ ਲਲਚਾਤੀ ਹੈਂ,
ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿਨ੍ਹ ਬਨਕਰ ਅਨਾਯਾਸ ਆਗੇ ਆ ਜਾਤੀ ਹੈਂ-
ਆਵਾਜ਼ੇਂ !
ਆਵਾਜ਼ੇਂ, ਆਵਾਜ਼ੇਂ !!
ਮਿਤ੍ਰੋ !
ਮੇਰੇ ਵਯਕਤਿਤਵ
ਔਰ ਮੁਝ-ਜੈਸੇ ਅਨਗਿਨ ਵਯਕਤਿਤਵੋਂ ਕਾ ਕਯਾ ਮਤਲਬ ?
ਮੈਂ ਜੋ ਜੀਤਾ ਹੂੰ
ਗਾਤਾ ਹੂੰ
ਮੇਰੇ ਜੀਨੇ, ਗਾਨੇ
ਕਵੀ ਕਹਲਾਨੇ ਕਾ ਕਯਾ ਮਤਲਬ ?
ਜਬ ਮੈਂ ਆਵਾਜ਼ੋਂ ਕੇ ਘੇਰੇ ਮੇਂ
ਪਾਪੋਂ ਕੀ ਛਾਯਾਓਂ ਕੇ ਬੀਚ
ਆਤਮਾ ਪਰ ਬੋਝਾ-ਸਾ ਲਾਦੇ ਹੂੰ ।
ਉੜਤੇ ਹੁਏ ਗਗਨ ਮੇਂ
ਪਰਿੰਦੋਂ ਕਾ ਸ਼ੋਰ
ਦਰਰੋਂ ਮੇਂ, ਘਾਟੀਯੋਂ ਮੇਂ
ਜ਼ਮੀਨ ਪਰ
ਹਰ ਓਰ…
ਏਕ ਨਨਹਾ-ਸਾ ਗੀਤ
ਆਓ
ਇਸ ਸ਼ੋਰੋਗੁਲ ਮੇਂ
ਹਮ-ਤੁਮ ਬੁਨੇਂ,
ਔਰ ਫੇਂਕ ਦੇਂ ਹਵਾ ਮੇਂ ਉਸਕੋ
ਤਾਕਿ ਸਭ ਸੁਨੇਂ,
ਔਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋਂ ਹ੍ਰਿਦਯ ਵੇ
ਜੋ ਉਫਨਤੇ ਹੈਂ
ਔਰ ਲੋਗ ਸੋਚੇਂ
ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੇਂ ਵਿਚਾਰੇਂ
ਐਸੇ ਭੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੇਂ ਗੀਤ ਬਨਤੇ ਹੈਂ ।
ਵਹ ਚਕਰਵਯੂਹ ਭੀ ਬਿਖਰ ਗਯਾ
ਜਿਸਮੇਂ ਘਿਰਕਰ ਅਭੀਮਨਯੂ ਸਮਝਤਾ ਥਾ ਖ਼ੁਦਕੋ ।
ਆਕਰਾਮਕ ਸਾਰੇ ਚਲੇ ਗਯੇ
ਆਕਰਮਣ ਕਹੀਂ ਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁਆ
ਬਸ ਮੈਂ ਹੀ ਦੁਰਨਿਵਾਰ ਤਮ ਕੀ ਚਾਦਰ-ਜੈਸਾ
ਅਪਨੇ ਨਿਸ਼ਕਰੀਯ ਜੀਵਨ ਕੇ ਊਪਰ ਫੈਲਾ ਹੂੰ
ਬਸ ਮੈਂ ਹੀ ਏਕਾਕੀ ਇਸ ਯੁਧ-ਸਥਲ ਕੇ ਬੀਚ ਖੜਾ ਹੂੰ ।
ਯਹ ਅਭੀਮਨਯੂ ਨ ਬਨ ਪਾਨੇ ਕਾ ਕਲੇਸ਼ !
ਯਹ ਉਸਸੇ ਭੀ ਕਹੀਂ ਅਧਿਕ ਕਸ਼ਤ-ਵਿਕਸ਼ਤ ਸਬ ਪਰੀਵੇਸ਼ !!
ਉਸ ਯੁਧ-ਸਥਲ ਸੇ ਭੀ ਜ਼ਯਾਦਾ ਭਯਪ੍ਰਦ…ਰੌਰਵ
ਮੇਰਾ ਹ੍ਰਿਦਯ-ਪ੍ਰਦੇਸ਼!!!
ਇਤਿਹਾਸੋਂ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖਾ ਜਾਯੇਗਾ ।
ਓ ਇਸ ਤਮ ਮੇਂ ਛਿਪੀ ਹੁਈ ਕੌਰਵ ਸੇਨਾਓ!
ਆਓ ! ਹਰ ਧੋਖੇ ਸੇ ਮੁਝੇ ਲੀਲ ਲੋ,
ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਕੋ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਬਨਾਓ;
ਨਯੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਕਾ ਵਯੂਹ ਵਰੂੰ ਮੈਂ ।
ਕੁੰਠਿਤ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਭਲੇ ਹੋਂ ਹਾਥੋਂ ਮੇਂ
ਲੇਕਿਨ ਲੜਤਾ ਹੁਆ ਮਰੂੰ ਮੈਂ ।
ਬੜ੍ਹਤੀ ਹੀ ਗਯੀ ਟ੍ਰੇਨ ਮਹਾਸ਼ੂਨਯ ਮੇਂ ਅਕਸ਼ਤ
ਯਾਤ੍ਰੀ ਮੈਂ ਲਕਸ਼ਯਹੀਨ
ਯਾਤ੍ਰੀ ਮੈਂ ਸੰਗਯਾਹਤ ।
ਛੂਟਤੇ ਗਯੇ ਪੀਛੇ
ਗਾਂਵੋਂ ਪਰ ਗਾਂਵ
ਔਰ ਨਗਰੋਂ ਪਰ ਨਗਰ
ਬਾਗ਼ੋਂ ਪਰ ਬਾਗ਼
ਔਰ ਫੂਲੋਂ ਕੇ ਢੇਰ
ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤ ਔ' ਤੜਾਗ
ਪੀਲੇ ਮੈਦਾਨ
ਸਭੀ ਛੂਟਤੇ ਗਯੇ ਪੀਛੇ…
ਲਗਤਾ ਥਾ
ਕਟ ਜਾਯੇਗਾ ਅਬ ਯਹ ਸਾਰਾ ਪਥ
ਬਸ ਯੋਂ ਹੀ ਖੜੇ-ਖੜੇ
ਡਿੱਬੇ ਕੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਪਕੜੇ-ਪਕੜੇ ।
ਬੜ੍ਹਤੀ ਹੀ ਗਯੀ ਟ੍ਰੇਨ ਆਗੇ
ਔਰ ਆਗੇ-
ਰਾਹ ਮੇਂ ਵਹੀ ਕਸ਼ਣ
ਫਿਰ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਜਾਗੇ
ਫਿਰ ਵਹੀ ਵਿਦਾਈ ਕੀ ਬੇਲਾ
ਔ' ਮੈਂ ਫਿਰ ਯਾਤ੍ਰਾ ਮੇਂ-
ਲੋਗੋਂ ਕੇ ਬਾਵਜੂਦ
ਅਰਥਸ਼ੂਨਯ ਆਂਖੋਂ ਸੇ ਦੇਖਤਾ ਹੁਆ ਤੁਮਕੋ
ਰਹ ਗਯਾ ਅਕੇਲਾ ।
ਬੜ੍ਹਤੀ ਹੀ ਗਯੀ ਟ੍ਰੇਨ
ਧਕ-ਧਕ ਧਕ-ਧਕ ਕਰਤੀ
ਮੁਝੇ ਲਗਾ ਜੈਸੇ ਮੈਂ
ਅੰਧਕਾਰ ਕਾ ਯਾਤ੍ਰੀ
ਫਿਰ ਮੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ ਗਹਰਾਯਾ ਅੰਧਕਾਰ
ਬਾਹਰ ਸੇ ਭੀਤਰ ਤਕ ਭਰ ਆਯਾ ਅੰਧਕਾਰ ।
ਤੁਮਹਾਰੇ ਆਭਾਰ ਕੀ ਲਿਪੀ ਮੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ
ਹਰ ਡਗਰ ਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੈਂ ਮੇਰੇ ਲੀਏ ਪਠਨੀਯ
ਕੌਨ-ਸਾ ਪਥ ਕਠਿਨ…?
ਮੁਝਕੋ ਬਤਾਓ
ਮੈਂ ਚਲੂੰਗਾ ।
ਕੌਨ-ਸਾ ਸੁਨਸਾਨ ਤੁਮਕੋ ਕੋਚਤਾ ਹੈ
ਕਹੋ, ਬੜ੍ਹਕਰ ਉਸੇ ਪੀ ਲੂੰ
ਯਾ ਅਧਰ ਪਰ ਸ਼ੰਖ-ਸਾ ਰਖ ਫੂੰਕ ਦੂੰ
ਤੁਮਹਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਾ ਜਯ-ਘੋਸ਼
ਮੇਰੇ ਸਾਹਸਿਕ ਸਵਰ ਮੇਂ ਮੁਖਰ ਹੈ ।
ਤੁਮਹਾਰਾ ਚੁੰਬਨ
ਅਭੀ ਜਲ ਰਹਾ ਹੈ ਭਾਲ ਪਰ
ਦੀਪਕ ਸਰੀਖਾ
ਮੁਝੇ ਬਤਲਾਓ
ਕੌਨ-ਸੀ ਦਿਸ਼ੀ ਮੇਂ ਅੰਧੇਰਾ ਅਧਿਕ ਗਹਰਾ ਹੈ ।
ਜੈਸੇ ਅੰਧਕਾਰ ਮੇਂ
ਏਕ ਦੀਪਕ ਕੀ ਲੌ
ਔਰ ਉਸਕੇ ਵ੍ਰਿਤ ਮੇਂ ਕਰਵਟ ਬਦਲਤਾ-ਸਾ
ਪੀਲਾ ਅੰਧੇਰਾ ।
ਵੈਸੇ ਹੀ
ਤੁਮਹਾਰੀ ਗੋਲ ਬਾਹੋਂ ਕੇ ਦਾਯਰੇ ਮੇਂ
ਮੁਸਕਰਾ ਉਠਤਾ ਹੈ
ਦੁਨੀਯਾ ਮੇਂ ਸਬਸੇ ਉਦਾਸ ਜੀਵਨ ਮੇਰਾ ।
ਅਕਸਰ ਸੋਚਾ ਕਰਤਾ ਹੂੰ
ਇਤਨੀ ਹੀ ਕਯੋਂ ਨ ਹੁਈ
ਆਯੂ ਕੀ ਪਰਿਧੀ ਔਰ ਸਾਂਸੋਂ ਕਾ ਘੇਰਾ ।
ਆਜ ਲੌਟਤੇ ਘਰ ਦਫ਼ਤਰ ਸੇ ਪਥ ਮੇਂ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਦਿਖਾ
ਫੂਲ ਜਹਾਂ ਸੂਖੇ ਬਿਖਰੇ ਥੇ ਔਰ ਚਿਰਾਗ਼ ਟੂਟੇ-ਫੁਟੇ
ਯੋਂ ਹੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਸੇ ਮੈਂਨੇ ਥੋੜੇ ਫੂਲ ਬਟੋਰ ਲੀਯੇ
ਕੌਤੂਹਲਵਸ਼ ਏਕ ਚਿਰਾਗ਼ ਉਠਾਯਾ ਔ' ਸੰਗ ਲੇ ਆਯਾ
ਥੋੜਾ-ਸਾ ਜੀ ਦੁਖਾ, ਕਿ ਦੇਖੋ, ਕਿਤਨੇ ਪਯਾਰੇ ਥੇ ਯੇ ਫੂਲ
ਕਿਤਨੀ ਭੀਨੀ, ਕਿਤਨੀ ਪਯਾਰੀ ਹੋਗੀ ਇਨਕੀ ਗੰਧ ਕਭੀ,
ਸੋਚਾ, ਯੇ ਚਿਰਾਗ਼ ਜਿਸਨੇ ਭੀ ਯਹਾਂ ਜਲਾਕਰ ਰੱਖੇ ਥੇ
ਉਨਕੇ ਮਨ ਮੇਂ ਹੋਗੀ ਕਿਤਨੀ ਗਹਰੀ ਪੀੜਾ ਸਨੇਹ-ਪਗੀ
ਤਭੀ ਆ ਗਈ ਗੰਧ ਨ ਜਾਨੇ ਕੈਸੇ ਸੂਖੇ ਫੂਲੋਂ ਸੇ
ਘਰ ਕੇ ਬੱਚੇ 'ਫੂਲ-ਫੂਲ' ਚਿੱਲਾਤੇ ਆਯੇ ਮੁਝ ਤਕ ਭਾਗ,
ਮੈਂ ਕਯਾ ਕਹਤਾ ਆਖਿਰ ਉਸ ਹਕ ਲੇਨੇ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸੇ
ਦੇਨੇ ਪੜੇ ਵਿਵਸ ਹੋਕਰ ਵੇ ਸੂਖੇ ਫੂਲ, ਉਦਾਸ ਚਿਰਾਗ਼
| |
|
|
| |
